راههای پیدا کردن دوست خوب و راههای حفظ آن را بگویید؟

راههای پیدا کردن دوست خوب و راههای حفظ آن را بگویید؟

با سلام و عرض ارادت خدمت شما پرسشگر گرامی از ارتباط شما با این مرکز خرسندیم و امیدواریم که این ارتباط تداوم داشته باشد.در باره موضوع مورد نظرتان مطالب زیر به تفصیل تقدیم می گردد.
دوست یابی
در مورد دوست یابی و انتخاب دوست خوب که موضوع مورد نظر شماست نکاتی را تقدیم می داریم که امیدواریم مفید و راه گشا باشد: چه انسان را فطرتا موجودی اجتماعی بدانیم و چه نه داشتن روابط اجتماعی - به ویژه شکل دوستی آن - یک ضرورت بی تردید و انکارناپذیر است و عقل و اندیشه هر انسانی وی را به داشتن چنین ارتباطی رهنمون می گردد و در کنار رسول باطن رسول ظاهر و توصیه های دینی نیز ما را به این عمل ترغیب می کند. آنگونه که علی بن ابیطالب (ع) می فرمایند: (فقد الاحبه غربه ; انسان بی دوست غریب است)(نهج البلاغه فیض الاسلام حکمت 26)
و یا در روایت دیگری امام معصوم (ع ) می فرمایند: (التودد نصف العقل) (بحارالانوار ج 74 ص 168) به هر حال افراد مردم گریز ناقص العقل تلقی شده اند زیرا تودد معادل نصف عقل و اندیشه قرار داده شده است . بنابراین باید در جلب دوستان نیکو کوشید و اسلام در بین مکاتب بیشترین توجه و اهتمام را به این امر دارد.
درخت دوستی بنشان که کام دل به بار آرد
نهال دشمنی بر کن که رنج بی شمار آرد
اما با چه کسی باید دوستی نمود و آداب دوستی نمودن چیست ؟ عزیز دانشجو دوست مورد نظر باید از ویژگیهای اخلاقی و رفتاری و فکری خاصی برخوردار باشد تا سزاوار محبت ورزیدن و دوستی نمودن گردد. و این شرائط فراوان و شرح و بسط آن فراتر از حوصله یک مکاتبه است و لذا به ویژگیهای یک دوست خوب اشاره می کنیم تا با رعایت آنها در انتخاب دوست خوب موفق باشید:
الف. از شرایط یک دوست ایده ال وفاداری است . دوست باید به اصول اخلاقی و تعهدات دوستی و عهد و پیمانی که منعقد می سازد پایبند و وفادار باشد.
ب. مؤدب بودن به آداب اجتماعی و متخلق بودن به اخلاق نیک و پسندیده شرط دیگر دوست ایده ال است . چه آدمی متأثر از همنشین و دوست خود است و شخصی بیگانه با آداب اجتماعی نه تنها به شما آسیب می رساند و به واسطه رعایت نکردن آداب اجتماعی و اخلاق نیک حیثیت شما را تهدید و به آن آسیب می رساند بلکه به صورت غیر مستقیم بی ادبی را به شما نیز می آموزد و راه و رسم تخلف از اخلاق پسندیده و نیک را به شما یاد می دهد و سد راه تخلق به اخلاق حسنه می گردد.
ج. آگاهی و بینش عالی داشتن از دیگر ویژگی های یک دوست خوب است . آگاهی و بینش چراغ راه و جهت دهنده حرکت است و چه زیباست که دو همراه در مسیر زندگی از پرتو فیض وجود یکدیگر بهرمند شده و پا بپای یکدیگر گام بردارند و در این مسیر خود را از انحرافات مصون و وجودشان را از آفات بیمه سازند و اولین گام در این فعالیت شناخت انحرافات و آفات و راه مقابله با آنها می باشد و شخص جاهل و نادان از این کار عاجز و تسلیم انبوه انحرافات خواهد شد و از تشخیص راه از چاه ناتوان است . پر واضح است که چنین فردی نه تنها خود را به اعوجاج و انحراف می کشاند بلکه همراهان خود را مبتلا می سازد و لذا برای مصونیت یافتن از انحرافها و پی بردن به آفات و انحرافات و شناخت راه حق داشتن دوست آگاه و مطلع یک ضرورت بی تردید است.
