هندسه نظام اسلامی چگونه است؟

هندسه نظام اسلامی چگونه است؟

(مهندسی نظام اسلامی)
منظور از مهندسی نظام اسلامی تبیین و ترسیم چارچوب کلی و محوری نظام اسلامی در ابعاد مختلف سیاسی , اقتصادی , فرهنگی , اجتماعی و... به منظور حفظ هویت اصیل نظام و پرهیز از روزمرگی و دور افتادن و انحراف از آرمانها و خطوط اصیل انقلاب اسلامی و ارائه الگویی روشن فراروی بشریت در مقابل الگوهای غربی است که ناتوانی آنها در اداره امور انسانها آشکار گشته است .
(فلسفه و ضرورت مهندسی نظام اسلامی )
انقلاب اسلامی با پشت سر گذاشتن جنگ و طی کردن مراحل مختلف پس از آن و گذشت بیش از سی سال از حیات پر برکت خود , هم اکنون با عبور از مرحله تشکیل و پایه ریزی نظام و تثبیت آن , به مرحله پی ریزی تمدن اسلامی رسیده است . در این مرحله اساسی ترین نیاز تولید نرم افزارهای مهندسی نظام اسلامی خواهد بود .تا بدین وسیله بتواند فضای تازه ای را به عنوان زیست معنوی در مقابل تمدن دین گریز غرب برای بشر فراهم کند . در صورتی که ایجاد , هدایت , و کنترل محیط اجتماعی همچنان تحت اختیار و سلطه مهندسی غیر اسلامی باشد , تعارض بین مطلوبیت های آرمانی با شرایط عینی اجتماعی موازنه قدرت را به نفع شرایط محیطی و عینی تغییر می دهد و عملاً هدایت جامعه در اختیار فرهنگ بیگانه قرار خواهد گرفت . از این رو برای تحقق تمدن دینی نیازمند تلاش فکری و علمی جامعه اسلامی بر محور دست یابی به توسعه عقلانیت ایمانی و تولید نرم افزار های دین محور در هدایت اجتماعی می باشیم که ما را قادر به برنامه ریزی در جهت نیل به اهداف مورد نظر در قالب یک تمدن خواهد کرد .( عبد العلی رضایی , الزامات و موانع مهندسی تمدن اسلامی , قم : فجر ولایت , 1386, ص 1) تأکید مقام معظم رهبری به موضوعاتی همچون نهضت نرم افزاری و تولید علم و رستاخیز علمی در این راستا قابل ارزیابی است .اگر مهندسی نظام در بخش های مختلف سیاسی , اجتماعی , فرهنگی , اقتصادی تبیین گردد و ملاک عمل قرار گیرد ، دیگر شاهد حرکت های مقطعی در ادوار مختلف نخواهیم بود و حرکت کلی کشور در تمامی بخش ها بر اساس ساختار مشخص شده روند یکسان و پیگیری خواهد داشت . اکنون به چارچوب های اصلی مهندسی نظام در بخش های مختلف به طور گذرا و فهرست وار اشاره می کنیم هر چند ارائه طرح کلی مهندسی نظام در عرصه های مختلف نیازمند هم فکری و تعامل صاحبنظران و کارشناسان مختلف در بخش های گوناگون می باشد تا به یک قانون و برنامه جامع مهندسی نظام دست یافت . ناگفته نماند که مهندسی نظام در هر بخش جدا از سایر بخش ها نمی باشد وبه دلیل پیوستگی فرهنگ و اقتصاد و سیاست و امور اجتماعی باید در هر بخش به بخش های دیگر نیز توجه نمود .در حقیقت در هر جامعه ای به منظور جریان سالم و فراگیر و عادلانه امور مردم قبل از هر چیز باید به دو نظام اصلی توجه شود : 1- نظام سیاسی 2- نظام اجتماعی ، ظرف و سازمان شهری و جمعیتی نظام اولی به منزلة محوری می باشد که جریان فعال امور بر حول آن استقرار دارد و به وسیلة آن هدایت می‌شود. نظام دوم نقش ظرف و جایگاهی دارد که کلیه فعالیت های مربوط به جریان امور در این ظرف و در دل آن جریان دارد. اما توضیح بیشتر مهندسی نظام در بخش های مختلف :
یکم . (مهندسی نظام اسلامی در بخش فرهنگی ) ؛
