نماز صبح
نماز صبح از نمازهای یومیه که دو رکعت است و بین طلوع فجر و طلوع آفتاب خوانده می‌شود.
نافله‌ی صبح پیش از نماز صبح خوانده می‌شود و وقت آن بعد از فجر اوّل است تا وقتی سرخی طرف مشرق پیدا شود و نشانه‌ی فجر اوّل در وقت نماز صبح گفته شد و ممکن است نافله‌ی صبح را بعد از نافله‌ی شب بلافاصله بخوانند.
عنوان مسئله:
نافله‌ی صبح پیش از نماز صبح خوانده می‌شود و وقت آن بعد از فجر اوّل است تا وقتی سرخی طرف مشرق پیدا شود و نشانه‌ی فجر اوّل در وقت نماز صبح گفته شد و ممکن است نافله‌ی صبح را بعد از نافله‌ی شب بلافاصله بخوانند.
پرسش‌های مرتبط از این مرجع
- در صورتی که نافله شب را که خواند صبح شد، نماز شفع و وتر را به نیّت اداء قبل از فریضه صبح میتوان به جا آورد یا خیر؟ و هم چنین نافله صبح؟
- هر گاه شخصی به خیال دخول وقت برای اتیان نماز صبح غسل جنابت نمود، بعد معلوم شد که غسلش پیش از صبح به عمل آمده، آیا با آن طهارت پیش از دخول صبح میتواند نماز صبح را بخواند یا خیر؟
- اگر حاج که در شب دوازدهم بایستی در منی باشد تقریباً حدود دوساعت به صبح مانده به منی رفته و از اوّل شب تا آن وقت در مکّه گاهی مشغول طواف و سعی بوده و گاهی به انتظار تمام کردن رفقا، آیا کفّاره بیتوته نکردن درمنی بر او لازم است، یا همان مقدار دو ساعت از آخر شب کافی است؟
- در هشت رکعت نافله شب در وسعت وقت میتوان اکتفا به سوره مختصر مثل سوره توحید نمود یا خیر؟
- هر گاه شخصِ جنب به اعتقاد وسعت وقت به حمّام رفت و برای نماز صبح غسل کرد - مثلاً - بعد معلوم شد که در واقع وقت ضیق بود و تکلیف او تیمّم بوده، غسل او چه صورت دارد؟
- نماز شب و شفع و وتر، لازم و ملزوم یک دیگر هستند، یا این که در تنگی وقت میتوان به هر قسمت از آنها قناعت نمود؟
- فرمودهاند: من نسی غسل الجنابه فی شهر رمضان لیلاً حتّی مضی علیه یوم أو أیّام بطل صومه و قضی، بفرمایید که اوّلاً مراد به (مضی علیه یوم) یعنی: نسیان در تمام روز است که اگر کسی شب فراموش نمود غسل را و روزش متذکّر شد و غسل کرد روزهاش صحیح است و قضا ندارد کما هو الظاهر من لفظ (مضی علیه یوم). یا آن که آن چه مضر است دخول در صبح است با جنابت و لو نسیاناً و إن تذکّر فی یومه و اغتسل کما هو المستفاد من تعلیل الفقهاء کالعلّامة فی (المختلف) (22) و اگر مراد اخیر باشد منافیست با مسأله 48 در مفطر و أمّا الإصباح جنباً من غیر عمد فلا یوجب البطلان. و علی أی نحوٍ کان این حکم مختص به نسیان است، یا آن که شامل غیر نسیان می‌شود؟ مثل کسی که خواب بوده و بعد از طلوع فجر بیدار شد و فهمید که قبل از فجر محتلم شده. یا آن که معتقد بقای شب بوده و خود را جنب کرد با مراعات بقای شب و بعد معلوم شد که وقت برای غسل و تیمّم نیست؟
- شخصی به خیالش نماز نخوانده وضو گرفت به قصد همان نماز وجوباً، بعد معلوم شد نماز خوانده و نماز قضا هم بر ذمّه ندارد، آیا این وضو رافع حدث هست که هر چیزی که شرطش طهارت است با این وضو به جا آورد یانه؟ و هم چنین هرگاه شخص نماز قضا بر ذمّه دارد ولی قصد ندارد آن را بخواند و پیش از وقت نماز یومیّه میخواهد وضو بگیرد به قصد خواندن نماز قضا؟
