از خاندان حضرت امام(ره) چه می دانید؟

آل، خانواده، عائله، خاندان، تیره، اهل، عشیره، پیروان، وابستگان به یک معنی هستند.

میر سید علی همدانی (۷۱۴-۷۸۶ق) معروف به شاه همدان و ملقب به امیر کبیر، عارف اهل همدان از خاندان سادات حسینی بود و به دلیل تاثیرش در گسترش اسلام در بخش‌هایی از شبه قاره هند از جمله کشمیر شهرت زیادی یافت. وی از بزرگان طریقه کبرویه بود و بعد از مرگش پیروانش را همدانیه می‌خواندند. محبت و علاقه به امامان شیعه (ع)، در اندیشه وی، مانند بسیاری از عرفا و متصوفان، نمایان است.

سید عبدالکریم موسوی اردبیلی (۱۳۰۴ –۱۳۹۵ش) از مراجع تقلید ایرانی شیعه. وی از مبارزان علیه حکومت پهلوی و از یاران امام خمینی و بنیانگذار موسساتی مانند مکتب امیرالمؤمنین، مکتب توحید و مدارس مفید بود و بعد از انقلاب، دانشگاه مفید را در قم تأسیس کرد. عضویت در شورای انقلاب، عضویت در مجلس خبرگان قانون اساسی، نمایندگی دوره اول مجلس خبرگان رهبری، امام جمعه موقت تهران، دادستانی کل کشور، ریاست دیوان عالی کشور، عضویت در شورای عالی قضایی و شورای بازنگری قانون اساسی و مسئولیت اجرای فرمان شش ماده‌ای آیت‌الله خمینی، از جمله سمت‌های او بود. وی در ۳ آذر ۱۳۹۵ درگذشت و در حرم حضرت معصومه دفن شد.

عتبات عالیات (به معنای آستانه‌های بلندمرتبه)، به مزارهای مقدس امامان شیعه گفته می‌شود که در شهرهای نجف اشرف، کربلا، کاظمین و سامرا در عراق واقع‌اند. عتبات عالیات جزو زیارتگاه‌های اصلی و شهرهای زیارتی شیعیان به شمار می‌روند. گاه تعبیر «اعتاب مقدسه» و «عتبات» نیز برای اشاره به آنها به کار می‌رود.

سید محمد شفیع در سال ۱۲۸۷ هـ . ق، دارای فرزندی گردید که او را نورالدین نامید. [۱] دوران کودکی وی تحت پرورش‌های اخلاقی پدری پارسا و دانشور و عواطف مادری با ایمان سپری گشت.نورالدین با راهنمایی پدرش، در مدرسه سپهدار که از مهم ترین مراکز آموزشی اراک به شمار می‌رفت، تحصیلات مقدماتی را آغاز نمود. از جمله دوستان هم درس او که با وی هم حجره و هم مباحثه بودند، ‌می‌توان به حاج میرزا محمد علیخان و آقا شیخ علی سنجانی اشاره کرد. آقا نورالدین از محضر دانشورانی استفاده کرد که مشهورترین آنان،‌ آخوند ملا محمد امین می‌باشد.وی از برجسته‌ترین فضلای نیمه دوم قرن سیزدهم و اوایل قرن چهاردهم اراک است. او در فقه، اصول، معانی، ‌بیان، منطق، کلام و حکمت، صاحب نظر و نکته سنج بود. نظراتش در علوم عقلی و علوم نقلی مورد اعتنا و حائز اهمیت است. آقا نورالدین تقریرات درس خارج حاج ملا محمد امین را به نگارش درآورد. وی در این یادداشت‌های ارزشمندی که میراث گرانقدر و یادگاری ماندگار از دوران جوانی اوست، در مقابل استادش سر تعظیم و تکریم فرود آورده و او را به تبحّر و فضیلت یاد کرده است.بیماری وبا در تابستان سال ۱۳۱۰ هـ . ق، افراد زیادی را در اراک از پای در آورد. ملا محمد امین نیز بر اثر آن، دار فانی را وداع گفت. [۲]

سید مصطفی خمینی (۱۳۰۹-۱۳۵۶ش) از مجتهدان و فقیهان شیعه و فعالان انقلاب اسلامی ایران. او فرزند ارشد امام خمینی بنیان‌گذار جمهوری اسلامی و رهبر آن است.[۱] مصطفی خمینی آثار متعددی در علم فقه و اصول و تفسیر نگاشته است. او از ابتدای حرکت امام خمینی علیه حکومت پادشاهی پهلوی، وارد فعالیت‌های سیاسی شد و مدتی پس از دستگیری و تبعید پدرش، او نیز به اتهام اقدام علیه امنیت ملی به دست ساواک دستگیر و به ترکیه و سپس به همراه پدرش به عراق تبعید شد. نگاه سیاسی وی از جمله حمایت از جنبش آزادی بخش فلسطین و نیز رویکرد نقادانۀ علمی او در زمینۀ علوم اسلامی، جایگاه قابل توجهی را در حوزه علمیه نجف برای او رقم زد. مصطفی خمینی در سن ۴۷ سالگی به طرز مشکوکی درگذشت. او داماد شیخ مرتضی حائری یزدی است.

اِمامیّه‌، عنوان‌ یکی‌ از مذاهب‌ اسلامی‌ که‌ نقشی‌ اساسی‌ در شکل‌گیری‌ فرهنگ‌ و تمدن‌ اسلامی‌ ایفا کرده‌ است‌.

ملا علی معصومی همدانی متوفای ۱۳۹۹ هـ. ق. از علمای معاصر همدان بود.

هند کشوری در جنوب آسیا که جمعیت بزرگی از شیعیان - حدود ۳۰ تا ۵۰ میلیون نفر - در آن زندگی می‌کنند. برخی از مناطق هند مانند دکن در جنوب این کشور و مناطق اوده و کشمیر در شمال، سابقه دیرینه‌ای در تشیع داشته و در دوره‌هایی حکومت‌های شیعی داشته‌اند.

