فلسفه احکام
فلسفه احکام، ملاکات و مناطهای واقعی احکام می باشد.
جایگاه فلسفه احکام در قران کریم چگونه است؟
جایگاه فلسفه احکام در قران کریم چگونه است؟ در قرآن کریم آیات فراوانی مسلمانان را به تعمّق و تفکّر فراخوانده است و با بیان اصلی کلی، همه را به پیروی از (علم قطعی) دعوت کرده و از ترتیب اثر دادن به حدس ها و گمان ها به شدّت نهی نموده است و ریشه بسیاری از تباهی ها را، پیروی از ظن و گمان می داند دعوت قران به تفکر واستدلال اختصاص به اصول دین ندارد بلکه شامل فروع دین نیز می شود: اگر تصور کنیم روش قرآن تنها استدلال در اصول دین و مسائل عقیدتی است نه فروع دین و مسائل علمی، اشتباه کرده ایم؛ زیرا می بینیم قرآن مثلا پس از تشریع روزه ماه مبارک رمضان می گوید: (لعلکم تتقون؛ تا شاید شما تقوا پیشه کنید) و به این ترتیب فلسفه آن را پرهیز از گناه ذکر می کند که در پرتو این ریاضت مخصوص اسلامی، تسلط بر نفس و هوس های سرکش حاصل می گردد. در مورد مسافران و بیماران که از حکم روزه مستثنا هستند، می گوید: (یرید اللّه بکم الیسر و لا یرید بکم العسر)؛ (خداوند راحتی شما را می خواهد، نه زحمت شما را). و فلسفه آن را نفی عسر و حرج و مشقت ذکر می کند. در مورد تحریم قمار و شراب می گوید: (انما یرید الشیطان ان یوقع بینکم العداوه و البغضاء فی الخمر و المیسر و یصدکم عن ذکر اللّه و عن الصلوه فهل انتم منتهون)؛ (شیطان می خواهد به وسیله شراب و قمار، در میان شما عداوت و کینه ایجاد کند و شما را از یاد خدا و از نماز باز دارد. آیا (با این همه زیان و فساد و با این نهی اکید) خودداری خواهید کرد؟) در مورد خودداری از نگاه به زنان بیگانه می گوید: (ذلک ازکی لهم)؛ (این برای آنان پاکیزه تر است). در مورد عدم ورود مشرکان به مسجد الحرام می گوید: (یا ایها الذین آمنوا انماالمشرکون نجس فلا یقربوا المسجد الحرام بعد عامهم هذا)؛ (ای کسانی که ایمان آورده اید مشرکان ناپاک اند، پس نباید بعد از امسال، نزدیک مسجد الحرام شوند) در مورد فیء (قسمتی از اموال بیت المال) و علت اختصاص آن به بیت المال و صرف آن در مصارف مورد نیاز عمومی، می فرماید: (کی لا یکون دوله بین الاغنیاء منکم)؛ (تا (این اموال عظیم) در میان ثروتمندان شما دست به دست نگردد). . این موارد نمونه های از موقعییت فلسفه احکام در قران کریم است و قهرا مصادیق فراوانی وجود دارد که ذکر آن ها به طول می انجامد.
جایگاه فلسفه احکام در قران کریم چگونه است؟ در قرآن کریم آیات فراوانی مسلمانان را به تعمّق و تفکّر فراخوانده است و با بیان اصلی کلی، همه را به پیروی از (علم قطعی) دعوت کرده و از ترتیب اثر دادن به حدس ها و گمان ها به شدّت نهی نموده است و ریشه بسیاری از تباهی ها را، پیروی از ظن و گمان می داند دعوت قران به تفکر واستدلال اختصاص به اصول دین ندارد بلکه شامل فروع دین نیز می شود: اگر تصور کنیم روش قرآن تنها استدلال در اصول دین و مسائل عقیدتی است نه فروع دین و مسائل علمی، اشتباه کرده ایم؛ زیرا می بینیم قرآن مثلا پس از تشریع روزه ماه مبارک رمضان می گوید: (لعلکم تتقون؛ تا شاید شما تقوا پیشه کنید) و به این ترتیب فلسفه آن را پرهیز از گناه ذکر می کند که در پرتو این ریاضت مخصوص اسلامی، تسلط بر نفس و هوس های سرکش حاصل می گردد. در مورد مسافران و بیماران که از حکم روزه مستثنا هستند، می گوید: (یرید اللّه بکم الیسر و لا یرید بکم العسر)؛ (خداوند راحتی شما را می خواهد، نه زحمت شما را). و فلسفه آن را نفی عسر و حرج و مشقت ذکر می کند. در مورد تحریم قمار و شراب می گوید: (انما یرید الشیطان ان یوقع بینکم العداوه و البغضاء فی الخمر و المیسر و یصدکم عن ذکر اللّه و عن الصلوه فهل انتم منتهون)؛ (شیطان می خواهد به وسیله شراب و قمار، در میان شما عداوت و کینه ایجاد کند و شما را از یاد خدا و از نماز باز دارد. آیا (با این همه زیان و فساد و با این نهی اکید) خودداری خواهید کرد؟) در مورد خودداری از نگاه به زنان بیگانه می گوید: (ذلک ازکی لهم)؛ (این برای آنان پاکیزه تر است). در مورد عدم ورود مشرکان به مسجد الحرام می گوید: (یا ایها الذین آمنوا انماالمشرکون نجس فلا یقربوا المسجد الحرام بعد عامهم هذا)؛ (ای کسانی که ایمان آورده اید مشرکان ناپاک اند، پس نباید بعد از امسال، نزدیک مسجد الحرام شوند) در مورد فیء (قسمتی از اموال بیت المال) و علت اختصاص آن به بیت المال و صرف آن در مصارف مورد نیاز عمومی، می فرماید: (کی لا یکون دوله بین الاغنیاء منکم)؛ (تا (این اموال عظیم) در میان ثروتمندان شما دست به دست نگردد). . این موارد نمونه های از موقعییت فلسفه احکام در قران کریم است و قهرا مصادیق فراوانی وجود دارد که ذکر آن ها به طول می انجامد.