د. دیانت و پایبندی به احکام دین و فرامین الهی اگر اهل دین بودن یک امتیاز است و پایبندی به احکام شریعت یک ضرورت می باشد باید تمام عوامل موئثر در این خصیصه را تأمین نمود و دوست خوب بواسطه تأثیری که بر رفتار شما دارد باید شما را به سمت این ویژگی ایده ال دعوت نماید. اگر دوست شما باعث محرومیت شما از خوبی ها گردد و به نوعی موجب متضرر شدن شما شود - آن هم ضرری که جبران ناپذیر یا جبران آن سخت است - این دوستی دوستی پسندیده و معقولی نیست .
ه. دور اندیشی از دیگر ویژگیهای دوست خوب است تا قبل از بروز خلل و انحراف در زندگی و هر گونه حادثه منفی و ناخوشایندی شما را آگاه و مطلع سازد. و الا در آن صورت دو نفر همراه هم به خطا مبتلا می شوید.
و. خدا پروائی و پرهیزکار بودن در همه امور خدا و دستور و رضایت خدا را مد نظر داشته باشد.
ز. آینه یکدیگر بودن و خیر خواهی نمودن و عیب یکدیگر را دوستانه - نه خصمانه - متذکر شدن شرط دیگری است که موجب پیشرفت روز افزون شما خواهد شد و راه ایراد گرفتن دیگران و برخوردهای تلخ و تهدیدآمیز و... را سد خواهد کرد. و بالاخره یکی دیگر از شرائط دوست خوب همترازی اجتماعی دو دوست و تواضع نمودن و احترام متقابل است.
دوست عزیز شرائط دوست ایده ال بیشتر از این است که برشمردیم و همانگونه که گذشت بیان تفصیلی سخن فراتر از حوصله اینگونه مکاتبات است به اختصار باید عرض کنیم که دوست آن است که :
- سخن گفتنش موجب افزونی علم و دانش شما گردد.
- رفتارش شما را به فکر آخرت بیاندازد.
- دیدارش شما را به یاد خداوند اندازد.
اما از دوستی با چه اشخاصی باید اجتناب نمود: از دوستی با افرادی که ویژگیهای زیر را دارند باید پرهیز نمود: 1- افراد سخن چین و نمام . 2- افراد پست و تن پرور و آسوده خواه 3- افراد دروغگو 4- افرادی که به احکام و مقررات دینی پایبند نیستند 5- کسانی که تندخو و بد اخلاق می باشند 6- افراد ترسو 7- افراد بخیل و خسیس 8- افرادی که متهم شناخته شده و حیثیت اجتماعی مطلوب ندارند 9- افرادی که از ستمگری و عدم رعایت حقوق دیگران ابای ندارند 10- نادان کم ظرفیت و پر توقع و...
در ادامه به چند راهکار در کیفیت دوستی اشاره می کنیم : دو دوست صمیمی باید از عمق جان نسبت به یکدیگر همدرد و خیرخواه باشند و یک لحظه یک رنگی و صفا را فراموش نکنند و در تمام حالات از حقوق دوستی و رفاقت دفاع کنند و بر لغزشها و خطاهای پیش آمده و غیر مترقبه صبر کرد. و بردباری نشان دهند و بر ناملایمات خنده کنند و از یکدیگر توقع و انتظار نداشته باشند و دوستی را زمینه رسیدن به امیال و خواهش های شخصی خود قرار ندهند و از مجادله با یکدیگر پرهیز کنند و در برابر یکدیگر متواضع و فروتن باشند به حرف همدیگر گوش دهند و از سرزنش و مذمت یکدیگر پرهیز نمایند و بلکه خیرخواه و ناصح همدیگر باشند در حق یکدیگر دعا کنند و سر هم را بپوشانند با دادن هدیه - در حد توان - و کلمات محبت آمیز اظهار دوستی کنند و در شاد نمودن یکدیگر بکوشند - البته به شکلی که مرتکب گناه نشوند.
توجه : بیان این نکته ضروری است که آنچه به عنوان ویژگیهای دوست خوب بیان شد مطلق و صد در صد نیست چه اینکه انسانها کم و بیش دارای نواقصی نیز هستند کما اینکه خود ما وقتی به کارنامه زندگی خود نگاهی می افکنیم آن را بی نقص و عیب نمی بینیم لذا همه ویژگی هایی که گفته شد به این معناست که به طور نسبی دوست خوب باید این خصوصیات را داشته باشد و جهت کلی زندگی او نیز به سمت و سوی این ویژگیها و جنبه های مثبت باشد.