آیین اسلام نشریه مذهبی-سیاسی به زبان فارسی در ایران که انتشار آن در دهه ۲۰ شمسی آغاز گردید. نصرت الله نوریانی مدیر و مهدی سراج انصاری حامی و ناظر علمی نشریه بودند. گرایش اصلی این نشریه دفاع از تشیع و انتقاد از سیاست‌های فرهنگی دوره رضاخان بود. علما و مراجع تقلید از این نشریه حمایت می‌کردند. سید محمود طالقانی، میرزا خلیل کمره‌ای و حسینعلی راشد از جمله نویسندگان این مجله بودند.

احمد مجتهد فرزند لطفعلی بن محمد صادق (درگذشته۱۲۶۵ق/۱۸۴۹م) از علما و فقهای امامی سدۀ سیزدهم در آذربایجان بود. او در شمار شاگردان سید علی طباطبایی در عراق بود و پس از بازگشت به تبریز، ریاست حوزۀ علمیۀ، امامت جمعه و جماعت و ادارۀ امور شرعیه آن دیار را عهده دار شد.

سید روح الله موسوی خمینی (۱۲۸۱ -۱۳۶۸ ش) مشهور به امام خمینی ، رهبر انقلاب اسلامی و بنیانگذار جمهوری اسلامی ایران ، از بزرگ‌ترین مراجع تقلید شیعه در قرن چهاردهم هجری.

الأمالی، از آثار سید مرتضی عالم شیعی قرن پنجم هجری. وی در این کتاب علاوه بر تفسیر برخی از آیات متشابه و مشکل و تبیین احادیث دشوار، تعدادی از مسائل کلامی چالش برانگیز میان شیعه و دیگر مذاهب را طرح کرده و دیدگاه مذهب عدلیه را در این مسائل تبیین کرده است. این کتاب از نظر فقه الحدیث ، تفسیر و کلام اثری مورد توجه است.

سال هجری قمری سال شماری است كه اساس آن چرخش ماه به دور زمین است و سال آغازین آن سال هجرت پیامبر اسلام (ص) است.

محمدحسین ممکن است اسم برای اشخاص ذیل باشد: • محمدحسین اصفهانی، معروف به زین‌الدین، از علما و مشایخ سلسله نعمت‌اللهیه در قرن سیزدهم• محمد حسین غروی اصفهانی کمپانی، از علمای قرن چهاردهم• محمد حسین برازجانی، روحانی مبارز و متحد رئیس علی دلواری تنگستانی در نبرد با انگلیسها• محمدحسین تونی، معروف به فاضل تونی، ادیب و مدرّس حکمت و عرفان• محمد حسین سبحانی خیابانی، یکی از عالمان و فقیهان تبریز• محمد حسین فاضل اردکانی، از فقهای معاصر شیعه• محمد حسین فلاح‌زاده، یکی از اساتید حوزه علمیه قم و متخصص در باب احکام دین• محمد حسین کاشف الغطاء، از فقها و علمای معاصر شیعه• محمد حسین مظفر، از علمای معاصر شیعه امامیه• محمد حسین نائینی، از علمای قرن سیزدهم • سید محمد حسین طباطبایی، علامه طباطبایی، حکیمی الهی، مفسر قرآن، اسلام شناس و فقیهی بزرگ و دانشمندی آگاه• سید محمدحسین حسینی جلالی، از اعضای خاندان طباطبایی یزدی• سید محمدحسین طباطبایی تهرانی، از علمای بزرگ شیعه• سید محمد حسین حسینی طهرانی‌، معروف به علامه طهرانی (۱۳۰۵ تهران ـ ۱۳۷۴ مشهد) عارف ، حکیم ، فقیه و از علمای معاصر• سید محمد حسین فضل اللّه، از علمای بزرگ لبنان و صاحب تفسیر من وحی القرآن• سید محمد حسین میر سجادی، از علمای بزرگ شیعه و فرزند مرحوم آیة الله سید میر بادکوبه‌ای• سیدمحمدحسین شهرستانی، علامه بزرگ و نابغه سترگ، ضیاءالدین سیدمحمدحسین حسینی مرعشی شهرستانی از سادات حسینی مرعشی • سیدمحمدحسین خاتون‌آبادی، فقیه و مؤلف مشهور امامی قرن دوازدهم

نورالدین ممکن است اسم برای اشخاص ذیل باشد: • آقا نورالدین عراقی، از علمای شیعه قرن چهاردهم هجری• نورالدین ابن‌صباغ، اِبْن‌ِ صَبّاغ‌، نورالدین‌ علی‌ بن‌ محمد بن‌ احمد بن‌ عبدالله‌ (۷۸۴- ۸۵۵ق‌/۱۳۸۳-۱۴۵۱م‌)، محدث‌ و فقیه‌ مالکی‌• نورالدین ابن‌صیرفی، معروف‌ به‌ ابن‌ داوود و جوهری‌ (۱۴ جمادی‌ الا¸خر ۸۱۹ -۹۰۰ق‌/۱۰ اوت‌ ۱۴۱۶- ۱۴۹۵م‌)، فقیه‌ حنفی‌ و مورخ‌ معاصر ممالیک‌ بُرجیّه مصر• نورالدین ابوالحسن باخرزی، ‌باخَرزی، نورالدین ابوالحسن (ابوالقاسم) علی بن حسن، شاعر و ادیب عربی نویس ایرانی قرن پنجم• نورالدین بدخشی، بَدَخْشی‌، نورالدین‌جعفر (۷۴۰-۷۹۷ق‌/۱۳۳۹- ۱۳۹۵م‌)، عارف‌، صوفی‌ و شاگرد برجسته میرسید علی‌ همدانی‌ (د ۷۸۶ق‌/۱۳۸۴م‌)• نورالدین جامی، جامی، نورالدین عبدالرحمان بن احمد، شاعر ، ادیب و صوفی نامدار قرن نهم• نورالدین جزایری، محدّث‌، ادیب‌ و لغوی‌ امامی‌ در قرن‌ دوازدهم• نورالدین حلبی، مورخ، ادیب، فقیه و عالم علوم عقلی و نقلی و خصوصاً حدیث و تفسیر و تصوف در سده یازدهم• نورالدین صابونی، نورالدین صابونی، ابوبکر احمد بن محمود بن ابی‌بکر صابونی بخاری، از عالمان پرنفوذ حنفی ماتریدی در قرن ششم• نورالدین عبدالرحمن اسفراینی‌، اسفراینی ابومحمد نورالدین عبدالرحمن بن محمد بن محمد کسرقی، از مشایخ طریقت کبرویه و مؤسس شعبه نوریه اسفراینیه• نورالدین محمد جهانگیر، چهارمین‌ پادشاه‌ از بابریان‌ هند و بزرگ‌ترین‌ پسر اکبرشاه‌

