چرا باید انسان ها را طبقه بندی کنیم؟ مگر همه آن ها مخلوق خدا نیستند؟ مگر همه انسان ها از یک پدر و مادر و اشرف مخلوقات نیستند؟ انسان کافر هم مانند فرزند بد است که باید تربیت شود چرا باید آن را نجس دانسته یا به حیوانات تشبیه کنیم؟ اتفاقا تقسیم بندی انسان ها به کافر و مسلمان، یا تشبیه برخی انسان های ناسپاس به حیوانات در قرآن کریم، یکی از روش های تربیتی خداوند متعال با بندگان ناسپاسش و در جهت بازگشت آن ها به جایگاه اشرف مخلوقات است. کافر به خدا می گوید: بی وجود، می گوید خدا یک توهم است، می گوید افیون است و... مشرک هم خدا را در حد سنگ و خاک و گاو ... تنزل می دهد، خدا هم می گوید چنین انسان بی شعور و ناسپاسی، نجس و پلید و از حیوان پست تر است، که خالق و مالک و ولی نعمت خود را این گونه می پندارد. خداوند متعال برای انسان ها اعم از کافر و مسلمان، آن قدر ارزش قائل است که، کشتن بی دلیل انسان(خواه مسلمان و خواه کافر) را از بزرگترین گناهان کبیره قرار داده و مجازات دنیوی و اخروی سنگینی را برای آن مقرر فرموده است.در عظمت و بزرگی گناه قتل همین بس که آیه 32 قران کریم در این مورد می فرماید:( مَنْ قَتَلَ نَفْساً بِغَیْرِ نَفْسٍ أَوْ فَسادٍ فِی الْأَرْضِ فَکَأَنَّما قَتَلَ النَّاسَ جَمیعا؛ هر کس یک انسان را بکشد بدون این که او کسی را کشته باشد و یا فسادی در زمین کرده باشد مثل این است که همه مردم را کشته است) اما از طرف دیگر، مسلمان و کافر را در یک رتبه قرار نمی دهد و می فرماید: ( قُلْ لا یَسْتَوِی الْخَبیثُ وَ الطَّیِّبُ وَ لَوْ أَعْجَبَکَ کَثْرَةُ الْخَبیثِ فَاتَّقُوا اللَّهَ یا أُولِی الْأَلْبابِ لَعَلَّکُمْ تُفْلِحُونَ؛ بگو: ( (هیچ گاه) ناپاک و پاک مساوی نیستند هر چند فزونی ناپاک ها، تو را به شگفتی اندازد! از (مخالفت) خدا بپرهیزید ای صاحبان خرد، شاید رستگار شوید!). بی شک ، ناپاک معرفی کردن کافران و تشبیه آنان به حیوانات، یکی از روش های تربیتی قرآن کریم برای هشدار و هدایت انسان به عنوان گل سرسبد خلقت است. توضیح آنکه؛ خداوند همه انسان ها را از یک نفس آفرید، و همه آن ها را به عنوان گل سر سبد بوستان خلقت بر دیگر مخلوقات، شرف وجود بخشید، و جامه احسن المخلوقین برازنده وجودشان گردانید، و بر این خلقت شگفت انگیز و زیبا آفرین گفت، و همانطور که اشاره کردیم قتل یک انسان به غیر حق را به مثابه قتل تمام انسان ها دانست، و مجازاتش را خلود در جهنم قرار داد. از طرف دیگر بعضی از انسان ها را به عنکبوت، الاغ، سگ، و یا دیگر حیوانات تشبیه کرد و بعضی را حتی پست تر از حیوانات دانست، و بخشی از همین انسان ها را پلید و نجس خطاب کرد: ( یا أَیُّهَا الَّذینَ آمَنُوا إِنَّمَا الْمُشْرِکُونَ نَجَسٌ). و در جای جای کلامش بیزاری و نفرت خود را از آن ها اعلام نمود، و از