سطح پذیرش افراد و میزان ارتباط آنها با یکدیگر کاملاً متفاوت است و بی‌تردید همه انسان‌ها از یک سطح از پذیرش اجتماعی برخوردار نیستند و علت این اختلاف یک عامل و دو عالم نیست که با تقویت یا حذف آنها به هدف مورد نظر در این مورد برسیم. اما می‌توان با برشمردن عوامل مؤثر در این خصوص، افراد را در افزایش ارتباط‌ها و ارتقاء سطح ارتباط آنها با یکدیگر کمک کرده و یاری رساند که این عوامل به شرح زیر می‌باشد:
عوامل مؤثر در دوست یابی
1- با دیگران خوش‌سخن باشید.
2- نرم‌خویی را فراموش نکنید.
3- کلمات مهرآمیز را تکیه کلام خود قرار دهید.
4- گذشت داشته باشید.
5- پذیرش بدون قید و شرط دیگران و برقرار نمودن ارتباط با کمترین هزینه.
6- نیکوکاری.
7- احسان.
8- تصمیم قاطع اتخاذ نمودن.
این موارد فوق از جمله اموری هستند که در آیات 195 سوره آل عمران و 96 سوره مریم به آنها اشاره شده است و می‌فرماید: (ای پیامبر، اگر این ویژگی‌ها را نداشتی مردم از اطراف تو پراکنده می‌شدند). بنابراین شما نیز اگر در صدد جذب مردم هستید باید به این امور اهتمام سخت داشته باشید.
افزون بر موارد فوق‌الذکر در ارتباط‌های دوستانه رعایت نکات زیر موجب استحکام و تقویت این روابط خواهد شد که شما نیز با رعایت دقیق این امور می‌توانید به هدف خود نائل آیید:
الف) رفتارهایی که باید انجام گیرد
1- همدردی واقعی و عملی،
2- بخشش‌های مالی و عفو و گذشت و حتی بر زبان نیاوردن آنها،
3- یکرنگی،
4- مدافع حقوق او بودن در حضور و در زمان عدم حضور او،
5- کم‌توقع بودن،
6- اظهار نمودن دوستی و محبت خود با زبان و عمل،
7- فروتنی در برابر او،
8- پرهیز از مجادله و بگومگوهای بی‌ثمر و حتی برخی بگومگوهای باثمری که موجب رنجش خاطر می‌گردد،
9- گوش فرادادن به حرف او و شنونده خوب بودن،
10- پوشیدن اسرار او،
11- بردباری در برابر ناملایمات و لغزش‌هایی که از او صادر می‌شود،
12- شاد کردن او،
13- هدیه دادن به مناسبت‌های مختلف به ویژه مناسبت‌هایی که برای او اهمیت دارد،
14- دعا کردن در حق او،
15- پرهیز از ملامت و سرزنش علنی و غیرعلنی و حتی برخی انتقادهایی که موجب ناخرسندی او می‌گردد،
16- وفاداری،
17- تعهد و عهد و پیمان و وعده‌ها،
18- رعایت ادب و احترام و آداب اجتماعی،
19- دوراندیشی و خیرخواهی،
20- کوشش در جلب محبت و علاقه او به هر شکلی مشروع و ممکن.
ب ) رفتارهایی باید از آن پرهیز نمود
- سخن چینی در حق او،
- خیانت به سخن، حرف، خود او،
- ستم نمودن،
- اتهام بستن،
- تندخویی و بداخلاقی،
- خست به خرج دادن،
- اعمال سلیقه‌های فردی و شخصی،
- دروغ گفتن،
- خلف وعده،
- عیب‌جویی نمودن.
آدمی در عرصه دوست‌یابی چند هدف را دنبال می‌کند.
1- کسب دوستان جدید؛
2- حفظ دوستان موجود؛
3- گسترش و تعمیق دوستی‌های قدیم؛
4- تبدیل دشمن به دوست!
با ژرف‌اندیشی در این ابعاد پی خواهیم برد راه‌های دوست‌یابی تنها در بدست‌آوردن دوستان جدید خلاصه نمی‌شود، بلکه انسان باید در حفظ و تعمیق روابط دوستانه خود با دیگران تلاش کند. برای مثال شخصی که با اطرافیان و نزدیکان خود رفت‌وآمد می‌کند اما با ایشان صمیمی نیست، لازم است در دوست‌یابی خود تجدید نظر کند.