هند با مساحتی بیش از سه میلیون و یکصد هزار کیلومتر مربع برابر با یک میلیون و دویست مایل مربع (بدون احتساب کشمیر تحت کنترل هند)، یکی از بزرگترین کشورهای جهان و یکی از پر تنوع‌ترین کشورهای جهان نیز هست. غیر از زبان‌های هندی و انگلیسی شانزده زبان دیگر هم در آن کشور صحبت می‌شود. هندوئیسم، اسلام، مسیحیت، آئین سیک، بودائیسم و جینیسم از جمله مذاهب رایج در هند است.هر چند اکثریت جمعیت هند را هندو مسلک‌ها تشکیل می‌دهند، اما این کشور با برخورداری از جمعیت مسلمان میلیون نفری پس از اندونزی، به عنوان دومین کشور بزرگ مسلمان نشین دنیا شناخته می‌شود. بسیاری از مسلمانان هند، به موقعیت‌های بالایی در جامعه و در عرصه حکومتی رسیده‌اند؛ به عنوان مثال، رئیس جمهور سابق هند، یک دانشمند مسلمان بود.

صفت خوانساری برای افراد منسوب به شهر خوانسار است. از این شهر عالمان بسیاری برخاسته‌اند که بسیاری از آنان از خاندان خوانساری هستند. نام و مختصر مشخصات این علما در ادامه می‌آید:

آیَتُ اللّه، یا آیة الله به معنای نشانه خداوند، عنوانی عام برای نشان دادن جایگاه علمی فقیهان طراز اول و دوم شیعه از اوایل قرن چهاردهم است.

ارشاد به معنی راهنمایی و هدایت کردن است. ارشاد در فقه با اضافه به جاهل و غیر آن به مناسبت در بابهایی مانند طهارت و تجارت آمده و صفت امر یا نهی قرار گرفته است. در مباحث الفاظ علم اصول نیز از آن سخن رفته است.

سیدعلی ممکن است اسم برای شخصیت‌های ذیل باشد: • سیدعلی خامنه ای، فرزند مرحوم حجت الاسلام والمسلمین حاج سید جواد حسینی خامنه‌ای و رهبر جمهوری اسلامی ایران• سیدعلی آقا قاضی طباطبایی تبریزی، از عرفا و علما و استادان اخلاق حوزۀ نجف در قرن چهاردهم• سید علی سیستانی‌، از مراجع و علمای بزرگ شیعه در عصر حاضر• سیدعلی احمد عالم، از علما، مدرسان و خطبای روشن اندیش شیعه افغانستان در قرن چهاردهم هجری• سیدعلی بن سیدمحمّدرضا بحرالعلوم، از عالمان و فقیهان آل بحرالعلوم• سید‌علی بن طاوس حسینی حلی، از نوادگان امام حسن مجتبی و امام سجاد (علیهماالسلام) در روز ۱۵ محرم سال ۵۸۹ هجری• سیدعلی ‌بن ‌هادی ‌بحرالعلوم، از خاندان بحرالعلوم• سید علی بهشتی، از علما و روحانیون فعال سیاسی شیعه افغانستان در قرن چهاردهم هجری• سیدعلی داماد، از علمای برجسته و مجاهدان ضد استعمار ایران در قرن سیزدهم و چهاردهم هجری• سید علی شوشتری، عارف کامل، فقیه زاهد و استاد کل• سیدعلی محمد باب، از مدّعیان بابیت امام دوازدهم شیعیان که بعدها مدّعی مهدویت و نبوّت• سیدعلی نجف آبادی، واعظ وارسته محمد نیکان در سال ۱۲۸۷ش• سیدعلی نقی نقوی لکنهوی، از اولاد امام دهم علی النقی علیه السلام و از علمای بزرگ• سیدعلی‌اکبر بحرینی، معروف به سیّدبحرینی، از روحانیون و وعّاظ متنفذ دربار مظفرالدّین شاه قاجار (حک: ۱۳۱۳ـ۱۳۲۴)• سید‌علی‌نقی حیدری‌، سید علی نقی حیدری از شخصیت‌های قرن اخیر عراق و از دانشمندان و علمای شهر بغداد• سیدعیسی کمال الدین، از علمای اصلاح طلب و استعمارستیز شیعه عراق در قرن سیزدهم و چهاردهم هجری• سیدقوچانی، آقا نَجَفیِ قوچانی، سیدمحمد حسن‌ بن سیدمحمد نجفی (۱۲۹۵-۱۳۶۳ق/۱۸۷۸-۱۹۴۴م)، فقیه، حکیم و ادیب• سیدمؤید بالله، معروف به «سید مؤید باللـه» و «عضدالدوله» (۳۳۳-۴۲۱ق/۹۴۵-۱۰۳۰م، فقیه، ادیب، محدث، مفسر و شاعر• سید علی بن طاووس حلی، از نوادگان امام حسن مجتبی و امام سجاد علیهماالسلام از علمای بزرگ شیعه• سید علی احمد حجت کابلی، از علمای شیعه• سید علی بن عبدالکریم نیلی نجفی، از علمای بزرگ قرن هشتم هجری• سید علی حسینی میلانی، از علمای بزرگ معاصر• سید علی خان مدنی، «سید صدر الدین علی بن احمد بن محمد معصوم حسینی دشتکی شیرازی»، معروف به سید علی خان مدنی (متوفای ۱۱۱۸ یا ۱۱۲۰ ق)• سید علی طباطبایی، از علمای بزرگ شیعه و صاحب ریاض المسائل• سید علی قاضی عسکر، از علمای معاصر• سید علی کبیر، از علمای شیعه قرن دوازدهم هجری• سید علی کمالی دزفولی‌، از علما و قرآن‌پژوهان معاصر• سید علی موسوی بهبهانی، از فقیهان برجسته • سید علی موسوی قزوینی‌، از اکابر فقهای عصر خود• سید علی موسوی گرمارودی، شخصیت‌نگار و از شاعران معاصر• سید علی میبدی، فقیه، اصولی، شاعر، لغت دان و از مفاخر علمای قرن سیزده و چهاردهم هجری• سید علی میرشریفی، از محققین و مؤلفین معاصر • سید علی همدانی، از علمای بزرگ قرن هشتم هجری• سید علی یثربی، از علمای شیعه

