http://www.islamquest.net

برخی معتقدند که آیات مربوط به غدیر خُم، توسط اهل تسنن جا به جا شده، تا هدف آیه مورد نظر، مبنی بر خلافت علی‌(ع) آشکار نشود؟! نظرتان را درباره تحریف آیه غدیر بیان کنید.
بسیاری از مفسران بزرگ قرآن کریم، چه از اهل تسنن و چه از مکتب شیعی، قایل به این مطلب هستند که، فراز «الیوم یأس الذین ... الأسلام دیناً» جمله معترضه‌ای است در میان آیه سوم سوره مائده. و نیز اکثراً بر این مطلب اتفاق نظر دارند که تعارض فوق از همان ابتدا و به اذن نبی اکرم(ص) بوده است؛ چرا که اساساً حضرت حق -جلّ جلاله- امر ترتیب آیات را به پیامبرش واگذار نموده است، اما این موضوع - واگذاری ترتیب آیات به امت - با یکپارچگی قرآن به عنوان اعجاز الهی که همان فعل و کلام واحده حق تعالی است، منافات دارد؛ زیرا یکی از ارکان اعجاز قرآن، اسلوب و نحوه نگارش آن است. و می‌دانیم که با گسستن یک جزء مانند اسلوب و ترتیب از مجموعه‌ای سازمان یافته اساس آن مجموعه، متلاشی شده و کلیت آن از بین می‌رود. اما این‌که جابه‌جایی آیات توسط اهل تسنن و معاندین امر خلافت علی(ع) صورت گرفته باشد، مردود است؛ زیرا حساسیت رسول اکرم(ص) در مراقبت از قرآن کریم، کتابت قرآن توسط صحابه برجسته پیامبر(ص)؛ مانند علی (ع)، ابن عباس و... مانع از بروز اختلاف و یا جعل و تحریف در آیات و ترتیب آنها می‌شد. اما جعل و تحریف آیات در عصر حکومت خلفای سه‌گانه نیز منتفی است؛ زیرا قرآن‌های موجود در آن عصر که همگی به دستور عثمان جمع آوری شده بودند و پس از استنساخ به شهرها فرستاده می‌شدند؛ مورد تأیید حضرت امیر(ع) بوده و ردی از آن‌حضرت نسبت به اخلال در ترکیب و متن آیات از جانب خلفا نرسیده است. در عصر دیگر امامان معصوم(ع) نیز به دلیل اخباری؛ مثل ثواب قرائت، حفظ قرآن و... دست نخورده بودن آیات به نحو کامل از مسلّمات است. و اما پس از دوران حضرات ائمه‏(ع) نیز این احتمال باطل است؛ چرا که هیچ‌یک از صاحبان فکر و مفسرین بزرگ در حجیت قرآن شک نکرده و قایل به جابه‌جایی در آن نشده‌اند. این در حالی است که قرآن‌هایی به خط نسخ و کوفی از عصر ائمه‏(ع) باقی مانده که دیرینه شناسان قدمت آنها را تأیید کرده و قطعی می‌دانند، جالب این‌که برخی از این مصاحف منسوب به پیشوایان معصوم نیز هستند. نتیجه این‌که؛ با فرض پذیرش تعارض این فقره از آیه سوم سوره مائده، هرگز دست معاندین دخلی در این امر نداشته و حتی از عهده رسول اکرم(ص) نیز خارج بوده و امری است مختص به حضرت حق. شاید بتوان گفت؛ تعارض خاصی میان این فقره و دیگر فرازهای سوره مائده، وجود ندارد؛ چرا که برای هر اهل تفکر بسی روشن است که مبنای تأکیدی این سوره بر پایداری بر پیمان‌ها و وفاداری به عهود است. لذا خالی از وجه نیست که باری تعالی بزرگ‌ترین عهد خود با مردم را که همان ولایت علی‏(ع) است، در جای جای دیگر عهود مانند احکام جعلی و تشریعی، قرار دهد. تا گذشت زمان موجب غفلت از آن و فراموش شدنش نگردد، از این‌رو؛ می‌بینیم آیه اکمال دین و اتمام نعمت در میان «آیات الأحکام» قرار گرفته است.
عنوان سوال:

برخی معتقدند که آیات مربوط به غدیر خُم، توسط اهل تسنن جا به جا شده، تا هدف آیه مورد نظر، مبنی بر خلافت علی‌(ع) آشکار نشود؟! نظرتان را درباره تحریف آیه غدیر بیان کنید.