- مولانا و مقتدانا! اگر کسی نماز عشاء را فراموش کند تا صبح، یا بیاختیار خواب رود تا صبح بیدار شود و بداند که نماز عشاء را نخوانده، آیا بر او روزه را واجب میدانید یا خیر؟ و اگر واجب باشد آیا روزِ همان شب باید بگیرد یا هر روز که باشد کافی است؟ و بر فرض وجوب همان روز، اگر عمداً یا سهواً یا جهلاً ترک نمود قضا دارد یا خیر؟ و آیا فرقی بین ترک عشاء تنها یا با مغرب هست یا خیر؟
- ظن در نماز در حکم یقین است یا نه؟ مثل این که: در وقت نماز ظهر، یا عصر ظن پیدا نماید که نماز ظهر، یا عصر را خوانده است، آیا اکتفا می‌شود به آن یا نه؟ آیا حکم به خواندن کند یا نه؟ و ظن در افعال وضو و غسل و تیمّم و تطهیر و غیره در حکم علم است یا خیر؟ و هم چنین ظن بعد از آن ها؟
پرسش‌های مرتبط از دیگر مراجع
- [آیت الله اردبیلی] افطار کردن بعد از مخفی شدن قرص خورشید و قبل از این که سرخی طرف مشرق از بین برود، چه حکمی دارد؟ آیا خواندن نماز مغرب در این وقت صحیح است یا خیر؟
- [سایر] علت واجب بودن نماز صبح چیست؟ چرا باید طلوع فجر تا طلوع آفتاب این نماز خوانده شود؟ با توجه به اینکه نماز صبح بسیاری از مردم قضا می‌شود، آیا بهتر نبود که مثلاً از روشن شدن هوا تا پخش شدن آفتاب این نماز خوانده شود؟ معمولاً در جواب این سؤال روایتی از پیامبر(ص) میخوانند لیکن بنده جواب منطقی و علمی میخواهم.
- [سایر] گاهی مجلس عزاداری طول می کشد و نماز اوّل وقت خوانده نمی شود و یا شب ها دیر می شود و نماز صبح قضا می شود. آیا این عزاداری قبول است؟!
- [آیت الله مکارم شیرازی] در فاصله زمانی که سرخی مغرب از بین رفته تا نصف شب نافله مغرب و غفیله به چه نیتی خوانده شود؟
- [آیت الله مکارم شیرازی] در فاصله زمانی که سرخی مغرب از بین رفته تا نصف شب نافله مغرب و غفیله به چه نیتی خوانده شود؟
- [آیت الله خامنه ای] اگر شخصی به اشتباه گمان برد که وقت نماز صبح تمام شده و نماز خود را به نیّت قضا بخواند و هنگام نماز ظهر بفهمد که نماز صبح قضا نشده بود، حکم نمازی که خوانده چیست؟
- [امام خمینی] شبهایی که مهتاب تا صبح هست اگر کسی یقین کند که فجر صادق طالع شده میتواند نماز صبح را بخواند یا باید صبر کند تا سفیدهصبح بالحس آشکار شود. و وظیفه او در امساک روزه ماه رمضان چگونه است، و در صورتی که وقت نماز از اول آشکار شدن سفیده باشد در شبهای ابر یا در شهرستانهایی که روشنایی برق به حدی زیاد است که باید خیلی صبر کرد تا سفیده آشکار شود اگر به اندازه ده دقیقه از اول فجر متیقن صبر کند بعد از ده دقیقه وقت نماز صبح هست یا خیر؟
- [آیت الله وحید خراسانی] در لیالی مقمره در مکه کسانی که نماز صبح را به جماعت با سایر مسلمین می خوانند ایا باید بعد از روشن شدن هم دوباره بخوانند یا همان نماز که به جماعت خوانده اند کافی است
- [آیت الله بهجت] اگر انسان نماز صبح را در جایی خواند و با هواپیما به محلّی مسافرت کرد که هنوز در آن جا فجر طلوع نکرده؛ آیا پس از طلوع فجر باید نمازش را اعاده کند؟
- [آیت الله خامنه ای] من در روز سفر نماز صبح را در فرودگاه کراچی خواندم و سپس در همان روز قبل از فجر، در قاهره فرود آمدم. آیا باید دوباره نماز صبح را در فرودگاه قاهره بخوانم.
