حدیث امامان اثنا عشر در منابع اهل سنت
این حدیث از گروهی از صحابه پیامبر (ص) نقل شده است که بیشترین اسناد آن به (جابر بن سمره) می‌رسد،
و سپس به (عبداللّه بن مسعود) و (عبداللّه بن عمر) و (عبداللّه بن عمر و بن عاص) و (عبدالملک بن عمیر) و (ابی‌الجلد) و (ابی جحیفه) (و حداقل هفت نفرند)
ولی حفاظ و ناقلان حدیث که آن را در کتابهای خود نقل کرده‌اند بالغ بر دهها کتاب می‌شود، اکنون به قسمتی از آن توجه فرمائید.
1 در صحیح مسلم از جابر بن سمره نقل شده که می‌گوید (سَمِعْتُ رَسُولَ اللّهِ (ص) یَقُولُ لایَزالُ الاِسلامُ عَزیزاً اِلی اِثْنی عَشَرَ خَلیفَهً – ثُمَّ قالَ کَلِمَهً لَمْ اَفْهَمْها! فَقُلْتُ لاَبی ما قالَ؟ فَقالَ کُلُهُمْ مِنْ قُریْشٍ!) (صحیح مسلم 3/1453)
[اسلام پیوسته عزیز خواهد بود تا دوازده خلیفه بر مسلمانان حکومت کنند، سپس سخنی فرمود که من نفهمیدم ، پس به پدرم (که در آنجا حاضر و از من به پیامبر (ص)نزدیکتر بود) گفتم پیامبر (ص) چه فرمود؟ گفت ، فرمود (تمام آنها از قریشند)].
در همین کتاب با سند دیگری از (جابر) تعبیر دیگری نقل می‌کند و به جای (لایَزالُ هذا الدّینِ عَزیزاً) ، (لایَزالُ هذا الاَمْرُ) آمده است.
و در تعبیر سومی با سند دیگری (لایَزالُ هذَا الدّینُ عَزیزاً مَنیعاً) آمده است .
و در تعبیر چهارمی از عامر بن سعد بن ابی‌وقاص نقل می‌کند که به جابر بن سمره نامهای نوشتم که بعضی از اخباری را که خودت از پیامبر (ص) شنیده‌ای برای من بنویس، او چنین نوشت که من از پیامبر (ص) شنیدم می‌فرمود (لایَزالُ الدّینُ قائِماً حَتی تَقُومُ السّاعَهُ ، اَوْ یَکُونُ عَلَیْکُمْ اِثْنی عَشَرَ خَلیفَهً کُلُّهُمْ مِنْ قُرَیْشٍ)
[دین اسلام بر پا است تا قیام قیامت ، یا اینکه بر شما دوازده خلیفه حکومت می‌کنند که همه از قریشند].
و در طریق دیگری در همان صحیح مسلم از (جابر) آمده است (لایَزال هذَا الدّینُ عَزیزاً مَنیعاً اِلی اِثْنی عَشَرَ خَلَیفَهً) [این دین قدرتمند و شکست ناپذیر خواهد بود تا دوازده خلیفه بر آن حکومت کنند] و در آخر این حدیث نیز همان جمله (کُلُّهُمْ مِنْ قُریْشٍ) دیده می‌شود. (صحیح مسلم 3/1453).
2 همین حدیث در صحیح بخاری با عبارت مشابهی آمده است، جابر می‌گوید از پیامبر خدا (ص) شنیدم می‌فرمود
(یَکُونُ اِثْنی عَشَرَ اَمیراً فَقالَ کَلِمَهً لَمْ اَسْمَعْها ، فَقالَ اَبی اِنَّهُ قالَ کُلُّهُم مِنْ قُرَیْشٍ) (صحیح بخاری، ج 3، جزء نهم، ص 101) [بعد از من دوازده امیر خواهد بود، سپس سخنی فرمود که آن را نشنیدم ، پدرم گفت فرمود همة آنها از قریشند].
3 همین معنی در صحیح ترمذی نیز با تفاوت جزئی ذکر شده و ترمذی بعد از نقل آن می‌گوید (هذا حَدیثَ حَسَنٌ صَحیحٌ) [این حدیث نیکوی، صحیح است]. (صحیح ترمذی 4/501)
4 در صحیح ابی‌داود نیز همین معنی با تفاوت مختصری آمده است ، و لحن حدیث نشان می‌دهد که پیامبر (ص) آن را در حضور جمعیت فرموده، زیرا در آن وارد شده است وقتی پیامبر (ص) فرمود (همواره این دین نیرومند و عزیز است تا دوازده خلیفه) مردم با صدای بلند تکبیر گفتند. (صحیح ابی‌داود/4)
5 در مسند احمد حنبل نیز در چندین مورد این حدیث ذکر شده است که بعضی از محققان شماره طرق آن را در این کتاب به جابر، سی و چهار طریق ذکر کرده‌اند! (منتخب الاثر، ص 12 و احقاق الحق ج 13)
در یک مورد می‌خوانیم که مسروق می‌گوید ما نزد عبداللّه بن مسعود نشسته بودیم، و او برای ما قرآن می‌خواند،
کسی از او سؤال کرد آیا از رسول خدا (ص) هرگز سؤال کردید که چند خلیفه بر این امت حکومت می‌کنند؟
عبداللّه بن مسعود گفت از زمانی که به عراق آمده‌ام ، قبل از تو کسی این سؤال را از من نکرده است!