مسلمانان خواست که از آن ها اجتناب کنند و شدید ترین عذاب ها را به آن ها وعده داد. (و...) . با این وجود خداوند متعال به هیچ کس از انسان ها اجازه آزار و اذیت هیچ انسانی را نداده است چرا که استعداد انسان شدن در تمام آدمیان وجود دارد و به لحاظ این استعداد امکان کرامت یافتن انسان همواره محتمل است. با این بیان جای این سئوال از زبان پرسشگری فهیم و حقیقت جو باقی می ماند که رمز این گفتار به ظاهر دوگانه چیست؟! چرا باید انسان ها که همگی دارای استعداد برابر در خلقت هستند دسته بندی شوند و عده ای منفور و عده ای مقرب و وارسته قلمداد گردند؟ رمز این دسته بندی را باید در ویژگی شرک و کفر در مقابل ایمان و اسلام جستجو کرد. کفر و شرک از نظر قرآن: در بیش از 500 آیه از قرآن کریم به صراحت پیامدها، آثار، منشا، ریشه ها و احکام مربوط به کفر و شرک پرداخته شده است. قرآن کریم شرک را مبغوض ترین گناه دانسته که به هیچ وجه مورد مغفرت الهی قرار نمی گیرد، از آن به (ظلم عظیم) تعبیر کرده است، و از کافرین و مشرکین به عنوان بدترین و مبغوض ترین مخلوقات الهی یاد نموده که تا ابد در آتش جهنم بسر خواهندبرد. علت مبغوضیت شرک و کفر: علت مبغوضیت شرک و کفر را بایستی در میزان ضرر و مفسده ای که بر انسان دارد جستجو کنیم چرا که خداوند متعال همه مخلوقات را برای کمال و تعالی انسان خلق نموده و دین را به عنوان برنامه زندگی و چراغ هدایت به کمال و سعادت ابدی فراروی انسان نهاده است. اگر چیزی مانند شرک و کفر از نظر خداوند متعال تا این درجه از مبغوضیت است صرفا به خاطر مفاسد و ضررهایی است که برای کمال انسان دارد. ایمان به خداوند و یگانگی او بزرگترین هدف انسان (الإیمان أعلی غایة ) و بهترین و نجات بخش ترین وسیله برای تعالی و سعادت اوست (لا وسیلة أنجح من الإیمان ) وهدف و غایت دین الهی به عنوان برنامه سعادت تحقق ایمان است(غایة الدین الإیمان). از نظر اسلام سعادت ابدی و کمال نهایی که حیات جاودانی نفس است در سایه توحید محقق می گردد (التوحید حیاة النفس ) که ایمان، زمینه ساز و شرط لازم آن است. پس دین، ایمان و توحید محبوب ترین و بهترین چیزها نزد خداوند است که مصلحت و فایده بسیار زیادی برای انسان و درجهت تحقق هدف خلقت دارند و هر چیزی که به این سه لطمه وارد کند نزد خداوند مبغوض خواهد بود. از نظر اسلام شرک به عنوان آفت ایمان(آفة الإیمان الشرک) و ضرر رساننده ترین چیزها است (أضر شیء الشرک )، که سبب هلاکت می گردد(سبب الهلاک الشرک) و نقطه مقابل توحید و در جهت گمراه کردن انسان از راه درست و سعادت است.(مَنْ یُشْرِکْ بِاللَّهِ فَقَدْ ضَلَّ ضَلالاً بَعیداً ). با این بیان رمز این که دسته ای از انسان ها (کافر و مشرک ) به حیوانات تشبیه شده اند و در مرتبه ای پست تر از حیوانات قرار گرفته اند مشخص می گردد.
