نیاز
حاجت در نیاز و احتیاج استعمال شده است.از اين عنوان در بسياری ابواب فقهی از قبيل طهارت، صلات، حج، امر به معروف و نهی از منکر، تجارت، دین و نکاح سخن رفته است.
اینکه خداوند می فرماید جهان را برای تو و تو را برای خودم آفریدم یعنی چه مگر خداوند به ما نیاز داشت که چنین سخنی می گوید؟
اینکه خداوند می فرماید جهان را برای تو و تو را برای خودم آفریدم یعنی چه مگر خداوند به ما نیاز داشت که چنین سخنی می گوید؟ روایاتی که می فرمایند: (خلقتک لأجلی) اشاره به غایت انسان دارد که انتهای او به سوی او و لقاءالله است و به فرموده قرآن (الی الله تصیر الأمور) و (انا الیه راجعون) و اینکه در روایت آمده تو را خلق کردم به خاطر خودم منظور نیاز داشتن خداوند به انسان نیست بلکه اشاره به هدفی است که خداوند برای انسان در نظر گرفته و همان لقاءالله است. در پاسخ به این سوال که آیا خداوند به ما نیاز داشت تا ما را بیافریند برای روشن شدن این مسأله باید به مطالب زیر توجه کرد: یک. هدف انسان در کارهایش رسیدن به کمال یا رفع نقص است؛ مثلا غذا می خورد تا رفع گرسنگی شود لباس می پوشد تا خود را از سرما حفظ کند، عبادت می کند تا به کمال نهایی و قرب الهی برسد. اما خداوند هیچ نقصی ندارد تا با افعالش آن را برطرف سازد و فاقد کمالی نیست تا برای رسیدن به آن تلاش کند. دوم. هدفمندی همیشه با نیاز همراه نیست، بلکه هر میزان موجودی کامل تر و بی نیازتر باشد، به رفع نیاز دیگران بیشتر اقدام می کند و این از نشانه های موجود کامل و مهربان است. خداوند مهربان نیز در جستجوی نفعی برای خود نیست بلکه مهمترین هدف او خیر رساندن به دیگران است. لذا هدف خداوند از آفرینش این است که هر ممکن الوجودی را به کمال ممکن و شایسته آن برساند، بدون اینکه در این کار برای ذات پاک او نتیجه ای باشد. به بیان دیگر آفرینش احسان و فیضی است از جانب خدا نسبت به موجودات لکن چنین آفرینشی حسن ذاتی داد و قیام به چنین فعلی جز اینکه خود فعل زیبا باشد، به چیز دیگری نیاز ندارد. او با آفرینش، کمالی را افاضه می کند و وسایل کمال برتر هر موجودی را در اختیار آن می گذارد و خودداری از آن بخل و نقص است. پس سزاوار است خدای حکیم و کمال مطلق، جهان را بیافریند و آن را در غایت حکمت و لطافت ایجاد کند. پس آفرینش الهی حکیمانه است، هر چند در مرتبه آفرینش، نه نیازی بود و نه نیازمندی، چه از ناحیه خالق و چه از ناحیه مخلوقات. جهت آگاهی بیشتر: - فلسفه خلقت انسان، عبدالله نصری(تهران مؤسسه فرهنگی دانش و اندیشه معاصر1379) - فلسفه آفرینش، عبدالله نصری(قم، نشر معارف، چاپ اول 1382).