مهندسی فرهنگی کشور، نیازمند داشتن نگاه بلندمدت و بصیرتی راهگشا به آینده فرهنگی است. فرهنگ کشور به یک نظم و جهت گیری و جهت یابی و انسجام بخشهای گوناگون دولتی و غیردولتی در باب فرهنگ نیازمند است . مهندسی فرهنگ بدین مفهوم است که با یک بصیرت و یک فکر کلان و نگاه برتر و بالاتر همه جریانهای فرهنگی داخلی و خارجی کشور دیده شده و مشخص شود که عناصر فرهنگی با چه کیفیتی باید باشند و حقیقت فرهنگ باید به کدام سمت برود. از سوی دیگر باید حرکت فرهنگ به سمت مطلوب، هدایت و مراقبت شود. هدایت و مراقبت حرکت فرهنگ به سمت مطلوب با مهندسی فرهنگی کشور باید انجام پذیرد. با توجه به شاخصه نظام اسلامی فرهنگ در آن نقش محوری را پیدا نموده و به نوعی مهندسی نظام فرهنگی در این نظام اولویتی خاص پیدا خواهد نمود . بر این اساس نظام فرهنگی باید موقعیت سایر نظام‌های جامعه که متأثر از این مسئولیت نظام فرهنگی هستند را زمینه سازی کند و فرهنگ اقتصادی و فرهنگ سیاسی و فرهنگ اجتماعی را به عنوان اداره نظام فرهنگی به سایر نظام ها فراهم سازد. در صورتی که نظام فرهنگی، نقش خود را ایفا نکند نظام اقتصادی شکل گرفته بر پایه فرهنگ نامتناسب و ناسازگار علاوه بر این که نابسامانی اقتصادی برای جامعه فراهم می‌کند تأثیر منفی هم بر نظام فرهنگی جامعه خواهد داشت .( پایگاه اطلاع رسانی دبیرخانه شورای عالی انقلاب فرهنگی , درآمدی بر مهندسی فرهنگ و مهندسی فرهنگی کشور)
دوم . (مهندسی نظام اسلامی در بخش اجتماعی) ؛
در این بخش اگر بتوانیم سامان یافتن مهندسی توسعه‌ی اجتماعی را به دست ‌آوریم به نظر می‌آید که ره‌آوردهایی برای جامعه در برخواهد داشت با وجود این ره‌آوردها، از آسیب‌های اجتماعی در ابعاد سه‌گانه‌ی سیاسی، فرهنگی و اقتصادی مصونیت پیدا می‌کنیم و زمینه‌ی جریان عدالت اجتماعی در جامعه در این ابعاد برقرارمی شود. رسالت دولت اسلامی و حاکمیت اسلامی درتحقق عدالت یک رسالت همه جانبه است و آن این است که همه بسترها را بگونه‌ای مهندسی بکند که رشد انگیزش الهی مبدأ تحرک اجتماعی و پیدایش تمدن شود. یعنی در مهندسی اجتماعی تناسبات رشد الهی معیار باشد، کما اینکه در جهت مقابل هم کاملاً پیدا است که رشد سرمایه‌داری، تناسبات رشد انگیزش مادی است. یعنی آنچه بعنوان روح ساختارهای مدرن در جامعه جهانی تحقق دارد و این ساختارها تبلور و تجسد آن است، شدت گرایش به دنیا و انگیزش‌های مادی می‌باشد. که تبدیل به یک تمدن گردیده است. بنابراین اگر چنین عدالت همه جانبه‌ای بر محور عبودیت تحقق پیدا بکند و بستر افزایش قرب و رشد در جامعه بالا رود این مسئله گسترش ظرفیت انقلاب اسلامی را تأمین می‌کند. و الا اگر شما راهی را به بشریت نشان ندهید، بشریت در عین اینکه دنبال عدالت هست احساس می‌کند چاره‌ای جز تسلیم شدن به نظام استکباری ندارد کما اینکه در جامعه ما هم در یک چرخش، خیلی از افراد این‌گونه شدند. یعنی کسانی که به دنبال انقلاب اسلامی و حکومت دینی و تحقق دین در مناسبات اجتماعی بودند در یک چرخش اجتماعی به این نقطه رسیدند که راهی به جز دنباله‌روی از جامعه جهانی وجود ندارد و مدرنیزاسیون تنها راه اصلاحات در کشور ماست و باید قرائت دینی جامعه را به نفع مدرنیته تغییر دهیم و مدرنیزاسیون تنها راه پیش روی انقلاب اسلامی است.( پایگاه اطلاع رسانی سازمان تبلیغات اسلامی ,مهندس مرعشی , مهندسی توسعه نظام اجتماعی- رویکرد بنیادین - )

سوم . ( مهندسی نظام اسلامی در بخش اقتصادی ) ؛
ترسیم یک الگوی بومی توسعه بر پایه عدالت , معنویت , پرهیز از تک بعدی نگری و برنامه های مقطعی و کوتاه مدت وتاکید بر تولید علم و فناوری و تحقق رشد پر شتاب و مستمراقتصادی کشور وتلاش برای دستیابی به اقتصادی متنوع و متکی بر منابع دانش و آگاهی، سرمایه انسانی و فناوری نوین , افزایش بهره وری و استفاده بهینه از منابع کشور و... از چارچوب های کلی مهندسی نظام اسلامی در این بخش می باشد .