مسائل مرتبط از این مرجع
- وقت نافله‌ی شب از نصف شب است تا اذان صبح و بهتر است نزدیک اذان صبح خوانده شود.
- نزدیک اذان صبح از طرف مشرق، سفیدهای رو به بالا حرکت میکند که آن را فجر اوّل گویند، وقتی که آن سفیده پهن شد، فجر دوم یا فجر صادق و اوّلِ وقت نماز صبح است و آخر وقت نماز صبح موقعیست که آفتاب بیرون میآید.
- وقت نافله‌ی عشا بعد از تمام شدن نماز عشا تا نصف شب است و بهتر است بعد از نماز عشا بلافاصله خوانده شود.
- از یازده رکعت نافله‌ی شب، هشت رکعت آن باید به نیت نافله‌ی شب و دو رکعت آن به نیت نماز شفع و یک رکعت آن به نیت نماز وِتر خوانده شود و دستور کامل نافله‌ی شب در کتابهای دعا گفته شده است.
- نافله‌ی عصر پیش از نماز عصر خوانده می‌شود و وقت آن تا موقعیست که آن مقدار از سایهی شاخص که بعد از ظهر پیدا می‌شود به چهار هفتم آن برسد و چنانچه بخواهد نافله‌ی ظهر یا نافله‌ی عصر را بعد از وقت آنها بخواند، باید نافله‌ی ظهر را بعد از نماز ظهر و نافله‌ی عصر را بعد از نماز عصر بخواند و بنا بر احتیاط واجب نیت اداء و قضا نکند.
- وقت نافله‌ی مغرب بعد از تمام شدن نماز مغرب است، تا وقتی که سرخی طرف مغرب که بعد از غروب کردن آفتاب در آسمان پیدا می‌شود از بین برود.
- نافله‌ی نماز ظهر پیش از نماز ظهر خوانده می‌شود و وقت آن از اوّل ظهر است تا موقعی که آن مقدار از سایهی شاخص که بعد از ظهر پیدا می‌شود به اندازهی دو هفتم شاخص شود، مثلاً اگر درازی شاخص هفت وجب باشد، هر وقت مقدار سایهای که بعد از ظهر پیدا می‌شود به دو وجب رسید، آخر وقت نافله‌ی ظهر است.
- نمازهای مستحبی زیاد است و آنها را نافله گویند و در بین نمازهای مستحبی به خواندن نافلههای شبانه روز بیشتر سفارش شده و آنها در غیر روز جمعه سی و چهار رکعتند، که هشت رکعت آن نافله‌ی ظهر و هشت رکعت نافله‌ی عصر و چهار رکعت نافله‌ی مغرب و دو رکعت نافله‌ی عشا و یازده رکعت نافله‌ی شب و دو رکعت نافله‌ی صبح می‌باشد و چون دو رکعت نافله‌ی عشا را بنا بر احتیاط واجب باید نشسته خواند، یک رکعت حساب می‌شود، ولی در روز جمعه بر شانزده رکعت نافله‌ی ظهر و عصر، چهار رکعت اضافه می‌شود.
- اگر شک کند که نماز مستحبی را خوانده یا نه، چنانچه آن نماز مثل نماز جعفر طیار وقت معین نداشته باشد، بنا بگذارد که نخوانده است و همچنین است اگر مثل نافله‌ی یومیه وقت معین داشته باشد و پیش از گذشتن وقت شک کند که آن را به جا آورده یا نه، ولی اگر بعد از گذشتن وقت شک کند که خوانده است یا نه، به شک خود اعتنا نکند.