اینکه خداوند می فرماید جهان را برای تو و تو را برای خودم آفریدم یعنی چه مگر خداوند به ما نیاز داشت که چنین سخنی می گوید؟ روایاتی که می فرمایند: (خلقتک لأجلی) اشاره به غایت انسان دارد که انتهای او به سوی او و لقاءالله است و به فرموده قرآن (الی الله تصیر الأمور) و (انا الیه راجعون) و اینکه در روایت آمده تو را خلق کردم به خاطر خودم منظور نیاز داشتن خداوند به انسان نیست بلکه اشاره به هدفی است که خداوند برای انسان در نظر گرفته و همان لقاءالله است. در پاسخ به این سوال که آیا خداوند به ما نیاز داشت تا ما را بیافریند برای روشن شدن این مسأله باید به مطالب زیر توجه کرد: یک. هدف انسان در کارهایش رسیدن به کمال یا رفع نقص است؛ مثلا غذا می خورد تا رفع گرسنگی شود لباس می پوشد تا خود را از سرما حفظ کند، عبادت می کند تا به کمال نهایی و قرب الهی برسد. اما خداوند هیچ نقصی ندارد تا با افعالش آن را برطرف سازد و فاقد کمالی نیست تا برای رسیدن به آن تلاش کند. دوم. هدفمندی همیشه با نیاز همراه نیست، بلکه هر میزان موجودی کامل تر و بی نیازتر باشد، به رفع نیاز دیگران بیشتر اقدام می کند و این از نشانه های موجود کامل و مهربان است. خداوند مهربان نیز در جستجوی نفعی برای خود نیست بلکه مهمترین هدف او خیر رساندن به دیگران است. لذا هدف خداوند از آفرینش این است که هر ممکن الوجودی را به کمال ممکن و شایسته آن برساند، بدون اینکه در این کار برای ذات پاک او نتیجه ای باشد. به بیان دیگر آفرینش احسان و فیضی است از جانب خدا نسبت به موجودات لکن چنین آفرینشی حسن ذاتی داد و قیام به چنین فعلی جز اینکه خود فعل زیبا باشد، به چیز دیگری نیاز ندارد. او با آفرینش، کمالی را افاضه می کند و وسایل کمال برتر هر موجودی را در اختیار آن می گذارد و خودداری از آن بخل و نقص است. پس سزاوار است خدای حکیم و کمال مطلق، جهان را بیافریند و آن را در غایت حکمت و لطافت ایجاد کند. پس آفرینش الهی حکیمانه است، هر چند در مرتبه آفرینش، نه نیازی بود و نه نیازمندی، چه از ناحیه خالق و چه از ناحیه مخلوقات. جهت آگاهی بیشتر: - فلسفه خلقت انسان، عبدالله نصری(تهران مؤسسه فرهنگی دانش و اندیشه معاصر1379) - فلسفه آفرینش، عبدالله نصری(قم، نشر معارف، چاپ اول 1382).
عنوان سوال:
اینکه خداوند می فرماید جهان را برای تو و تو را برای خودم آفریدم یعنی چه مگر خداوند به ما نیاز داشت که چنین سخنی می گوید؟
پاسخ:
اینکه خداوند می فرماید جهان را برای تو و تو را برای خودم آفریدم یعنی چه مگر خداوند به ما نیاز داشت که چنین سخنی می گوید؟
روایاتی که می فرمایند: (خلقتک لأجلی) اشاره به غایت انسان دارد که انتهای او به سوی او و لقاءالله است و به فرموده قرآن (الی الله تصیر الأمور) و (انا الیه راجعون) و اینکه در روایت آمده تو را خلق کردم به خاطر خودم منظور نیاز داشتن خداوند به انسان نیست بلکه اشاره به هدفی است که خداوند برای انسان در نظر گرفته و همان لقاءالله است. در پاسخ به این سوال که آیا خداوند به ما نیاز داشت تا ما را بیافریند برای روشن شدن این مسأله باید به مطالب زیر توجه کرد:
یک. هدف انسان در کارهایش رسیدن به کمال یا رفع نقص است؛ مثلا غذا می خورد تا رفع گرسنگی شود لباس می پوشد تا خود را از سرما حفظ کند، عبادت می کند تا به کمال نهایی و قرب الهی برسد. اما خداوند هیچ نقصی ندارد تا با افعالش آن را برطرف سازد و فاقد کمالی نیست تا برای رسیدن به آن تلاش کند.
دوم. هدفمندی همیشه با نیاز همراه نیست، بلکه هر میزان موجودی کامل تر و بی نیازتر باشد، به رفع نیاز دیگران بیشتر اقدام می کند و این از نشانه های موجود کامل و مهربان است. خداوند مهربان نیز در جستجوی نفعی برای خود نیست بلکه مهمترین هدف او خیر رساندن به دیگران است.
لذا هدف خداوند از آفرینش این است که هر ممکن الوجودی را به کمال ممکن و شایسته آن برساند، بدون اینکه در این کار برای ذات پاک او نتیجه ای باشد.
به بیان دیگر آفرینش احسان و فیضی است از جانب خدا نسبت به موجودات لکن چنین آفرینشی حسن ذاتی داد و قیام به چنین فعلی جز اینکه خود فعل زیبا باشد، به چیز دیگری نیاز ندارد. او با آفرینش، کمالی را افاضه می کند و وسایل کمال برتر هر موجودی را در اختیار آن می گذارد و خودداری از آن بخل و نقص است.
پس سزاوار است خدای حکیم و کمال مطلق، جهان را بیافریند و آن را در غایت حکمت و لطافت ایجاد کند. پس آفرینش الهی حکیمانه است، هر چند در مرتبه آفرینش، نه نیازی بود و نه نیازمندی، چه از ناحیه خالق و چه از ناحیه مخلوقات.