چهارم . ( مهندسی نظام اسلامی در بخش سیاسی ) ؛
در این بخش نظام جمهوری اسلامی باید در عرصه داخلی در مسیر تثبیت مشروعیت , معقولیت و مقبولیت نظام و حفظ وحدت و انسجام داخلی گام برداشته و در عرصه خارجی در جهت ارتقا جایگاه نظام جمهوری اسلامی در سطح بین المللی و نقش افرینی در این سطح حرکت نموده وبه تثبیت مردم سالاری دینی به عنوان الگوی بدیل الگوهای غربی همت گمارده و اقتدار و عزت نظام اسلامی را تحقق بخشد . گسترش روابط بین المللی و منطقه ای با کشورها برپایه منافع و مصالح کشور و عزت و حکمت .

پنجم . (مهندسی نظام در نگاه مقام معظم رهبری) ؛
مقام معظم رهبری در ترسیم هندسه نظام اسلامی فرمودند : نظام اسلامی بر اساس توحید است. پایه‌ی اصلی، توحید است. پایه‌ی مهم دیگر، مسئله‌ی عدل است. پایه‌ی مهم دیگر، مسئله‌ی تکریم انسان و کرامت انسان و آراء انسان و اینهاست. خوب، اگر چنانچه با این دید به جامعه‌ی اسلامیِ خودمان نگاه کنیم، خواهیم دید که نظام اسلامی توانسته است یک حرکت عظیمی را در دنیای اسلام نسبت به این مجموعه‌ی خاص به وجود بیاورد که با هیچ حرکت فردی‌ای امکانپذیر نبود. یعنی امروز وقتی به دنیای اسلام نگاه میکنیم، می‌بینیم آن جامعه‌ای که بر شکل و هندسه‌ی الهی تشکیل شده، نظام جمهوری اسلامی است. آنچه که وظیفه‌ی امروز ماست، حفظ این هندسه‌ی عظیم است؛ این را باید حفظ کرد. باید در حفظ این هندسه، مرزبندی کرد. اساس نظام، هندسه‌ی کلی نظام، نقشه‌ی جامع نظام است؛ این را باید در نظر داشت و نسبت به این باید حساس بود. باید دید حرفی که زده میشود و کاری که دارد انجام میگیرد، در مقایسه‌ی با این نقشه‌ی کلی، در چه وضعیتی قرار دارد. ( سایت مرکز اسناد انقلاب اسلامی , بیانات مهم رهبر معظم انقلاب در دیدار با خبرگان ملت, 6/12/88)
ایشان در مورد شاخصه های هویت اسلامی که باید در مهندسی نظام به آن توجه شود فرمودند : نظام جمهوری اسلامی یک ساخت حقوقی و رسمی دارد که آن قانون اساسی، مجلس شورای اسلامی، دولت اسلامی، انتخابات - همین چیزهائی که مشاهده میکنید - است، که البته حفظ اینها لازم و واجب است؛ اما کافی نیست.همیشه در دلِ ساخت حقوقی، یک ساخت حقیقی، یک هویت حقیقی و واقعی وجود دارد؛ او را باید حفظ کرد. این ساخت حقوقی در حکم جسم است؛ در حکم قالب است، آن هویت حقیقی در حکم روح است؛ در حکم معنا و مضمون است. اگر آن معنا و مضمون تغییر پیدا کند، ولو این ساخت ظاهری و حقوقی هم باقی بماند، نه فایده‌ای خواهد داشت، نه دوامی خواهد داشت؛ مثل دندانی که از داخل پوک شده، ظاهرش سالم است؛ با اولین برخورد با یک جسم سخت در هم میشکند. آن ساخت حقیقی و واقعی و درونی، مهم است؛ او در حکم روح این جسم است. آن ساخت درونی همان آرمانهای جمهوری اسلامی است: عدالت، کرامت انسان، حفظ ارزشها، سعی برای ایجاد برادری و برابری، اخلاق، ایستادگی در مقابل نفوذ دشمن؛ اینها آن اجزاء ساخت حقیقی و باطنی و درونی نظام جمهوری اسلامی است. اگر ما از اخلاق اسلامی دور