اگر در فرهنگ دیرپای اسلامی، این بحث، با گستردگی خاصی پرداخته شده، از این حیث است که دین اسالام به گونه‌های مختلف، روابط اجتماعی و پیوند برادری را باارزش و مهم قلمداد کرده است.
در آموزه‌های دینی راه‌های جلب محبت مردم در این حیطه‌ها مطرح شده است:
یکم. خوشرویی در دیدار
دوم. دلجویی در غیاب‌
سوّم. گشاده‌رویی در حضور امام علی (ع): بهترین وسیله‌ای که مردم با آن دلهای دوستان خود را به دست می‌آورند و کینه‌ها را از دلهای دشمنان می‌زدایند، خوشرویی در هنگام دیدار با آنان است و دلجویی و جویای احوال آنان شدن در غیابشان و گشاده‌رویی با آنان در حضورشان (بحار، ج 78، ص 57)
چهارم. عفو و اغماض از خطاها و اشتباهات دیگران‌
پنجم. ادب و نزاکت، اخلاص و وفاداری‌
ششم. پرهیز از تندی و خشونت، کدورت و کینه، خدعه و مکر، غرر و بی‌وفایی‌
هفتم. پیوستن در برابر بریدن، کرامت در مقابل حقارت، بذل و بخشش به ازای محرومیت و تلافی غیبت با یادکرد نیک. م.ک. دعای مکارم‌الاخلاق، صحیفه سجّادیه (ع)
مهارت های ارتباط موثر
الف. مهارت در گوش‌دادن و فهمیدن پیام‌های آشکار و نهفته کلام دیگران‌
ب. دریافت پیام‌های غیر کلامی از قبیل حالت چهره، تماس، صدا و سایر نشانه‌هایی که به همراه پیام کلامی منتقل می‌شوند
ج. پاسخ‌دهی بی‌واسطه، صادقانه، به پیام‌های کلامی و غیر کلامی طرف مقابل‌
رموز و فنون دوست‌یابی
1- برخورد شاد
سلام، احوالپرسی توأم با تبسّم، صمیمیت و احترام اولین فن موثر ارتباطی، به منظور جلب محبت دیگران است. لحظه اول ملاقات از اهمیّت فوق‌العاده‌ای برخوردار است، به نحوی که موفقیت یا شکست در امر دوست‌یابی به آن بستگی دارد
معمولاً افرادی که ما با آنها ملاقات می‌کنیم دو سته‌اند:
دسته اول برخوردی شاد و صمیمی دارند. این دسته دارای محبوبیت اجتماعی و دوستان فراوان‌تری هستند
دسته دوم در برخورد اولیه خشک و بی‌روح می‌نمایند. کسانی که لبخندزدن به چهره دیگران بر ایشان دشوار است. افراد این گروه یا تنها هستند و یا دوستان کمی دارند.
در فرهنگ دینی ما، نسبت به سلام‌کردن، مصافحه و دیده‌بوسی، تبسّم، احترام و محبّت و ابراز علاقه قلبی سفارش و اهتمام فراوان شده است.
عدی بن حاتم می‌گوید: (وارد مدینه شدم. پیامبر مرا شناخت از جای خود برخاست و دست مرا گرفته به خانه خود برد... من از فروتنی وی غرق حیرت شدم و از اخلاق پسندیده و ملکات فاضله، و از احترام فوق‌العاده‌ای که نسبت به تمام افراد قائل بود دریافتم که وی فرد عادی، و فرمانروای معمولی نیست) (جعفر سبحانی، فروغ ابدیت ج 2، ص 769)
شخصی از امام صادق (ع) سؤال نمود: حُسن خلق چیست؟
حضرت (ع) فرمود: (این که نرم برخورد نمایی، پاکیزه سخن بگویی و با چهره نیکو و شاد با برادرت روبرو شودی.) (تلین جانبک و تطیب کلامک و تلقی اخاک ببشر حسن) (علامه مجلسی، بحارالانوار، ج 71، ص 398)
حتّی وقتی که انسان عمیقاً غمگین و ناراحت است، باید در برخورد با دیگران، خود را شاد نشان دهد و تبسّم نماید. چنان که امام علی (ع) در توصیف مؤمن می‌فرماید: (شادی مؤمن در چهره او، واندوه وی در دلش پنهان است) (المؤمنُ بُشرهُ فی وَجهه، و حُزنه فی قلبه) (نهج‌البلاغه، حکمت 333)
به قول حافظ:
(با دل خونین لب خندان بیاور همچو جام
نی عمرت زخمی رسد آیی چو چنگ اندر خروش)
2- گوش‌دادن فعّال
تمام مردم دوست دارد سکوت را شکسته، صحبت کنند. آنها مایلند احساسات و افکارشان را به دیگران منتقل سازند و. به طور کلی به کسی نیاز دارند که حرف‌هایشان را خوب بشنود.