جهت آگاهی بیشتر:
- فلسفه خلقت انسان، عبدالله نصری(تهران مؤسسه فرهنگی دانش و اندیشه معاصر1379)
- فلسفه آفرینش، عبدالله نصری(قم، نشر معارف، چاپ اول 1382).
- [سایر] چرا می گویید خدا بی نیاز است اگر خداوند بی نیاز است چرا انسان را و یا ملائکه هایی را آفرید که به گفته امام علی(ع) گروهی همواره در سجودند گروهی همواره در رکوع و تسبیح خداوندند و همچنین چرا خداوند می فرماید تو را برای خودم آفریدم؟ لطفا اینطور جواب ندید که هر کسی توانایی داشته باشد آن را شکوفا می کند چون این نیز نوعی نیاز است.
- [سایر] برای چه قرآن می فرماید که قانون این جهان قابل تغییر نیست آیا خداوند قادر به تغییر آن نیست؟
- [سایر] چرا جهان در بقای خود، نیاز به خدا دارد؟ و عدم نیاز یعنی چه؟
- [سایر] با اینکه خدا بی نیاز است چرا جهان را خلق کرده است؟
- [سایر] در سوره اسرا آیه 45 می فرماید: " تمام موجودات جهان خدا را تسبیح می گویند. نحوة تسبیح موجودات چگونه است؟
- [سایر] مگر خدای متعال از همه چیز بینیاز نیست؛ پس چه نیازی به آفرینش جهان داشت؟ اگر بگویید خدا فیاض است، این سؤال پدید میآید که پس خداوند باید جهان را بیافریند تا فیاض باشد؛ آیا این نوعی نیاز نیست؟
- [سایر] خداوند درباره خصوصیات درخت طوبی چه می فرماید؟
- [آیت الله مظاهری] خداوند متعال در آیه شریفه می فرماید:
- [سایر] خداوند می فرماید: « فَتَبارَکَ اللهُ اَحْسَنُ الْخالِقینَ » مگر غیر از خداوند خالق دیگری هم وجود دارد که می فرماید: « اَحْسَنُ الْخالِقینَ » ؟!
- [سایر] خداوند در مورد این که هیچ کس نمیتواند سخنی مانند قرآن بیاورد چه میفرماید؟
- [آیت الله فاضل لنکرانی] احتیاط مستحب آن است که امام در حال خطبه سخنی غیر مربوط به خطبه ها نگوید البته در فاصله بین خطبه ها و نماز، سخن گفتن بلامانع است.
- [آیت الله بهجت] اگر روزهدار به گفتن یا به نوشتن یا به اشاره و مانند اینها به خدا و پیغمبر و جانشینان آن حضرت علیهمالسلام عمداً نسبت دروغ بدهد، روزه او باطل است. و خالی از وجه نیست که دروغ بستن به پیغمبران و جانشینان آنها و حضرت زهرا علیهمالسلام، ملحق به دروغ بستن به خدا باشد و روزه را باطل کند، ولی اگر شک داشته باشد که سخنی کذب است یا نه، و به یکی از آنان نسبت دهد، بنابر اقوی روزهاش باطل نمیشود. رساندن غُبار به حلق
- [آیت الله مظاهری] کسانی که نیاز به خانه مسکونی یا لوازم زندگی یا ازدواج و مانند اینها دارند و اگر پولی که دارند در حجّ صرف کنند نمیتوانند رفع نیاز کنند حجّ بر آنها واجب نیست ولی اگر نیاز به اینها نداشته باشند حجّ بر آنها واجب است.
- [امام خمینی] - ترجمه سوره قل هو الله احد بسم الله الرحمن الرحیم: (قل هو الله احد)، یعنی بگو ای محمد (ص) که خداوند، خدایی است یگانه. (الله الصمد)، یعنی خدایی که از تمام موجودات بی نیاز است. (لم یلد و لم یولد)، فرزند ندارد و فرزند کسی نیست. (و لم یکن له کفوا احد)، یعنی هیچ کس از مخلوقات مثل او نیست.
- [آیت الله مکارم شیرازی] در صورتی که سادات فقیر نیاز به سرمایه ای برای کسب و کار داشته باشند می توان از باب خمس به آنها داد (البته به مقداری که نیاز زندگی آنها را تأمین کند).
- [آیت الله سیستانی] اگر زنی را برای مردی بدون اجازه آنان عقد کنند ، و بعداً زن و مرد آن عقد را اجازه نمایند ، عقد صحیح است ، و برای اجازه کافی است سخنی بگوید ، یا کاری انجام دهد که بر رضایت او ، دلالت داشته باشد .