سیداحمد ممکن است اسم برای اشخاص ذیل باشد: • احمد بن زین‌العابدین علوی عاملی، از مشاهیر علمای قرن یازدهم و از شاگردان ممتاز میرداماد و شیخ بهایی• سید احمد بن طاووس، از علمای بزرگ قرن هفتم هجری• سید احمد حسینی اشکوری، از محققین و مؤلفین معاصر• سید احمد خسروشاهی، خاندان خسروشاهی از خاندان‌های اصیل فقهی و روحانی آذربایجان و سیداحمد خسروشاهی از علمای این خاندان• سید احمد خوانساری، از سادات عظام و فقهای کرام• سیداحمدشهید بریلوی، اصلاحگر مذهبیِ شبه قاره در قرن سیزدهم• سید احمد فهری، از روحانیون و مجتهدان معاصر شیعه، بنیانگذار حوزه علمیه دمشق• سید احمد کربلایی تهرانی، از فقهاء و عرفای بزرگ شیعه• سید احمد کسروی تبریزی، تاریخ نویس، زبان شناس و پژوهش گر برجسته ایرانی• سیداحمد بریلوی، ملقب به شهید، اصلاحگر انقلابی و مجاهد شبه قاره هند در قرن سیزدهم هجری/نوزدهم میلادی• سیداحمد صافی، از روحانیون ادیب و سیاسی شیعه عراق در قرن چهاردهم هجری• سیداحمد علامه هندی، از علمای مبارز شیعه هندوستان در قرن چهاردهم هجری/ بیستم میلادی

پدربزرگ پدری و مادری و پدرانشان را جد مي گويند و از آن در بابهاى زکات، حج، تجارت، وکالت، هبه، وصیت، نکاح، طلاق، ارث، حدود و قصاص سخن رفته و احکامى مشترک بين جدّ پدرى و مادرى و خصوص جدّ پدرى بر آن مترتب گشته است که به آنها اشاره مى‌شود.

پسندیده، سیدمرتضی، روحانی معاصر و از فعالان سیاسی حوزه علمیه قم  است.

نِیشابور شهری در استان خراسان رضوی و در میان دو شهر مشهد و سبزوار که از اهمیت بسزایی در تاریخ اسلام برخوردار است.

اردبیلی، ممکن است به یکی از این افراد اشاره داشته باشد:

می‌توانید با اصلاح نحوهٔ ارجاع به منابع بر طبق شیوه‌نامهٔ ارجاع به منابع، به ویکی‌شیعه کمک کنید.

اِمامیه‌، از مذاهب زیرمجموعه مذهب شیعه در کنار زیدیه و اسماعیلیه که به آن مذهب جعفری یا اثنی عشری هم گفته می‌شود. پیروان آن معتقد به امامت دوازده امام معصوم پس از پیامبر اکرم(ص) هستند. از نظر شیعه امامیه، کاربرد مطلق کلمه شیعه اشاره به آنان دارد، ولی این اصطلاح در مباحث کلامی، عنوانی عام است که شامل هر سه گروه می‌شود.

هَمْدانی منسوب به قبیله هَمْدان و هَمِدانی یا هَمَدانی منسوب به شهر همدان (از شهرهای ایران)است.

شیعه، یکی از دو مذهب بزرگ دین اسلام در کنار اهل سنت، که بنابر اصول اعتقادی آن، نصب امام و خلیفه پیامبر(ص)، الهی است و دخالت در نصب او در صلاحیت غیر خدا نیست. بنابر عقاید شیعه، امامت مانند نبوت امری الهی و رکن دین است و پیامبر(ص) نسبت به آن غفلت نکرده و تعیین امام از باب حفظ مصالح امت، بر او واجب بوده و او به مناسبت‌های مختلف از جمله غدیر، به امر الهی، از امامت حضرت علی(ع) به نصب الهی خبر داده است. پیروان مذهب شیعه در طول تاریخ به فرقه‌های متعدد تقسیم شدند که مهمترین آنها امامیه ، اسماعیلیه و زیدیه است. بنابر برخی روایات، واژه شیعه را نخستین بار پیامبر(ص) به کار برده است. برخی منابع روایی و کلامی، بزرگانی از صحابه چون سلمان، ابوذر، عمار و مقداد را نخستین شیعیان دانسته‌اند. امروزه از کلمه شیعه، غالبا بزرگترین گروه آن، امامیه قصد می‌شود و برای دو گروه دیگر از عناوین اسماعیلیه و زیدیه استفاده می‌گردد.

بازرگان (۲) (یا بَزِرگان)، صورت ترکی کلمه فارسی «بازَرگان» است.

هجرت ممکن است به یکی از عناوین زیر اشاره داشته باشد:

به محلی که در اثر سکونت افرادی در آن، آباد شده باشد آبادی‌ گفته می‌شود و از آبادی در بابهای طهارت، احیاء موات و لقطه سخن رفته است.

آل، خانواده، عائله، خاندان، تیره، اهل، عشیره، پیروان، وابستگان به یک معنی هستند.