پاسخ:
جایگاه فلسفه احکام در قران کریم چگونه است؟
در قرآن کریم آیات فراوانی مسلمانان را به تعمّق و تفکّر فراخوانده است و با بیان اصلی کلی، همه را به پیروی از (علم قطعی) دعوت کرده و از ترتیب اثر دادن به حدس ها و گمان ها به شدّت نهی نموده است و ریشه بسیاری از تباهی ها را، پیروی از ظن و گمان می داند دعوت قران به تفکر واستدلال اختصاص به اصول دین ندارد بلکه شامل فروع دین نیز می شود: اگر تصور کنیم روش قرآن تنها استدلال در اصول دین و مسائل عقیدتی است نه فروع دین و مسائل علمی، اشتباه کرده ایم؛ زیرا می بینیم قرآن مثلا پس از تشریع روزه ماه مبارک رمضان می گوید: (لعلکم تتقون؛ تا شاید شما تقوا پیشه کنید) و به این ترتیب فلسفه آن را پرهیز از گناه ذکر می کند که در پرتو این ریاضت مخصوص اسلامی، تسلط بر نفس و هوس های سرکش حاصل می گردد. در مورد مسافران و بیماران که از حکم روزه مستثنا هستند، می گوید: (یرید اللّه بکم الیسر و لا یرید بکم العسر)؛ (خداوند راحتی شما را می خواهد، نه زحمت شما را). و فلسفه آن را نفی عسر و حرج و مشقت ذکر می کند. در مورد تحریم قمار و شراب می گوید: (انما یرید الشیطان ان یوقع بینکم العداوه و البغضاء فی الخمر و المیسر و یصدکم عن ذکر اللّه و عن الصلوه فهل انتم منتهون)؛ (شیطان می خواهد به وسیله شراب و قمار، در میان شما عداوت و کینه ایجاد کند و شما را از یاد خدا و از نماز باز دارد. آیا (با این همه زیان و فساد و با این نهی اکید) خودداری خواهید کرد؟) در مورد خودداری از نگاه به زنان بیگانه می گوید: (ذلک ازکی لهم)؛ (این برای آنان پاکیزه تر است). در مورد عدم ورود مشرکان به مسجد الحرام می گوید: (یا ایها الذین آمنوا انماالمشرکون نجس فلا یقربوا المسجد الحرام بعد عامهم هذا)؛ (ای کسانی که ایمان آورده اید مشرکان ناپاک اند، پس نباید بعد از امسال، نزدیک مسجد الحرام شوند) در مورد فیء (قسمتی از اموال بیت المال) و علت اختصاص آن به بیت المال و صرف آن در مصارف مورد نیاز عمومی، می فرماید: (کی لا یکون دوله بین الاغنیاء منکم)؛ (تا (این اموال عظیم) در میان ثروتمندان شما دست به دست نگردد). . این موارد نمونه های از موقعییت فلسفه احکام در قران کریم است و قهرا مصادیق فراوانی وجود دارد که ذکر آن ها به طول می انجامد.
- [سایر] لطفاً فلسفه خواندن نماز میت را شرح دهید، با استدلال از قرآن کریم و روایات.