- [آیت الله مکارم شیرازی] در طلاق رجعی مرد می تواند به زن خود رجوع کند، بدون آن که صیغه عقد تازه ای بخواند و رجوع کردن بر دو قسم است: 1 سخنی بگوید که معنایش این باشد که آن زن را دوباره به همسری خود پذیرفته است. 2 کاری انجام دهد که همین معنی را برساند.
- [آیت الله فاضل لنکرانی] کسی که بیش از مقدار مورد نیاز سرمایه دارد باید خمس مقدار مازاد را بدهد.
- [آیت الله مکارم شیرازی] کسی که درآمد اضافی ندارد نیاز به قرار دادن سال خمسی ندارد.
- [آیت الله مظاهری] مکروه است که در گریه بر میّت صدا را خیلی بلند کنند. ______ 1) آیا تو بر پیمانی - که با آن ما را ترک کردی - وفاداری؟ پیمان بر شهادت به اینکه نیست خدایی غیر از خداوند متعال، او که یکتاست و شریکی برای او نیست و به اینکه محمد صلی الله علیه وآله وسلم بنده و رسول اوست و سید پیامبران و خاتم آنان است و به اینکه علی علیه السلام امیر مومنان و سید امامان و امامی است که خداوند متعال، فرمانبرداری از او را بر همه عالمیان واجب فرموده است و به اینکه حسن و حسین و علی بن الحسین و محمد بن علی و جعفر بن محمد و موسی بن جعفر و علی بن موسی و محمد بن علی و علی بن محمد و حسن بن علی و قائم آل محمد - که درودهای خداوند بر آنان باد - امامان مومنان و حجّتهای خداوند بر همه خلائق و امامان تو هستند، که پیشروان هدایت و نیکوکاری هستند. 2) هنگامی که دو فرشته نزدیک به خداوند (نکیر و منکر) که فرستادگان از جانب خدای متعالند، به سوی تو آمدند و از تو در مورد خدایت و پیامبرت و دینت و کتابت و قبلهات و امامانت سوال کردند،پس نترس و اندوهگین نشو و در جواب آنان بگو: خداوند، پروردگار من و محمد صلی الله علیه وآله وسلم، پیامبر من و اسلام، دین من و قرآن، کتاب من و کعبه، قبله من و امیر مومنان علی بن ابی طالب، امام من و حسن بن علی، امام من و حسین بن علی، امام من و زین العابدین، امام من و محمد باقر، امام من و جعفر صادق، امام من، و موسی کاظم، امام من و علی رضا، امام من و محمد جواد امام من و علی هادی، امام من و حسن عسکری، امام من و حجّت منتظَر، امام من میباشند، اینان - که درودهای خداوند بر آنان باد - امامان و سروران و رهبران و شفیعان من میباشند، در دنیا و آخرت به آنان دوستی میورزم و از دشمنان آنان دوری میجویم، سپس بدان ای فلان فرزند فلان. 3) بدرستی که خداوند متعال، بهترین پروردگار و محمد صلی الله علیه وآله وسلم، بهترین پیامبر و امیر مومنان علی بن ابی طالب و فرزندان معصوم او یعنی دوازده امام، بهترین امامان هستند و آنچه را محمد صلی الله علیه وآله وسلم آورده است حقّ است و مرگ حقّ است و سوال منکر و نکیر در قبر حقّ است و برانگیخته شدن (برای روز قیامت)، حقّ است و رستاخیز، حقّ است و صراط، حقّ است و میزان (اعمال)، حقّ است و تطایر کتب، حقّ است و بهشت، حقّ است و جهنم، حقّ است و آن ساعت معهود (روز قیامت)، خواهد آمد و هیچ تردیدی در آن نیست و به تحقیق خداوند متعال کسانی را، که در قبرها هستند، بر خواهد انگیخت. 4) خداوند تو را بر قول ثابت، پایدار فرماید و به راه مستقیم هدایت فرماید و بین تو و امامان تو در جایگاهی از رحمتش، شناخت ایجاد فرماید. 5) خداوندا زمین را از دو پهلوی او گشاده گردان و روح او را بسوی خودت بالا بر و او را با برهانی از خودت روبرو گردان، خداوندا (درخواست میکنیم)عفو تو را، عفو تو را. 6) خداوندا زمین را از دو پهلوی او گشاده گردان و روح او را بسوی خودت بالا بر و او را از جانب خودت با رضوان روبرو کن و قبر او را از بخشایش خودت آرام فرما، رحمتی که بوسیله آن از مهربانی هر کس دیگری بی نیاز گردد.