از نظر قرآن کریم الگوهای منفی کدام‌اند؟ لطفا آیات مربوط را هم در پاسخ بنویسید.

معرّفی الگو و اسوه[1] در قرآن کریم، اختصاص به نمونه‌‌های خوب ندارد، بلکه‏ افراد بدعاقبت و منحرف را با ویژگی‌‌هایی که دارند، نیز معرّفی می‌‌کند تا عبرتی برای مردم باشند، و به دوری از آنها یا هدایتشان دستور می‌‌دهد. به ‌طور کلّی؛ قرآن غضب‌شدگان و کسانی را که مورد قهر الهی هستند، قارون‌‌ها، فرعون‌‌ها، منافقان، طاغوت‌‌ها، متجاوزان و ظالمان بیان کرده و الگوهای منحرف را هوا پرستان، مشرکان و کسانی که حکومت نااهلان را می‌‌پذیرند و به سراغ غیر خدا می‌‌روند و نافرمانی الهی دارند، معرّفی کرده است.[2] در این‌جا به عنوان نمونه چند مورد معرفی می‌‌شود: الف. غضب‌شدگان و گمراهان: «راه کسانی که آنان را مشمول نعمت خود ساختی نه کسانی که بر آنان غضب کرده‌ای و نه گمراهان»؛[3] این آیه راه مستقیم و درست را، راه کسانی معرّفی می‌‌کند که مورد نعمت الهی واقع شده‌‌اند و عبارت‌اند از: پیامبران، صدّیقین، شهدا و صالحان.[4] اما از آن سو، ما را از خطر کجروی و قرار گرفتن در خطوط انحرافی باز می‌‌دارد. و با گفتن آن در نمازها از خداوند می‌‌خواهیم ما را در مسیر غضب‏شدگان و گمراهان قرار ندهد. پس، لازم است بشریّت در مسیر تکامل معنوی خویش، کسانی که مورد غضب الهی قرار گرفته و جزو گمراهان هستند، پیشوا و مقتدای خود قرار ندهد. ب. خیانت‌کاران: همسر لوط و نوح، به ‏رغم حضورشان در کنار پیامبران الهی، نمونه‌‌های قابل تأمّل در کفر و خیانت هستند؛[5] چنان‌که در قرآن کریم می‌‌خوانیم: «خداوند برای کسانی که کافر شده‌اند به همسر نوح و همسر لوط مثَل زده است، آن دو تحت سرپرستی دو بنده از بندگان صالح ما بودند، ولی به آن دو خیانت کردند و ارتباط با این دو (پیامبر) سودی به حالشان (در برابر عذاب الهی) نداشت...».[6] ج. آیاتی که «لاتطع»، «لاتطیعوا» و «لاتتّبع» در آن آمده، الگوهای منفی را معرّفی می‌‌فرماید؛[7] مانند: 1. کافران و منافقان: «وَ لا تُطِعِ الْکافِرینَ وَ الْمُنافِقین»؛[8] و از کافران و منافقان اطاعت مکن! 2. اسراف کاران: «وَ لا تُطیعُوا أَمْرَ الْمُسْرِفین»؛[9] و فرمان اسراف کاران را پیروی نکنید! 3. فسادکنندگان: «وَ لا تَتَّبِعْ سَبیلَ الْمُفْسِدین»؛[10] و از روش مفسدان، پیروی منما!   [1] . «الگو» در لغت؛ یعنی نمونه، نمونه و شکل چیزی که از کاغذ یا مقوا بریده باشند، مثل الگوی لباس که خیاط از روی آن پارچه را می‌بُرد. و واژه «اسوه» به معنای مقتدا، پیشوا، پیشرو. و آنچه که به آن کسی را تسلّی دهند، است. عمید، حسن، فرهنگ فارسی، ص 129 و 166، انتشارات راه رشد، چاپ اول، 1389ش. [2] . قرائتی، محسن، پرسش و پاسخهای قرآنی، ص 19، مرکز فرهنگی درسهایی ‏از قرآن، تهران، چاپ دوم، 1389ش. [3] . فاتحه، 7. [4] . ر.ک: نمایه‌های «تعالیم و آموزه های سوره حمد»، سؤال 24391؛ «نعمت داده شدگان، غضب شدگان، گمراهان»، سؤال 16437. [5] . هاشمی رفسنجانی، اکبر، محققان مرکز فرهنگ و معارف قرآن، فرهنگ قرآن، ص 368، بوستان کتاب، قم، چاپ دوم، 1385ش. [6] . تحریم، 10. [7] . پرسش و پاسخهای قرآنی، ص 19. [8] . احزاب، 48. [9] . شعراء، 151. [10] . اعراف، 142.