سفر عبارت است از خارج شدن از محل زندگى به قصد پیمودن مسافتى خاص که موجب قصر نماز و افطار روزه گردد. مقابل آن، حَضَر قرار دارد. از احکام آن در بابهاى صلات، صوم، حج، نکاح و مضاربه سخن گفته‌اند.

مصطفی ممکن است اسم یا لقب برای اشخاص و شخصیت‌های ذیل باشد: • حضرت محمد (صلی‌الله‌علیه‌وآله‌وسلم)، از القاب پیامبر اسلام، حضرت محمد (صلی‌الله‌علیه‌وآله‌وسلم) • مصطفی بن عبدالله حاجی‌خلیفه، مورخ، ادیب، زندگینامه‌نویس، جغرافی‌نگار و کتاب‌شناس عثمانی در قرن یازدهم• مصطفی چلبی، دولتمرد و مورخ‌ عثمانی‌ در قرن‌ دهم‌، معروف‌ به‌ قوجه‌ نِشانْجی‌ (= طغرایی‌ کبیر)• مصطفی چمران، از شخصیت‌های مبارز انقلاب اسلامی ، وزیر دفاع دولت موقت جمهوری اسلامی و فرمانده ستاد جنگ‌های نامنظم در جنگ عراق با ایران• مصطفی عدل، ملقب منصورالسلطنه (۱۲۶۱ در محلهٔ انگج تبریز - ۱۳۲۹ در تهران) حقوق‌دان و سیاست‌مدار ایرانی• مصطفی لبیب عبد الغنی‌، از اطباء• مصطفی بالی‌زاده، از صوفیه و از مشایخ طریقت خلوتیه• مصطفی بن کمال‌الدین بکری، ملقب به قطب‌الدین و مُکنّی به ابوالمواهب، بنیانگذار فرقه بکریّه در طریقت خلوتیّه• مصطفی نورانی اردبیلی، از علمای معاصر شیعه• مصطفی آشتیانی، از علمای معاصر شیعه• مصطفی اعتمادی‌، از علمای معاصر شیعه• مصطفی بن حسن جنابی، مورخ عثمانی• مصطفی آخوندی، از محققین و مؤلفین معاصر• مصطفی مصباح‌زاده، از روزنامه‌نگاران و سیاسیون دوره پهلوی• سیدمصطفی بن حسین تفرشی، یکی از اکابر علمای شیعه در قرن یازدهم و از مبرزترین شاگردان شیخ عبدالله تستری و محقق کرکی• سید مصطفی خمینی، از علمای شیعه و فرزند شهید امام خمینی (رحمةالله‌علیه)• سید مصطفی کاشانی، یکی از علمای برجسته ایران• سید مصطفی محقق داماد، از عالمان دینی سده ۱۴ ش• سید مصطفی مهدوی هرستانی، از علمای معاصر شیعه• سید مصطفی حسینی دشتی، از علمای معاصر شیعه

شناخت مجموع حالت‌ها و فرآیندهای روانی مانند تفکر، استدلال، درک و تولید زبان، دریافت حواس پنجگانه، آموزش، آگاهی، احساسات و… می‌باشد.

موسوی ممکن است اسم برای اشخاص ذیل باشد: • سید ابوالقاسم موسوی خویی، مرجع و عالم بزرگ شیعه در قرن چهاردهم هجری قمری• سیدمحمد موسوی بجنوردی، از علمای شیعه در قرن حاضر• سید محمد موسوی جزایری، فرزند سید علی اکبر و نواده محدث متبحر شهیر، سید نعمت‌الله جزایری• سیدمحمد موسوی عاملی، از علمای بزرگ شیعه در قرن دهم هجری قمری• سید محمدباقر موسوی همدانی، مترجم تفسیر المیزان، از شاگردان مرحوم علامه طباطبایی «رحمةالله»• سید محمدهادی موسوی میرلوحی، از علمای شیعه در قرن چهاردهم هجری قمری• سید محمدعلی موسوی جزایری، از علمای معاصر شیعه در عصر حاضر• سید محمدمهدی موسوی اصفهانی، از علمای شیعه قرن پانزدهم هجری قمری• سید جلال‌الدین موسوی آشتیانی، از اساتید معاصر فلسفه اسلامی و عهده‌دار تدریس فلسفه و عرفان در حوزه و دانشگاه فردوسی مشهد• سید عباس موسوی، از دبیران کل «حزب الله لبنان» در قرن چهاردهم هجری / بیستم میلادی• سیدهاشم موسوی حداد، عارف شیعی قرن چهاردهم، از سلسله عارفان متشرع عتبات عالیات در کربلا و نجف• سید عبدالاعلی موسوی سبزواری، فقیه، مفسر و قرآن‌پژوه بزرگ جهان تشیع و از مفاخر علمی و برجسته اسلام در دوره معاصر• سید عبدالرزاق موسوی مقرم، از علمای شیعه در قرن چهاردهم هجری قمری• سید علی موسوی بهبهانی، از فقیهان برجسته قرن چهاردهم هجری قمری• سید علی موسوی قزوینی‌، از اکابر فقهای قرن سیزدهم در قزوین• سید علی موسوی گرمارودی، از علمای معاصر شیعه• سید فخار بن معد موسوی، از علمای بزرگوار قرن ششم و هفتم هجری و از بزرگان شهر حله• سید مجتبی موسوی لاری، از علمای معاصر شیعه• سید محمود موسوی دهسرخی اصفهانی، از علمای شیعه در قرن چهاردهم هجری قمری• سید مهدی موسوی صفوی کشمیری، فرزند حکیم سیدحیدر و یکی از علمای بزرگ کشمیر• سید یونس موسوی اردبیلی، از علمای مبارز ایران در قرن چهاردهم هجری

خمینی ممکن است اسم برای اشخاص ذیل باشد: • امام خمینی، مشهور به سید روح الله موسوی خمینی (رحمةالله‌علیه)، مرجع بزرگ شیعه و بنیان‌گذار جمهوری اسلامی ایران• سید مصطفی خمینی، فرزند ارشد امام خمینی (رحمةالله‌علیه) و از مبارزین انقلابی