پاسخ:

بسیاری از مفسران بزرگ قرآن کریم، چه از اهل تسنن و چه از مکتب شیعی، قایل به این مطلب هستند که، فراز «الیوم یأس الذین ... الأسلام دیناً» جمله معترضه‌ای است در میان آیه سوم سوره مائده. و نیز اکثراً بر این مطلب اتفاق نظر دارند که تعارض فوق از همان ابتدا و به اذن نبی اکرم(ص) بوده است؛ چرا که اساساً حضرت حق -جلّ جلاله- امر ترتیب آیات را به پیامبرش واگذار نموده است، اما این موضوع - واگذاری ترتیب آیات به امت - با یکپارچگی قرآن به عنوان اعجاز الهی که همان فعل و کلام واحده حق تعالی است، منافات دارد؛ زیرا یکی از ارکان اعجاز قرآن، اسلوب و نحوه نگارش آن است. و می‌دانیم که با گسستن یک جزء مانند اسلوب و ترتیب از مجموعه‌ای سازمان یافته اساس آن مجموعه، متلاشی شده و کلیت آن از بین می‌رود.
اما این‌که جابه‌جایی آیات توسط اهل تسنن و معاندین امر خلافت علی(ع) صورت گرفته باشد، مردود است؛ زیرا حساسیت رسول اکرم(ص) در مراقبت از قرآن کریم، کتابت قرآن توسط صحابه برجسته پیامبر(ص)؛ مانند علی (ع)، ابن عباس و... مانع از بروز اختلاف و یا جعل و تحریف در آیات و ترتیب آنها می‌شد.
اما جعل و تحریف آیات در عصر حکومت خلفای سه‌گانه نیز منتفی است؛ زیرا قرآن‌های موجود در آن عصر که همگی به دستور عثمان جمع آوری شده بودند و پس از استنساخ به شهرها فرستاده می‌شدند؛ مورد تأیید حضرت امیر(ع) بوده و ردی از آن‌حضرت نسبت به اخلال در ترکیب و متن آیات از جانب خلفا نرسیده است. در عصر دیگر امامان معصوم(ع) نیز به دلیل اخباری؛ مثل ثواب قرائت، حفظ قرآن و... دست نخورده بودن آیات به نحو کامل از مسلّمات است. و اما پس از دوران حضرات ائمه‏(ع) نیز این احتمال باطل است؛ چرا که هیچ‌یک از صاحبان فکر و مفسرین بزرگ در حجیت قرآن شک نکرده و قایل به جابه‌جایی در آن نشده‌اند.
این در حالی است که قرآن‌هایی به خط نسخ و کوفی از عصر ائمه‏(ع) باقی مانده که دیرینه شناسان قدمت آنها را تأیید کرده و قطعی می‌دانند، جالب این‌که برخی از این مصاحف منسوب به پیشوایان معصوم نیز هستند.
نتیجه این‌که؛ با فرض پذیرش تعارض این فقره از آیه سوم سوره مائده، هرگز دست معاندین دخلی در این امر نداشته و حتی از عهده رسول اکرم(ص) نیز خارج بوده و امری است مختص به حضرت حق.
شاید بتوان گفت؛ تعارض خاصی میان این فقره و دیگر فرازهای سوره مائده، وجود ندارد؛ چرا که برای هر اهل تفکر بسی روشن است که مبنای تأکیدی این سوره بر پایداری بر پیمان‌ها و وفاداری به عهود است. لذا خالی از وجه نیست که باری تعالی بزرگ‌ترین عهد خود با مردم را که همان ولایت علی‏(ع) است، در جای جای دیگر عهود مانند احکام جعلی و تشریعی، قرار دهد. تا گذشت زمان موجب غفلت از آن و فراموش شدنش نگردد، از این‌رو؛ می‌بینیم آیه اکمال دین و اتمام نعمت در میان «آیات الأحکام» قرار گرفته است.





1396@ - موتور جستجوی پرسش و پاسخ امین