شدیم، اگر عدالت را فراموش کردیم، شعار عدالت را به انزوا انداختیم، اگر مردمی بودنِ مسئولان کشور را دست‌کم گرفتیم، اگر مسئولین کشور هم مثل خیلی از مسئولین کشورهای دیگر به مسئولیت به عنوان یک وسیله و یک مرکز ثروت و قدرت نگاه کنند، اگر مسئله‌ی خدمت و فداکاری برای مردم از ذهنیت و عمل مسئولین کشور حذف شود، اگر مردمی بودن، ساده‌زیستی، خود را در سطح توده‌ی مردم قرار دادن، از ذهنیت مسئولین کنار برود و حذف شود؛ پاک شود، اگر ایستادگی در مقابل تجاوزطلبی‌های دشمن فراموش شود، اگر رودربایستی‌ها، ضعفهای شخصی، ضعفهای شخصیتی بر روابط سیاسی و بین‌المللی مسئولین کشور حاکم شود، اگر این مغزهای حقیقی و این بخشهای اصلیِ هویت واقعی جمهوری اسلامی از دست برود و ضعیف شود، ساخت ظاهریِ جمهوری اسلامی خیلی کمکی نمیکند؛ خیلی اثری نمیبخشد و پسوند (اسلامی) بعد از مجلس شورا: مجلس شورای اسلامی؛ دولت جمهوری اسلامی، به تنهائی کاری صورت نمیدهد. اصل قضیه این است که مراقب باشیم آن روح، آن سیرت از دست نرود، فراموش نشود؛ دلمان خوش نباشد به حفظ صورت و قالب. به روح، معنا و سیرت توجه داشته باشید. این، اساس قضیه است شاخصهای هویت اسلامی بایستی معلوم باشد: شاخص عدالت‌طلبی، شاخص ساده‌زیستی مسئولان، شاخص کار و تلاش مخلصانه، شاخص طلب و پویائی علمی بی‌وقفه، شاخص ایستادگی قاطع در مقابل طمع‌ورزی و سلطه‌ی بیگانگان، شاخص دفاع از حقوق ملی. از حقوق ملت،اجتناب از اشرافیگری؛ یعنی ضد ارزش کردن اشرافی گری. در انقلاب ما این نکته وجود داشت؛ این را بتدریج بعضی‌ها سعی کردند کمرنگ کنند. این در مسائل اقتصادی ما اثر دارد، در مسائل روانی ما اثر دارد.امروز خوشبختانه همان موج ضد ارزش کردن اشرافیگری، بحمداللَّه وجود دارد؛ یعنی دولت، مسئولین دولتی ساده‌زیستند، مردمی هستند و این خیلی فرصت خوبی است؛ نعمت بزرگی است. این یکی از شاخصهاست. مسئله‌ی ارزش جهاد و شهادت، یکی دیگر از شاخصهاست. ارزش مجاهدت، مقام والای شهادت، از جمله‌ی چیزهائی بود که به وسیله‌ی عناصری - کسانی، دستهائی - زیر سؤال رفت. جهاد را زیر سؤال بردند، شهادت را زیر سؤال بردند. این، یکی از شاخصهاست؛ باید برجسته شود. جمهوری اسلامی به جهاد و شهادت شناخته میشود.اعتماد به مردم، عقیده‌ی واقعی به مشارکت مردم. شجاعت در برابر هیبت دشمن، جزو شاخصهاست. نزدیکی با ملتهای مسلمان. ملتهای مسلمان عمق استراتژیک نظام جمهوری اسلامی‌اند. جمهوری اسلامی باید این را یکی از وظائف خودش بداند. این جزو آن شاخصهای اصلی است.( پایگاه اطلاع رسانی دفتر مقام معظم رهبری , بیانات مقام معظم رهبری در دیدار با اساتید و دانشجویان دانشگا ه علم و صنعت ,24/9/87)
برای آگاهی بیشتر به منابع زیر مراجعه شود ؛ ضرورت مهندسی تمدن اسلامی ,دفتر فرهنگستان علوم اسلامی , قم: فرهنگستان علوم اسلامی , 1380 - الزامات و موانع مهندسی تمدن اسلامی , عبد العلی رضایی ,قم: فجر ولایت , 1386 (لوح فشرده پرسمان، اداره مشاوره نهاد رهبری، کد: 1/100129080)