در میان علوم اسلامی، دانشی به نام عرفان وجود دارد که به دلیل دوری از دسترس عامه مردم و بلکه بسیاری از اهل علم همیشه در هاله‌ای از ابهام، پیچیده است. و شاید مهمترین عامل در این عدم وضوح، به جز غامض بودن مفاهیم و اصطلاحات عرفانی، وجود فرقه‌های فراوانی به نام صوفی باشد که به تعبیری وجهه فرهنگی و اجتماعی عرفان [۱] می‌باشند. بزرگان صوفیه و اندیشه تصوف، در میان دو گونه برداشت متضاد زیسته و بالیده‌اند، چنان که از یک سو برای ایشان کراماتی در حد افسانه‌ها و اساطیر نقل شده و از سوی دیگر، تیغ‌های ملامت و تیرهای طعنه و تکفیر، ‌هیچ گاه اینان را رها نکرده‌ است.همت ما در این نوشتار کوتاه شناخت بیشتر عرفان نظری است که جنبه علمی و مکتوب بیشتری دارد و البته در ادامه اشاره‌ای نیز به عرفان عملی خواهد رفت، قبل از ورود به بحث تذکر این نکته لازم است که هر چند در نوشته‌ها و مکتوبات اهل عرفان، عرفان و تصوف مترادف با هم آمده‌اند ولی باید حساب کسانی را که آگاهانه در مسیر تصوف به سود جویی پرداخته و یا ناآگاهانه عقاید باطل، و خلاف شریعت الهی را رواج داده‌اند از حساب اهل عرفان حقیقی جدا کرد. چنان که خود ملاصدرا نیز کتابی جداگانه در ردّ این گونه مدعیان تصوف و عارف نمایان نوشته است. [۲]

اِبْتِداء، مصدرِ باب افتعال از ریشۀ بدأ می باشد.

یکی از معانی ارسال، فرستادن است و در باب‌های صلات، حج و ... به کار رفته است.

اظهار در دو معنای آشکار کردن و ادای حرف از مخرج بدون ادغام و غنّه. از اظهار به مفهوم نخست به مناسبت در باب‌های طهارت، حج، جهاد، تجارت، تفلیس، صدقات، نکاح، طلاق، لعان، و حدود سخن رفته است. اظهار به مفهوم دوم از اصطلاحات دانش تجوید است و از آن به مناسبت در باب صلات سخن رفته است.

ماندن در مکانی را اِقامت می‌گویند و احکام آن در باب صلات، آمده است.

تبلیغ، رساندن مجموعه اطلاعاتی به مخاطب به منظور اقناع و برانگیختن احساسات او به سود یا بر ضد یک موضوع است. در این مقاله، تبلیغ به معنای تبلیغات دینی و تقریباً معادل دعوت است که معمولاً با اصطلاحاتی چون وعظ و خطابه هم مضمون است. [۱] از این عنوان در باب‌هایی نظیر اجتهاد و تقلید، طهارت، جهاد، امر به معروف و نهی از منکر و تجارت سخن گفته شده است.

ترتیب به معنای قرار دادن چیزهایی که بین آنها نسبت تقدیم و تأخیر وجود دارد در جای خود است. در فقه اسلامی، رعایت ترتیب در اجزای اعمالی مثل وضو، غسل، نماز و حج واجب است. درباره ترتیب در کتاب‌های فقهی در باب‌های طهارت، نماز، حج، کفّارات، ارث و دیات سخن رفته است.

مجتهد یا فقیه، کسی که توانایی اجتهاد یا استنباط احكام شرعى را از منابع معتبر دارد. واژه مجتهد در متون فقهی کاربرد دارد و در روایات، واژه فقیه به کار رفته است. مجتهد مطلق و متجزی، مجتهد بالفعل و بالقوه، مجتهد اعلم و مجتهد جامع الشرایط، از اقسام فقیه یا مجتهد است. شیخ طوسی، محقق حلی، علامه حلی، شیخ انصاری و میرزای شیرازی از مجتهدان و فقیهان به‌نام شیعه هستند.

زیارت، عملی عبادی است به معنای حضور در پیشگاه پیشوایان دینی یا نزد قبور آنان یا دیدار از مکانی مقدس یا محترم برای اظهار ارادت و احترام و کسب فیض معنوی. زیارت همواره از اعمال پسندیده اسلام بوده و در طول تاریخ، مسلمانان به آن عنایت و اهتمام داشته‌اند. این عمل عبادی، نزد شیعیان جایگاهی ویژه و اثرات معنوی و ثواب بسیاری دارد. به دلیل جایگاه مهم زیارت در فرهنگ شیعه، این عمل، از ویژگی‌ها و نمادهای شیعیان به شمار می‌رود.

عتبات عالیات (به معنای آستانه‌های بلندمرتبه)، به مزارهای مقدس امامان شیعه گفته می‌شود که در شهرهای نجف اشرف، کربلا، کاظمین و سامرا در عراق واقع‌اند. عتبات عالیات جزو زیارتگاه‌های اصلی و شهرهای زیارتی شیعیان به شمار می‌روند. گاه تعبیر «اعتاب مقدسه» و «عتبات» نیز برای اشاره به آنها به کار می‌رود.

فاطمه (س) دختر پیامبر اسلام و خدیجه کبری (س)، همسر امیرالمومنین (ع) و یکی از پنج تن آل عبا (اصحاب کساء) است. او نزد شیعیانِ دوازده امامی یکی از چهارده معصوم است و امام دوم و سوم شیعیان از فرزندان اویند. فاطمه، تنها زن همراه پیامبر (ص) در روز مباهله با نصارای نجران بود.

اَوَدْه‌، سرزمینی که محل گسترش‌ فرهنگ‌ تشیع‌ در شمال‌ شبه‌ قاره هند است. در سال ۱۱۸۸ق تشیع به عنوان دین رسمی این منطقه اعلام شد. در این منطقه خاستگاه عالمان مسلمان و محل‌ زندگی‌ شخصیتهای برجسته مسلمانان‌ بود.