- مستحاضهی کثیره یا متوسطه اگر پیش از داخل شدن وقت نماز برای نماز غسل کند، غسل او باطل است، ولی اگر نزدیک اذان صبح برای نماز شب غسل کند و نماز شب را بخواند و همین که وقت داخل شد فوراً نماز صبح را بخواند اشکال ندارد.
مسائل مرتبط از دیگر مراجع
- [آیت الله شبیری زنجانی] نافله صبح پیش از نماز صبح خوانده می‌شود و وقت فضیلت آن بعد از فجر اول است تا وقتی که سرخی طرف مشرق پیدا شود و نشانه فجر اول در وقت نماز صبح گفته شد و جایز است نافله صبح را بعد از نافله شب بلافاصله بخوانند.
- [آیت الله خوئی] نافل صبح پیش از نماز صبح خوانده می‌شود. و وقت فضیلت آن بعد از فجر اول است تا وقتی که سرخی طرف مشرق پیدا شود. و نشانة فجر اول در وقت نماز صبح گفته شد. و ممکن است نافل صبح را بعد از نافل شب بلافاصله بخوانند.
- [آیت الله صافی گلپایگانی] . نافله صبح پیش از نماز صبح خوانده می شود و وقت آن بعد از فجر اول است تا وقتی که سرخی طرف مشرق پیدا شود، و نشانه فجر اول در وقت نماز صبح گفته شد. و ممکن است نافله صبح را بعد از نافله شب بلافاصله خواند.
- [آیت الله وحید خراسانی] وقت نافله نماز صبح بنابر احتیاط واجب بعد از فجر اول است تا وقتی که سرخی طرف مشرق پیدا شود و بعد از پیدا شدن سرخی طرف مشرق اگر خواست بخواند بعد از نماز صبح بخواند و نیت ادا و قضا نکند و کسی که نماز شب می خواند می تواند بعد از نافله شب بلافاصله نافله صبح را بخواند
- [آیت الله مظاهری] نافله صبح پیش از نماز صبح خوانده می‌شود و وقت فضیلت آن بعد از طلوع فجر است تا وقتی که سرخی طرف مشرق پیدا شود (تقریباً یک ساعت بعد از طلوع فجر).
- [آیت الله علوی گرگانی] نافله صبح پیش از نماز صبح خوانده می‌شود ووقت آن بعد از فجر اوّل است تا وقتی که سرخی طرف مشرق پیدا شود ونشانه فجر اوّل در وقت نماز صبح گفته شد، وممکن است نافله صبح را بعد از نافله شب بلا فاصله بخواند.
- [آیت الله مکارم شیرازی] وقت نافله صبح پیش از نماز صبح است از طلوع فجر تا آشکار شدن سرخی در طرف مشرق و می تواند آن را بعد از نماز شب بلافاصله به جا آورد.
- [آیت الله جوادی آملی] .وقت نافله صبح که پیش از آن انجام می‌شود، از اول صبح صادق است تا پدید آمدن سرخی در طرف مشرق و می توان آن را به همراه نافله شب, بدون فاصله بهجا آورد.
- [آیت الله بهجت] نافله صبح را بعد از تمام شدن نماز شب تا طلوع سرخی از طرف مشرق می‌شود خواند و بعد از آن، اول نماز صبح و بعد از آن نافله صبح را بخوانند.
- [آیت الله سیستانی] نافله صبح پیش از نماز صبح خوانده می‌شود ، و وقت آن بعد از گذشتن از وقت نماز شب به مقدار انجام آن می‌باشد ، و تا وقتی که ممکن است آن را پیش از نماز صبح بجا آورد ، وقت آن ادامه دارد ، ولی اگر شخص نافله صبح را تا وقتی که سرخی طرف مشرق پیدا شود تأخیر بیندازد ، بهتر است که در این موقع ابتداءً نماز صبح را بخواند .