سنت
توحید معاد نبوت عدل (شیعه) • 
چه تفاوت‌هایی بین حدیث، سنت، اثر و روایت وجود دارد و هر کدام دارای چه پیشینه‌ای است؟
روایت؛ در لغت به معنای حمل است، چنان که گویند: «رَوَی الْبَعِیرُ الْمَاءَ»؛ شتر آب را حمل کرد. و به شخص سیراب بخاطر آشامیدن آب «ریّان» می‌گویند.[1] همچنین به معنای داستان، قصه و نمایش نامه نیز آمده است.[2] و به روز هشتم ذی الحجّة بدین جهت که حاجیان برای عزیمت به عرفات آب حمل می‌کنند، یوم الترویّة گفته شده است.[3] در اصطلاح علم حدیث‌شناسی روایت مترادف با معنای حدیث می‌باشد. و همان حوزه معنایی حدیث درباره روایت نیز جاری است، هر چند که اصطلاح روایت کاربرد کمتری نسبت به حدیث دارد. و به حدیث از آن جهت روایت گفته شده است که گفتار، فعل یا تقریر معصوم را نقل یا حمل می‌کند. راوی حدیث نیز در حقیقت حامل حدیث است.[4] و حدیث در اصطلاح علمای شیعه عبارت است از: «کلامی که حکایت کند از گفتار یا کردار یا تأیید و امضای پیامبر(ص) یا یکی از امامان معصوم(ع)».[5] اما حدیث در اصطلاح اهل سنت، عبارت است از: «کلامی که به پیامبر اکرم(ص) یا یکی از صحابه یا تابعین منتهی می‌شود. و به خاطر تشخیص و جدا کردن هر دو قسم از یکدیگر گاهی به کلامی که به صحابه و تابعین منتهی می‌شود اثر می‌گویند».[6] سنت در لغت به معنای راه و روش و طریقه است، و در اصطلاح عام، به معنای راه و روش پیامبر(ص) در گفتار و رفتار و تأیید دیگران می باشد.[7] اما سنت در اصطلاح علم حدیث شناسی بر گفتار و رفتار و تأیید معصوم(ع) – پیامبر(ص) و امامان(ع)- اطلاق می شود.[8] [1] . فیومی، احمد بن محمد، المصباح المنیر، ج 2، ص 246، منشورات دار الرضی، قم، چاپ اول، بی‌تا؛ طریحی، فخر الدین، مجمع البحرین، تحقیق: حسینی‏، سید احمد، ج 1، ص 198 - 199، کتابفروشی مرتضوی، تهران، چاپ سوم، 1375ش. [2] . بستانی، فؤاد افرام، مهیار، رضا، فرهنگ ابجدی عربی- فارسی، ص 446، «واژه روی»، انتشارات اسلامی، تهران، چاپ دوم، 1375ش. [3] . مجمع البحرین، ج 1، ص 196. [4] . نصیری، علی، حدیث شناسی، ج 1، ص 30، انتشارات سنابل، قم، چاپ اول، 1383ش. [5] . عاملی، بهاء الدین، محمد بن حسین‌، الوجیزة فی علم الدرایة، محقق، مصحح، احمدیان، مرتضی، ص 4،‌ کتابفروشی بصیرتی، قم، چاپ اول، 1390 ق. [6] . سبحانی، جعفر، أصول الحدیث و أحکامه، ص 19، مؤسسه امام صادق(ع)، قم، چاپ سوم، 1424ق. [7] . ‏طریحی، فخر الدین، مجمع البحرین، تحقیق، حسینی‏، سید احمد، ج 6، ص 268 کتابفروشی مرتضوی، تهران، چاپ سوم، 1375ش. [8] . سبحانی، جعفر، دروس موجزه فی علمی الرجال والدرایه، ج 1، ص 162.