سال هجری قمری سال شماری است كه اساس آن چرخش ماه به دور زمین است و سال آغازین آن سال هجرت پیامبر اسلام (ص) است.

احمد از برجسته‌ترین نام‌های پیامبر اسلام(ص) است، که در قرآن کریم نیز آمده است. واژه «احمد» برای نامیدن پیامبر اسلام(ص) در یک جا از قرآن مجید[۱] به کار رفته است، آنجا که از زبان عیسی(ع) بشارتی درباره آمدن پیامبری در روزگاران بعد مطرح شده است.

عراق با نام رسمی جمهوری عراق از کشورهای خاورمیانه و جنوب غرب آسیا است. بیشتر مردم این کشور شیعه‌اند و غالباً در مناطق جنوبی و مرکزی سکونت دارند. اهمیت عراق نزد شیعیان، بیش از هر چیز، به مرقد ۶ تن از ائمه شیعه در شهرهای نجف، کربلا، کاظمین و سامرا و نیز وجود مکان‌هایی مثل مسجد کوفه و مسجد سهله و سرداب غیبت است. وجود مرجعیت دینی و حوزه علمیه نجف نیز بر اهمیت عراق افزوده است.

هاجَر همسر ابراهیم(ع) و مادر اسماعیل است. قرآن در آيه ۳۷ سوره ابراهیم به داستان او پرداخته است. او کنیز پادشاه مصر بود که به ساره همسر ابراهیم هدیه داده شد اما از آن‌جایی که ابراهیم از همسرش ساره فرزندی نداشت او را به ابراهیم بخشید و پس از مدتی اسماعیل را به دنیا آورد. اندکی بعداز تولد اسماعیل، ابراهیم به دستور خدا هاجر و فرزندش را به مکه که در آن روز بیابانی خشک و بدون سکنه بود منتقل کرد. گزارش قرآن و تورات از دلیل این نقل مکان متفاوت است.

نخستین امام شیعیان علی(ع)

آیینه جسم صیقلى و شفاف منعکس کننده صورت اشیاء هست؛ و در باب‌هاى طهارت، صلات، حج و دیات به مناسبت از آن سخن رفته است.

می‌توان مراسم آیینی را نوع خاصی از گفتار و اعمال منظم دانست که از آموزه‌های دینی و ماورایی سرچشمه گرفته و یا برای بیان احساسات دینی و مذهبی به کار گرفته می‌شود و به دلیل قدمت زیادی که دارند در بیشتر موارد با سنت و تاریخ مردمان یک منطقه پیوند خورده‌اند و جزئی از فرهنگ روزانه و انکارناپذیر مردم شده‌اند.

امام حسین (علیه‌السلام) سومین امام شیعیان می‌باشد.

عارف درباره شیعه دوازده امامی به‌کار رفته است.

دختر دو معنا دارد یکی به معنای فرزند مونث است که در مقابل پسر می باشد و دیگری به معنای دوشیزه و باکره است

دعوت به معنای فراخواندن کسی به چیزی یا انجام دادن کاری است. از عنوان دعوت، در باب های جهاد، نکاح، اطعمه و اشربه و شهادات سخن گفته‌اند.

آبادی و شهر که محل سکنی و زندگی انسانها می‌باشد را بلد و بلدة گویند. از این عنوان در بیشتر ابواب فقهی همچون طهارت، صلات، زکات، خمس، صوم، حج، جهاد، تجارت، ضمان، وکالت، نکاح، اطعمه و اشربه، غصب و قضاء به مناسبت سخن رفته است.

عُهده به معنای ظرف مسئوليتها و تعهدات است.

هندی ممکن است اسم برای اشخاص ذیل باشد: • بهگوان‌داس هندی، شاعر و نویسنده هندی نیمه دوم قرن دوازدهم و نیمه نخست قرن سیزدهم هجری• حسن بن نوح هندی‌بهروچی، بَهروچی (بَروچی)، حسن بن نوح بن یوسف هندی، عالم و مؤلف مشهور اسماعیلی قرن دهم• سیداحمد علامه هندی، از علمای مبارز شیعه هندوستان در قرن چهاردهم هجری/ بیستم میلادی• سیدامیر علی هندی، از چهره‌های علمی و تاریخی تشیع• صدرالدین علی گیلانی هندی‌، از حکماء و پزشکان قرن یازدهم هجری

یوسف ممکن است در معانی ذیل به کار رفته و یا اسم برای اشخاص ذیل باشد: قرآن• سوره یوسف، دوازدهمین سوره از سوره‌های قرآن کریم به ترتیب مصحف• حضرت یوسف، فرزند حضرت یعقوب (علیه‌السلام) و از انبیاء بزرگ الهی اعلام و اشخاص• یوسف بن عبدالقادر اسیر، اَسیر، یوسف‌ بن‌ عبدالقادر بن‌ محمد حسینی‌ ۲۳۰-۳۰۷ق‌/ ۸۱۵- ۸۸۹م‌، ادیب‌، فقیه‌، شاعر و روزنامه نگار لبنانی• یوسف بن علی هذلی‌بسکری، عالم نحوی نابینا و متکلم و عالم به قرائات شاذّ و مشهور قرآن در قرن پنجم• یوسف بن حسن تفکری، تَفَکُّری، یوسف بن حسن، زاهد و محدّث و فقیه شافعی قرن پنجم• یوسف بن احمد درازی بحرانی، بحرانی، یوسف بن احمد بن ابراهیم درازی بحرانی، فقیه و محدّث اخباری معتدل و متتبّع پر اثرِ قرن دوازدهم• یوسف بن ابراهیم برم، بَرْم، یوسف بن ابراهیم، رهبر جنبش سیاسی ـ دینی خراسان در نیمه دوم سده دوم• یوسف بن عمر ثقفی، حاکم یمن و فرمانروای عراق در اواخر عصر اموی• یوسف بن محمد بیاسی، بیّاسی، یوسف بن محمد بن ابراهیم انصاری اندلسی، مورخ و ادیب قرن هفتم• یوسف بن موسی جمال‌ملطی، جمال‌ مَلَطی‌، یوسف‌ بن ‌موسی‌، فقیه ‌و قاضی‌ حنفی ‌قرن هشتم• یوسف بن یحیی قرشی‌بویطی، بُوَیْطی، ابویعقوب، یوسف بن یحیی قرشی از فقها و محدثان عامه و جانشین شافعی• یوسف زیدان، نویسنده، مورخ و پژوهشگر مصری• یوسف عادلشاه، مؤسس سلسلۀ عادلشاهیان دکن• یوسف مدنی تبریزی‌، از علمای معاصر شیعه• یوسف بن یعقوب دمشقی، ابن مجاور، ابوالفتح نجم الدین یوسف بن یعقوب بن محمد بن علی شیبانی دمشقی (۶۰۱- ۶۹۰ ق)، مورخ و جغرافی نگار• یوسف بن ابوساج، از حکمرانان بنی‌ساج