سپس افزود آری ما از رسول خدا (ص) سؤال کردیم فرمود (اِثْنی عَشَرَ کَعِدَّهً نُقْباءِ بَنی اِسْرائیلَ) [دوازده نفر به تعداد نقبا و رؤسای بنی اسرائیل]! (مسند احمد ، ج 1، ص 398)
این حدیث از گروهی از صحابه پیامبر (ص) نقل شده است که بیشترین اسناد آن به (جابر بن سمره) می‌رسد،
و سپس به (عبداللّه بن مسعود) و (عبداللّه بن عمر) و (عبداللّه بن عمر و بن عاص) و (عبدالملک بن عمیر) و (ابی‌الجلد) و (ابی جحیفه) (و حداقل هفت نفرند)
ولی حفاظ و ناقلان حدیث که آن را در کتابهای خود نقل کرده‌اند بالغ بر دهها کتاب می‌شود، اکنون به قسمتی از آن توجه فرمائید.
1 در صحیح مسلم از جابر بن سمره نقل شده که می‌گوید (سَمِعْتُ رَسُولَ اللّهِ (ص) یَقُولُ لایَزالُ الاِسلامُ عَزیزاً اِلی اِثْنی عَشَرَ خَلیفَهً – ثُمَّ قالَ کَلِمَهً لَمْ اَفْهَمْها! فَقُلْتُ لاَبی ما قالَ؟ فَقالَ کُلُهُمْ مِنْ قُریْشٍ!) (صحیح مسلم 3/1453)
[اسلام پیوسته عزیز خواهد بود تا دوازده خلیفه بر مسلمانان حکومت کنند، سپس سخنی فرمود که من نفهمیدم ، پس به پدرم (که در آنجا حاضر و از من به پیامبر (ص)نزدیکتر بود) گفتم پیامبر (ص) چه فرمود؟ گفت ، فرمود (تمام آنها از قریشند)].
در همین کتاب با سند دیگری از (جابر) تعبیر دیگری نقل می‌کند و به جای (لایَزالُ هذا الدّینِ عَزیزاً) ، (لایَزالُ هذا الاَمْرُ) آمده است.
و در تعبیر سومی با سند دیگری (لایَزالُ هذَا الدّینُ عَزیزاً مَنیعاً) آمده است .
و در تعبیر چهارمی از عامر بن سعد بن ابی‌وقاص نقل می‌کند که به جابر بن سمره نامهای نوشتم که بعضی از اخباری را که خودت از پیامبر (ص) شنیده‌ای برای من بنویس، او چنین نوشت که من از پیامبر (ص) شنیدم می‌فرمود (لایَزالُ الدّینُ قائِماً حَتی تَقُومُ السّاعَهُ ، اَوْ یَکُونُ عَلَیْکُمْ اِثْنی عَشَرَ خَلیفَهً کُلُّهُمْ مِنْ قُرَیْشٍ)
[دین اسلام بر پا است تا قیام قیامت ، یا اینکه بر شما دوازده خلیفه حکومت می‌کنند که همه از قریشند].
و در طریق دیگری در همان صحیح مسلم از (جابر) آمده است (لایَزال هذَا الدّینُ عَزیزاً مَنیعاً اِلی اِثْنی عَشَرَ خَلَیفَهً) [این دین قدرتمند و شکست ناپذیر خواهد بود تا دوازده خلیفه بر آن حکومت کنند] و در آخر این حدیث نیز همان جمله (کُلُّهُمْ مِنْ قُریْشٍ) دیده می‌شود. (صحیح مسلم 3/1453).
2 همین حدیث در صحیح بخاری با عبارت مشابهی آمده است، جابر می‌گوید از پیامبر خدا (ص) شنیدم می‌فرمود
(یَکُونُ اِثْنی عَشَرَ اَمیراً فَقالَ کَلِمَهً لَمْ اَسْمَعْها ، فَقالَ اَبی اِنَّهُ قالَ کُلُّهُم مِنْ قُرَیْشٍ) (صحیح بخاری، ج 3، جزء نهم، ص 101) [بعد از من دوازده امیر خواهد بود، سپس سخنی فرمود که آن را نشنیدم ، پدرم گفت فرمود همة آنها از قریشند].
3 همین معنی در صحیح ترمذی نیز با تفاوت جزئی ذکر شده و ترمذی بعد از نقل آن می‌گوید (هذا حَدیثَ حَسَنٌ صَحیحٌ) [این حدیث نیکوی، صحیح است]. (صحیح ترمذی 4/501)
4 در صحیح ابی‌داود نیز همین معنی با تفاوت مختصری آمده است ، و لحن حدیث نشان می‌دهد که پیامبر (ص) آن را در حضور جمعیت فرموده، زیرا در آن وارد شده است وقتی پیامبر (ص) فرمود (همواره این دین نیرومند و عزیز است تا دوازده خلیفه) مردم با صدای بلند تکبیر گفتند. (صحیح ابی‌داود/4)
5 در مسند احمد حنبل نیز در چندین مورد این حدیث ذکر شده است که بعضی از محققان شماره طرق آن را در این کتاب به جابر، سی و چهار طریق ذکر کرده‌اند! (منتخب الاثر، ص 12 و احقاق الحق ج 13)
در یک مورد می‌خوانیم که مسروق می‌گوید ما نزد عبداللّه بن مسعود نشسته بودیم، و او برای ما قرآن می‌خواند،
کسی از او سؤال کرد آیا از رسول خدا (ص) هرگز سؤال کردید که چند خلیفه بر این امت حکومت می‌کنند؟
عبداللّه بن مسعود گفت از زمانی که به عراق آمده‌ام ، قبل از تو کسی این سؤال را از من نکرده است!
سپس افزود آری ما از رسول خدا (ص) سؤال کردیم فرمود (اِثْنی عَشَرَ کَعِدَّهً نُقْباءِ بَنی اِسْرائیلَ) [دوازده نفر به تعداد نقبا و رؤسای بنی اسرائیل]! (مسند احمد ، ج 1، ص 398)
