درباره اهمیت امر به معروف و نهی از منکر و ضرورت آن توضیح دهید؟
کُنْتُمْ خَیْرَ أُمَّةٍ أُخْرِجَتْ لِلنَّاسِ تَأْمُرُونَ بِالْمَعْرُوفِ وَ تَنْهَوْنَ عَنِ الْمُنْکَرِ (1). آل عمران (3)، آیه 110.؛ (شما بهترین امتی بودید که به سود انسان ها آفریده شده اند [؛ چه اینکه] امر به معروف و نهی از منکر می کنید).
(معروف) آن است که عقل و شرع آن را نیک و خوب بداند و (منکر) آن است که عقل و شرع آن را ناپسند و بد بداند. بنابراین آنچه که نیک است- اعم از امور فرهنگی، اعتقادی، اقتصادی، عبادی، اخلاقی، سیاسی، جسمی، روانی و ...- معروف است و کلیه آنچه که ناپسند است، مشمول منکر می گردد. پس امر به معروف، به معنای (فرمان دادن به کار خوب) و نهی از منکر، به معنای (باز داشتن از کار بد) است.
بهترین راه برای به دست آوردن مصداق های معروف و منکر، مراجعه به شرع است. بعضی از معروف ها عبارت است از: تقوا، احسان و نیکی، توکل، حسن ظن به خدا، توبه، تلاوت قرآن، شکر خدا، مشورت، دعا، اخلاق نیک، بردباری، ایستادگی در راه دین، خوف از خدا، انفاق، اندیشیدن و تفکر، عفو و بخشش، فرو بردن خشم، جهاد، نماز، روزه و ... بخشی از منکرها نیز عبارت است از: کفر، نفاق، دوستی با کافران، ظلم و ستم، خیانت به بیت المال، کتمان حق، دین فروشی، بخل، کرنش در برابر دشمن، بد گمانی، دروغ، غیبت، تهمت، ایجاد اختلاف، ریاست طلبی، حسادت، قطع رحم و ....
فریضه امر به معروف و نهی از منکر، در همه ادیان مطرح بوده است و وجوب آن اختصاص به مسلمانان ندارد. این حکم در میان بنی اسرائیل به چشم می خورد.
خداوند در قرآن می فرماید: (اهل کتاب همه یکسان نیستند؛ بلکه پاره ای از آنان به انجام این فریضه می پردازند و از نیکان به شمار می روند). آل عمران (3)، آیه 113 و 114. لقمان اجرای این فریضه را به فرزندش سفارش می کند. لقمان (31)، آیه 17. خداوند به حضرت موسی و هارون دستور می دهد که با زبان نرم، فرعون را نصیحت کنند. طه (20)، آیه 43 و 44.
امر به معروف و نهی از منکر، از مهمترین، بهترین و عالی ترین فریضه ها و واجبات اسلامی است؛ به طوری که برخی از فقیهان، آن را از ضروریات دین دانسته اند. در آیات و روایات گوناگونی به آن سفارش شده است و تعابیر زیبایی در آنها به چشم می خورد. حضرت علی علیه السلام می فرماید: (تمام کارهای نیک و (حتی) جهاد در راه خدا در برابر امر به معروف و نهی از منکر، همچون آب دهان در برابر دریای پهناوری است). نهج البلاغه، کلمات قصار، ش 374. امام باقر علیه السلام می فرماید: (بد قومی هستند، قومی که بر امر به معروف و نهی از منکر عیب می گیرند و آن را بی ارزش می پندارند). وسائل الشیعه، ج 11، ط جدید، ص 392.
ذکر چند امر در این زمینه لازم است:
1. این فریضه از تکالیف همگانی است و همه مسلمانان باید آن را پاس بدارند.
این چنین نیست که در زمان اقتدار حاکمیت اسلامی، این فریضه تنها بر دوش نیروهای انتظامی و قوه قضاییه و سایر نهادهای دولتی قرار داشته باشد؛ بلکه تک تک آحاد مردم به انجام این فریضه موظف‌ند. امر به معروف و نهی از منکر، واجب کفایی است و چنانچه عده ای به اجرای آن بپردازند و به گسترش معروف و از بین بردن منکر اقدام ورزند، انجام دادن آن از دیگران ساقط می شود.
2. در اجرای فریضه امر به معروف و نهی از منکر، بین زن و مرد تفاوتی نیست و هر دو گروه، در این راستا وظیفه و مسؤولیت دارند.
3. یکی از مراتب امر به معروف و نهی از منکر اقدام و برخورد عملی با شخص گنه‌کار است؛ ولی به فتوای مراجع تقلید، این امر باید با اجازه حاکم شرع و مسؤولان حکومت اسلامی انجام گیرد و بدون اجازه آنها جایز نیست.
4. این فریضه دارای شرایطی است که بدون فراهم آمدن آنها، انجام دادن آن بر شخص واجب نیست؛ بلکه در برخی موارد نیز حرام است.