چرا باید انسان ها را طبقه بندی کنیم؟ مگر همه آن ها مخلوق خدا نیستند؟ مگر همه انسان ها از یک پدر و مادر و اشرف مخلوقات نیستند؟ انسان کافر هم مانند فرزند بد است که باید تربیت شود چرا باید آن را نجس دانسته یا به حیوانات تشبیه کنیم؟
چرا باید انسان ها را طبقه بندی کنیم؟ مگر همه آن ها مخلوق خدا نیستند؟ مگر همه انسان ها از یک پدر و مادر و اشرف مخلوقات نیستند؟ انسان کافر هم مانند فرزند بد است که باید تربیت شود چرا باید آن را نجس دانسته یا به حیوانات تشبیه کنیم؟
اتفاقا تقسیم بندی انسان ها به کافر و مسلمان، یا تشبیه برخی انسان های ناسپاس به حیوانات در قرآن کریم، یکی از روش های تربیتی خداوند متعال با بندگان ناسپاسش و در جهت بازگشت آن ها به جایگاه اشرف مخلوقات است. کافر به خدا می گوید: بی وجود، می گوید خدا یک توهم است، می گوید افیون است و... مشرک هم خدا را در حد سنگ و خاک و گاو ... تنزل می دهد، خدا هم می گوید چنین انسان بی شعور و ناسپاسی، نجس و پلید و از حیوان پست تر است، که خالق و مالک و ولی نعمت خود را این گونه می پندارد.
خداوند متعال برای انسان ها اعم از کافر و مسلمان، آن قدر ارزش قائل است که، کشتن بی دلیل انسان(خواه مسلمان و خواه کافر) را از بزرگترین گناهان کبیره قرار داده و مجازات دنیوی و اخروی سنگینی را برای آن مقرر فرموده است.در عظمت و بزرگی گناه قتل همین بس که آیه 32 قران کریم در این مورد می فرماید:( مَنْ قَتَلَ نَفْساً بِغَیْرِ نَفْسٍ أَوْ فَسادٍ فِی الْأَرْضِ فَکَأَنَّما قَتَلَ النَّاسَ جَمیعا؛ هر کس یک انسان را بکشد بدون این که او کسی را کشته باشد و یا فسادی در زمین کرده باشد مثل این است که همه مردم را کشته است)
اما از طرف دیگر، مسلمان و کافر را در یک رتبه قرار نمی دهد و می فرماید: ( قُلْ لا یَسْتَوِی الْخَبیثُ وَ الطَّیِّبُ وَ لَوْ أَعْجَبَکَ کَثْرَةُ الْخَبیثِ فَاتَّقُوا اللَّهَ یا أُولِی الْأَلْبابِ لَعَلَّکُمْ تُفْلِحُونَ؛ بگو: ( (هیچ گاه) ناپاک و پاک مساوی نیستند هر چند فزونی ناپاک ها، تو را به شگفتی اندازد! از (مخالفت) خدا بپرهیزید ای صاحبان خرد، شاید رستگار شوید!).
بی شک ، ناپاک معرفی کردن کافران و تشبیه آنان به حیوانات، یکی از روش های تربیتی قرآن کریم برای هشدار و هدایت انسان به عنوان گل سرسبد خلقت است. توضیح آنکه؛ خداوند همه انسان ها را از یک نفس آفرید، و همه آن ها را به عنوان گل سر سبد بوستان خلقت بر دیگر مخلوقات، شرف وجود بخشید، و جامه احسن المخلوقین برازنده وجودشان گردانید، و بر این خلقت شگفت انگیز و زیبا آفرین گفت، و همانطور که اشاره کردیم قتل یک انسان به غیر حق را به مثابه قتل تمام انسان ها دانست، و مجازاتش را خلود در جهنم قرار داد.
از طرف دیگر بعضی از انسان ها را به عنکبوت، الاغ، سگ، و یا دیگر حیوانات تشبیه کرد و بعضی را حتی پست تر از حیوانات دانست، و بخشی از همین انسان ها را پلید و نجس خطاب کرد: ( یا أَیُّهَا الَّذینَ آمَنُوا إِنَّمَا الْمُشْرِکُونَ نَجَسٌ). و در جای جای کلامش بیزاری و نفرت خود را از آن ها اعلام نمود، و از مسلمانان خواست که از آن ها اجتناب کنند و شدید ترین عذاب ها را به آن ها وعده داد. (و...) .
با این وجود خداوند متعال به هیچ کس از انسان ها اجازه آزار و اذیت هیچ انسانی را نداده است چرا که استعداد انسان شدن در تمام آدمیان وجود دارد و به لحاظ این استعداد امکان کرامت یافتن انسان همواره محتمل است.