«مذهب» به معنای راه و روش است و در مفهوم دینی، به مسیر اعتقادی افراد، مذهب گفته می‌شود. [۱] در این تعریف، می توان مذهب را در ارتباط با اصل دین هم به کار برد، به عنوان نمونه، پیامبر (صلی‌الله‌علیه‌وآله)، بنیان گذار مذهب اسلام بوده است، اما اکنون در مورد اصل اسلام از واژه «دین» و یا «آیین» استفاده می‌شود.

قرن ممکن است در معانی ذیل به کار رفته باشد: • قرن (عیب) به فتح قاف، راء استخوانی در فرج و مانع جماع• قرن (سال) هر صد سال

نور ممکن است در معانی ذیل به کار رفته باشد: قرآن• سوره نور، بيست و چهارمين سوره قرآن کریم و از سوره‌های مدنی• آیه نور، آیه ۳۵ نور، مشتمل بر اطلاق نور آسمان و زمین بر خداوند سبحان• آیه ۶ نور، آیه ۰۰۶ نور یا آیه لعان به آیه ۶ نور، در باره اجرای نفرین خاص بین زن و شوهر کاربردهای دیگر• نور (مفهوم)، به معنای روشنایی و اطلاق شده بر معانی مختلف در متون دینی

روح آفريده‌ای از عالم غیب است که از آن در بابهايی نظير طهارت، صلات، تجارت، صید و ذباحه و دیات سخن گفته‌اند.

سال به سال قمری و شمسی تقسیم می‌شود و سال شرعی که احکام مرتبط با زمان بر اساس آن تنظیم شده، سال قمری است که دوازده ماه می‌باشد. از عنوان سال در بابهاى طهارت، صلات، زکات، خمس، حجر، وصیت، نکاح و طلاق سخن گفته‌اند.

طَوْل به معنای توانایی مالی می‌باشد.

اهل در معانی همسر و نیز خانواده و همچنین خویشاوندان به کار رفته است.

ترک یعنی انجام ندادن، مقابل فعل است.

بِگ‌، یا بیگ‌، بیک‌، بک‌، پیگ‌، بای‌، بی‌، لقب‌ دولتمردان‌ و اشراف‌زادگان‌ در زبان‌ ترکی‌، به‌ معنی‌ بزرگ‌، ثروتمند، امیر، شاه‌زاده‌، حاکم‌، ارباب‌، آقا، و مؤنث‌ آن‌ بیگُم‌ به‌ معنی‌ شاه‌زاده‌ خانم‌، خاتون‌ و خانم‌ برای‌ صورت‌های‌ مختلف‌، است. [۱] [۲] [۳] [۴]

پدر به معنای مردی است که دیگرى از نطفه‌ی‌ او- از طریق شرعی یا وطی به شبهه- به وجود آید یا صاحب شیر را گویند. از این عنوان در بسیارى از ابواب سخن رفته است، نظیر باب های طهارت، صلاة، زکات، خمس، صوم، حج، جهاد، تجارت و... .

ابن (= پسر، فرزند)، واژه کهن‌ سامی‌ می‌باشد و از احکام فقهی آن به مناسبت در باب‌های صلاة، صوم، نکاح و ارث سخن رفته است.

حوزه علمیه نجف، مجموعۀ دست‌اندرکاران، مدارس دینی و مراجع مذهبی در شهر نجف که آموزش، تربیت و پرورش طلاب علوم دینی شیعه و برخی وظایف دینی دیگر را بر عهده دارند. بسیاری از فقیهان و عالمان بزرگ شیعه در این حوزه پرورش یافته‌اند و بدین رو، حوزه نجف، در کنار حوزه علمیه قم، از اهمیت بالایی برخوردار است.شیخ طوسی، علامه حلی، شیخ انصاری و در دوران معاصر، آیت الله خوئی و آیت الله سیستانی از پرورش‌یافتگان حوزه علمیه نجف‌اند. امام خمینی رهبر انقلاب اسلامی ایران، مدتی پس از تبعید از ایران به نجف رفت و در آنجا به تدریس پرداخت و مبارزه با حکومت شاه و برخی مباحث و آثار مهم خویش مانند حکومت اسلامی را در آنجا پی گرفت.

هند کشوری در جنوب آسیا که جمعیت بزرگی از شیعیان - حدود ۳۰ تا ۵۰ میلیون نفر - در آن زندگی می‌کنند. برخی از مناطق هند مانند دکن در جنوب این کشور و مناطق اوده و کشمیر در شمال، سابقه دیرینه‌ای در تشیع داشته و در دوره‌هایی حکومت‌های شیعی داشته‌اند.

واژه جد ممکن است در معانی ذیل به کار رفته و یا اسم برای اشخاص ذیل باشد: معانی• جد (نسب)، پدربزرگ پدری و مادری و پدرانشان• جد (ساحل)، ساحل دریای مکه اعلام و اشخاصجد بن قیس، صحابی انصاری از طایفه بنی سلمه و از ضمره منافقان

مدت عمر انسان یا موجود زنده دیگر را سن می‌گویند.