- [سایر] با توجه به تعبدی بودن احکام، آیا سوال از چرایی احکام و فلسفه آن امر صحیحی است؟
- [سایر] با توجه به تعبدی بودن احکام، آیا سوال از چرایی احکام و فلسفه آن امر صحیحی است؟
- [سایر] مراد از (فلسفه احکام) چیست؟ اصلاً این تعبیر، تعبیر صحیحی است یا باید گفت (حکمت احکام)، تفاوت آن ها چیست؟
- [سایر] مراد از (فلسفه احکام) چیست؟ اصلاً این تعبیر، تعبیرصحیحی است یا باید گفت (حکمت احکام)، تفاوت آن¬ها چیست؟
- [سایر] آیا فلسفه احکام در متون دینی بررسی شده است و آیا علت¬های بیان شده در کتاب علل الشرایع علمی است یا با استناد به سنت است و بدون دلایل علمی؟ اصولاً، روش¬های مطمین بررسی فلسفه احکام چیست؟
- [سایر] با وجود اختلاف عمیق میان فلسفه و عرفان در جهان اسلام قرآن کریم کدام را بر دیگری ترجیح میدهد؟
- [سایر] فلسفه احکام را چگونه می توان فهمید و روش های آن چیست؟
- [سایر] فلسفه احکام را چگونه می توان فهمید و روش فهم آن چیست؟
- [سایر] فلسفه تغییر بعضی احکام بعد از ظهور امام مهدی چیست؟
- [امام خمینی] جایز نیست برای طلاب علوم دینیه دخول در مدارس که بعض معممین و ائمه جماعت از طرف دولت جائر و یا با اشاره دولت تصدی نمودهاند چه برنامه تحصیلی از طرف دولت جائر باشد یا از طرف این نحو متصدیان که عمّال دولت جائر هستند، زیرا در این امور نقشه محو آثار اسلام و احکام قرآن کریم کشیده شده است.
- [آیت الله اردبیلی] خواندن قرآن در نماز به قصد قرائت قرآن، غیر از چهار سورهای که سجده واجب دارند و در احکام جنابت گفته شد، اشکال ندارد و همچنین دعا کردن در نماز جایز است، اگرچه به فارسی یا زبان دیگر باشد.
- [آیت الله جوادی آملی] .بنا بر احتیاط واجب برای یاد دادن احکام واجبِ نماز مزد نگیرند و مسئول اموال بیت المال باید نیاز یاد دهنده احکام واجب نماز را برطرف نماید. دریافت مزد برای یاد دادن احکام مستحبِ نماز, جایز است.
- [امام خمینی] اگر معروف یا منکر از اموری باشد که شارع مقدس به آن اهمیت زیاد میدهد مثل اصول دین یا مذهب و حفظ قرآن مجید و حفظ عقاید مسلمانان یا احکام ضروریه، باید ملاحظه اهمیت شود، و مجرد ضرر، موجب واجب نبودن نمی‌‌شود، پس اگر توقف داشته باشد حفظ عقاید مسلمانان یا حفظ احکام ضروریه اسلام بر بذل جان و مال، واجب است بذل آن.
- [آیت الله نوری همدانی] اگر معروف یا منکر از اموری باشد که شارع مقدس به آن اهمیّت زیاد می دهد مثل اصول دین یامذهب و حفظ قرآن مجید وحفظ عقاید مسلمانان یا احکام ضروریّه ، باید ملاحظه اهمیّت شود ، و مجردّ ضرر ، موجب واجب نبودن نمی شود ، پس اگر توقّف داشته باشد ، حفظ عقائد مسلمانان یا حفظ احکام ضروریّه اسلام بر بذل جان و مال ، واجب است بذل آن
- [آیت الله اردبیلی] کسی که معلوم نیست مسلمان است یا نه، پاک می‌باشد ولی احکام دیگر مسلمانان را ندارد، مثلاً نمیتواند زن مسلمان بگیرد و نباید در قبرستان مسلمانان دفن شود، مگر این که بچّه باشد و در مناطق اسلامی پیدا شود.
- [آیت الله شبیری زنجانی] بر کاسب لازم است احکام خرید و فروش را در موارد محلّ ابتلاء یاد بگیرد، تا در اثر ندانستن احکام، به حرام گرفتار نشود، از حضرت صادق علیهالسلام روایت شده: کسی که میخواهد خرید و فروش کند، باید احکام آن را یاد بگیرد و اگر پیش از یاد گرفتن احکام آن خرید و فروش کند، به واسطه گرفتار شدن معاملههای باطل و شبههناک به هلاکت میافتد.
- [آیت الله نوری همدانی] اذان دوّم در روز جمعه بِدْعَتْ وحرام است . احکام نمازجمعه
- [آیت الله علوی گرگانی] خواندن قرآن در نماز، غیر از چهار سورهای که سجده واجب دارد و در احکام جنابت گفته شد3 و نیز دعا کردن در نماز اشکال ندارد، ولی احتیاط واجب آن است که در نمازهای واجب دعای غیر عربی نخواند.
- [آیت الله نوری همدانی] خواندن قرآن در نماز ، غیر از چهار سوره ای که سجدة واجب دارد و در احکام جنابت گفته شد (1) ، و نیز دعا کردن در نماز اشکال ندارد اگر چه به فارسی یا زبان دیگر باشد .