با این بیان جای این سئوال از زبان پرسشگری فهیم و حقیقت جو باقی می ماند که رمز این گفتار به ظاهر دوگانه چیست؟! چرا باید انسان ها که همگی دارای استعداد برابر در خلقت هستند دسته بندی شوند و عده ای منفور و عده ای مقرب و وارسته قلمداد گردند؟
رمز این دسته بندی را باید در ویژگی شرک و کفر در مقابل ایمان و اسلام جستجو کرد.
کفر و شرک از نظر قرآن:
در بیش از 500 آیه از قرآن کریم به صراحت پیامدها، آثار، منشا، ریشه ها و احکام مربوط به کفر و شرک پرداخته شده است. قرآن کریم شرک را مبغوض ترین گناه دانسته که به هیچ وجه مورد مغفرت الهی قرار نمی گیرد، از آن به (ظلم عظیم) تعبیر کرده است، و از کافرین و مشرکین به عنوان بدترین و مبغوض ترین مخلوقات الهی یاد نموده که تا ابد در آتش جهنم بسر خواهندبرد.
علت مبغوضیت شرک و کفر:
علت مبغوضیت شرک و کفر را بایستی در میزان ضرر و مفسده ای که بر انسان دارد جستجو کنیم چرا که خداوند متعال همه مخلوقات را برای کمال و تعالی انسان خلق نموده و دین را به عنوان برنامه زندگی و چراغ هدایت به کمال و سعادت ابدی فراروی انسان نهاده است. اگر چیزی مانند شرک و کفر از نظر خداوند متعال تا این درجه از مبغوضیت است صرفا به خاطر مفاسد و ضررهایی است که برای کمال انسان دارد. ایمان به خداوند و یگانگی او بزرگترین هدف انسان (الإیمان أعلی غایة ) و بهترین و نجات بخش ترین وسیله برای تعالی و سعادت اوست (لا وسیلة أنجح من الإیمان ) وهدف و غایت دین الهی به عنوان برنامه سعادت تحقق ایمان است(غایة الدین الإیمان). از نظر اسلام سعادت ابدی و کمال نهایی که حیات جاودانی نفس است در سایه توحید محقق می گردد (التوحید حیاة النفس ) که ایمان، زمینه ساز و شرط لازم آن است.
پس دین، ایمان و توحید محبوب ترین و بهترین چیزها نزد خداوند است که مصلحت و فایده بسیار زیادی برای انسان و درجهت تحقق هدف خلقت دارند و هر چیزی که به این سه لطمه وارد کند نزد خداوند مبغوض خواهد بود. از نظر اسلام شرک به عنوان آفت ایمان(آفة الإیمان الشرک) و ضرر رساننده ترین چیزها است (أضر شیء الشرک )، که سبب هلاکت می گردد(سبب الهلاک الشرک) و نقطه مقابل توحید و در جهت گمراه کردن انسان از راه درست و سعادت است.(مَنْ یُشْرِکْ بِاللَّهِ فَقَدْ ضَلَّ ضَلالاً بَعیداً ).
با این بیان رمز این که دسته ای از انسان ها (کافر و مشرک ) به حیوانات تشبیه شده اند و در مرتبه ای پست تر از حیوانات قرار گرفته اند مشخص می گردد.