اگر کسی احساس کند شنونده خوبی برای حرف‌های خود یافته، به خوبی قادر است افکار و احساسات خود را به او منتقل نماید، حتماً با او دوست خواهد شد.
ملاقات توام با تفاهم و همدلی، سرآغاز بسیار خوبی برای شروع یک رابطه دوستانه است.
پیامبر بلندمرتبه اسلام، شنونده بسیار خوبی بود. همین اخلاق نیک، او را مقبول و محبوب امّت مسلمان و حتّی غیر مسلمانان ساخت. قرآن کریم در این باره می‌فرماید (... او به خدا و فرمان‌های او ایمان دارد و به سخنان مؤمنان راستین گوش فرامی‌دهد و آن را می‌پذیرد و به آن ترتیب اثر می‌دهد و رحمت است برای کسانی از شما که ایمان آورده‌اند...) (... قُل اُذُنُ خَیرٍ لکم یُومِنُ باللهِ و یُومِنُ للمومنین و رحمةٌ للّذین امَنوا مِنکم) (سوره توبه، آیه 61) طبق این آیه، (خوش‌باوری و شنونده خوب بودن) از راه‌های مهمّ جلب محبت و دوستی دیگران است.
3. ابراز احساسات
هر شخص به دنبال صحبت‌کردن به دنبال این است که تأثیر سخنان خود را در مخاطب یا مخاطبان احساس کند. اگر این بازخورد در جهت تأیید و موافقت او باشد، با دلگرمی و نشاط بیشتری به ارتباط کلامی، ادامه خواهد داد
در واقع یکی از عوامل مؤثر در برقراری ارتباط تشخیص دقیق احساسات طرف مقابل و برجسته‌کردن آنهاست. ما با بازگردانی احساسات، به گوینده القا می‌کنیم که سخنان او را فهمیده‌ایم و برای او ارج و احترام ویژه‌ای قائلیم.
- حرکت سر به نشانه تایید گفتار طرف مقابل‌
- لبخند کوتاه به دنبال خوشحالی گوینده‌
- بازکردن چشم‌ها و کشیدگی صورت به موقع شگفت‌زندگی‌
- جمع‌کردن پیشانی و انقباض عضلات صورت در زمان شنیدن یک خبر ناگوار
- تحسین زبانی و استفاده از بعضی تکیه‌کلام‌ها چون (آفرین)، (چه جالب)
- تصدیق و تأیید با استفاده از کلماتی نظیر (خُب)، (درسته) و...
همه این موارد احساسات مثبتی است که شنونده - به عنوان بازخورد - از خود بروز می‌دهد
4. اهتمام به خداحافظی فرد لازم است در پایان ارتباط وصحبت خداحافظی کند و نسبت به ادامه ارتباط و شنیدن بیشتر سخنان طرف مقابل ابراز علاقه کند.
به طور کلّی برقرارکردن رابطه یک مهارت است که همیشه نیاز به اصلاح و تقویت دارد و حتّی در مورد آن باید آموزش دید و آن را در موقعیت‌های مختلف تمرین کرد، تا این که به شکل نوعی تخصص و رفتار پایا درآید.
برای کسب اطلاعات بیشتر به کتب زیر مراجعه کنید
1- دوستی در قرآن و حدیث نوشته آقای ری شهری
2- دوستی و دوستان نوشته آقای سید هادی مدرس ترجمه حمیدرضا شیخی و حمیدرضا آژیر از انتشارات آستان قدس رضوی 1376
3- آئین دوستی (دوست یابی) نوشته دیل کارنگی انتشارات پیمان 1378
4- آئین دوستی در اسلام، نوشته آقای بابازاده
علی زینتی