در مورد قبول کردن اصول دین، آیا مراتب توحید را هم باید خود انسان دریابد یا باید آن را به صورت کلی بپذیرد و مراتب آن و جهان بینی توحیدی را از روی آیات قرآن قبول کند؟
از دیدگاه قرآن، تا یک حدّ خاص باید توحید را پذیرفت تا یکتا پرستی بر آدمی صادق باشد، ولی از آن به بعد شرط لازم نیست؛ هر چند رسیدن به آنها و دریافت آنها، بسیار خوب و مطلوب است. حدی که دریافت و درک آن برای یکتا پرست بودن ضروری است، عبارت است از اینکه آدمی:
1. واجب الوجود را منحصر به خداوند بداند؛
2. تنها او را خالق و آفریدگار بشناسد؛
3. معتقد باشد همان گونه که جهان در آفرینش نیازی به غیر خداوند ندارد، تدبیر و اداره و ربوبیّت تکوینی جهان نیز منحصر به او است؛
4. بداند جز خدا حق فرمان دادن و قانون وضع کردن را ندارد؛
5. معتقد باشد کسی جز اللّه سزاوار پرستش نیست.
اگر این پنج مرتبه توحید یا ابعاد توحید که عبارت است از توحید در وجوب وجود، توحید در خالقیّت، توحید در ربوبیّت تکوینی، توحید در ربوبیّت تشریعی و توحید در الوهیت و معبودیت در وجود انسان، در حدّ اعتقاد و اذعان و تصدیق پدیدار گردد؛ اصل توحید را پذیرفته و یکتا پرست خواهد بود. امّا ابعاد و مراتب دیگر توحید همچون توحید در استعانت، توحید در خشیت، توحید در امید، توحید در محبّت و ... را می توان با استفاده از آیات قرآن و روایات دریافت و بر عمق ایمان به توحید افزود؛ ولی شرط لازم برای موحد بودن، همان پنج بُعد است که شمارش شد.[1]
پی نوشت ها
_____________
[1]. نگا: معارف قرآن، ج 1، صص 4754؛ محمدجواد باهنر، معارف اسلامی، صص 8، 10و27، 31.