- [سایر] چرا خداوند با داشتن آن همه مخلوق صالح، انسان را که موجودی خودپسند، طمعکار و جایز الخطا است، اشرف مخلوقات قرار داده است؟
- [سایر] چرا انسان اشرف مخلوقات شد در حالی که درخت و حیوانات و ... فایده بیشتری دارند و عبادت خدا را هم می کنند ولی ما بشر چه؟
- [سایر] نقش الگوی والدین در تربیت فرزند بسیار مهم می باشد آیا می توان طبقه بندی رفتار پدر و مادر را بیان نمائید ؟
- [سایر] مسئولیت پدر و مادر در تربیت فرزند چیست؟
- [سایر] هماهنگی پدر و مادر در تربیت فرزند، چقدر اهمیت دارد؟
- [سایر] مخلوقات خداوند، بجز انسان مانند حیوانات و نباتات و جمادات چگونه خالق خود را تسبیح میگویند؟ بخصوص جمادات؟
- [سایر] نقش کدام یک از پدر یا مادر در تربیت فرزند، بیشتر است؟
- [سایر] این که می گوییم انسان اشرف مخلوقات است , آیا مقصود این است که انسان کاملترین موجودی است که خدا خلق کرده است - بطوری که حتی از فرشتگان هم بالاتر است ؟
- [آیت الله بروجردی] فحش دادن به فرزند خود در موقع تربیت و نهی از کارهای ناشایست از قبیل پدر سوخته یا مادر سگ یا بیشرف، چه صورت دارد؟
- [آیت الله مظاهری] اگر فرزند بداند که والدینش راضی نیستند به مکانی برود، در صورتی که بدون آنکه پدر و مادر بفهمند به آنجا برود آیا اشکالی دارد ؟
- [آیت الله اردبیلی] پدر و مادر میتوانند در مقابل یکدیگر از حقّ حضانت خود صرف نظر کنند، ولی نمیتوانند نسبت به نگهداری و تربیت فرزند کوتاهی نمایند و در صورت کوتاهی، حاکم صالح آنان را ملزم به تأمین حقّ فرزند میکند.
- [آیت الله سبحانی] در چند مورد ربا گرفتن حرام نیست: 1 ربا گرفتن مسلمان از کافر که در پناه اسلام نیستند. 2 ربا گرفتن پدر و فرزند از یکدیگر. 3 ربا گرفتن زن و شوهر از یکدیگر. شرایط خریدار و فروشنده
- [آیت الله صافی گلپایگانی] . اگر پدر و مادر و جد و جده بچه نابالغ کافر باشند آن بچه هم نجس است، و اگر یکی از اینها مسلمان باشد بچه پاک است.
- [آیت الله بروجردی] اگر پدر و مادر و جد و جدّة بچّهی نابالغ کافر باشند آن بچّه هم نجس است و اگر یکی از اینها مسلمان باشد بچّه پاک است.
- [امام خمینی] اگر پدر و مادر و جد بچه نابالغ کافر باشند آن بچه هم نجس است،و اگر یکی از اینها مسلمان باشد، بچه پاک است.
- [آیت الله بهجت] اگر پدر و مادر و جد و جده بچه نابالغ ، کافر باشند ، آن بچه هم نجس است ؛ و اگر یکی از اینها مسلمان باشد بچه نیز پاک است.
- [آیت الله علوی گرگانی] اگر پدر و مادر و جد و جده بچّه نابالغ کافر باشند آن بچه هم نجس است، و اگر یکی از اینها مسلمان باشند بچه غیر ممیز پاک است و در بچه ممیز اگر اظهار کفر کند اشکال است.
- [آیت الله اردبیلی] اگر پدر و مادر بچّه غیر ممیز، کافر غیر کتابی باشند، بنابر احتیاط واجب باید از آن بچّه نیز اجتناب شود واگر بچّه ممیز بوده و اظهار کفر کند، نجس میباشد؛ ولی اگر یکی از والدین مسلمان یا اهل کتاب باشند، بچّه نیز پاک است و اگر پدر و مادر کافر بوده ولی پدر بزرگ یا مادر بزرگ او مسلمان باشند، پاک بودن بچّه منوط بر این است که آنها کفالت وی را بر عهده داشته باشند، امّا بچّهای که پدر و مادر او بعد از تولد او مرتد شدهاند، پاک است.
- [آیت الله اردبیلی] اگر پدر یا مادر صلاحیّت نگهداری و تربیت کودک را نداشته و موجب فساد اخلاق و سوء تربیت دینی یا عدم سلامت جسمی فرزند شوند، حقّ حضانت از آنها ساقط میشود و در این صورت حقّ حضانت به ترتیب به افرادی که در مسأله 2997 گفته شد منتقل میشود.
- [آیت الله سبحانی] فرزندان کافر بسان خود او محکوم به نجاست هستند، مگر فرزند ممیّزی که به اسلام اعتراف کند. و فرزندان مسلمان هرچند تنها پدرش مسلمان باشد پاک هستند ولی اگر تنها مادر، مسلمان باشد احتیاط اجتناب است.