روایت؛ در لغت به معنای حمل است، چنان که گویند: «رَوَی الْبَعِیرُ الْمَاءَ»؛ شتر آب را حمل کرد. و به شخص سیراب بخاطر آشامیدن آب «ریّان» می‌گویند.[1] همچنین به معنای داستان، قصه و نمایش نامه نیز آمده است.[2] و به روز هشتم ذی الحجّة بدین جهت که حاجیان برای عزیمت به عرفات آب حمل می‌کنند، یوم الترویّة گفته شده است.[3] در اصطلاح علم حدیث‌شناسی روایت مترادف با معنای حدیث می‌باشد. و همان حوزه معنایی حدیث درباره روایت نیز جاری است، هر چند که اصطلاح روایت کاربرد کمتری نسبت به حدیث دارد. و به حدیث از آن جهت روایت گفته شده است که گفتار، فعل یا تقریر معصوم را نقل یا حمل می‌کند. راوی حدیث نیز در حقیقت حامل حدیث است.[4] و حدیث در اصطلاح علمای شیعه عبارت است از: «کلامی که حکایت کند از گفتار یا کردار یا تأیید و امضای پیامبر(ص) یا یکی از امامان معصوم(ع)».[5] اما حدیث در اصطلاح اهل سنت، عبارت است از: «کلامی که به پیامبر اکرم(ص) یا یکی از صحابه یا تابعین منتهی می‌شود. و به خاطر تشخیص و جدا کردن هر دو قسم از یکدیگر گاهی به کلامی که به صحابه و تابعین منتهی می‌شود اثر می‌گویند».[6] سنت در لغت به معنای راه و روش و طریقه است، و در اصطلاح عام، به معنای راه و روش پیامبر(ص) در گفتار و رفتار و تأیید دیگران می باشد.[7] اما سنت در اصطلاح علم حدیث شناسی بر گفتار و رفتار و تأیید معصوم(ع) – پیامبر(ص) و امامان(ع)- اطلاق می شود.[8] [1] . فیومی، احمد بن محمد، المصباح المنیر، ج 2، ص 246، منشورات دار الرضی، قم، چاپ اول، بی‌تا؛ طریحی، فخر الدین، مجمع البحرین، تحقیق: حسینی‏، سید احمد، ج 1، ص 198 - 199، کتابفروشی مرتضوی، تهران، چاپ سوم، 1375ش. [2] . بستانی، فؤاد افرام، مهیار، رضا، فرهنگ ابجدی عربی- فارسی، ص 446، «واژه روی»، انتشارات اسلامی، تهران، چاپ دوم، 1375ش. [3] . مجمع البحرین، ج 1، ص 196. [4] . نصیری، علی، حدیث شناسی، ج 1، ص 30، انتشارات سنابل، قم، چاپ اول، 1383ش. [5] . عاملی، بهاء الدین، محمد بن حسین‌، الوجیزة فی علم الدرایة، محقق، مصحح، احمدیان، مرتضی، ص 4،‌ کتابفروشی بصیرتی، قم، چاپ اول، 1390 ق. [6] . سبحانی، جعفر، أصول الحدیث و أحکامه، ص 19، مؤسسه امام صادق(ع)، قم، چاپ سوم، 1424ق. [7] . ‏طریحی، فخر الدین، مجمع البحرین، تحقیق، حسینی‏، سید احمد، ج 6، ص 268 کتابفروشی مرتضوی، تهران، چاپ سوم، 1375ش. [8] . سبحانی، جعفر، دروس موجزه فی علمی الرجال والدرایه، ج 1، ص 162.
عنوان سوال:
چه تفاوت‌هایی بین حدیث، سنت، اثر و روایت وجود دارد و هر کدام دارای چه پیشینه‌ای است؟
پاسخ:
روایت؛ در لغت به معنای حمل است، چنان که گویند: «رَوَی الْبَعِیرُ الْمَاءَ»؛ شتر آب را حمل کرد. و به شخص سیراب بخاطر آشامیدن آب «ریّان» می‌گویند.[1] همچنین به معنای داستان، قصه و نمایش نامه نیز آمده است.[2] و به روز هشتم ذی الحجّة بدین جهت که حاجیان برای عزیمت به عرفات آب حمل می‌کنند، یوم الترویّة گفته شده است.[3]
در اصطلاح علم حدیث‌شناسی روایت مترادف با معنای حدیث می‌باشد. و همان حوزه معنایی حدیث درباره روایت نیز جاری است، هر چند که اصطلاح روایت کاربرد کمتری نسبت به حدیث دارد. و به حدیث از آن جهت روایت گفته شده است که گفتار، فعل یا تقریر معصوم را نقل یا حمل می‌کند. راوی حدیث نیز در حقیقت حامل حدیث است.[4]
و حدیث در اصطلاح علمای شیعه عبارت است از: «کلامی که حکایت کند از گفتار یا کردار یا تأیید و امضای پیامبر(ص) یا یکی از امامان معصوم(ع)».[5] اما حدیث در اصطلاح اهل سنت، عبارت است از: «کلامی که به پیامبر اکرم(ص) یا یکی از صحابه یا تابعین منتهی می‌شود. و به خاطر تشخیص و جدا کردن هر دو قسم از یکدیگر گاهی به کلامی که به صحابه و تابعین منتهی می‌شود اثر می‌گویند».[6]
سنت در لغت به معنای راه و روش و طریقه است، و در اصطلاح عام، به معنای راه و روش پیامبر(ص) در گفتار و رفتار و تأیید دیگران می باشد.[7]
اما سنت در اصطلاح علم حدیث شناسی بر گفتار و رفتار و تأیید معصوم(ع) – پیامبر(ص) و امامان(ع)- اطلاق می شود.[8] [1] . فیومی، احمد بن محمد، المصباح المنیر، ج 2، ص 246، منشورات دار الرضی، قم، چاپ اول، بی‌تا؛ طریحی، فخر الدین، مجمع البحرین، تحقیق: حسینی، سید احمد، ج 1، ص 198 - 199، کتابفروشی مرتضوی، تهران، چاپ سوم، 1375ش. [2] . بستانی، فؤاد افرام، مهیار، رضا، فرهنگ ابجدی عربی- فارسی، ص 446، «واژه روی»، انتشارات اسلامی، تهران، چاپ دوم، 1375ش. [3] . مجمع البحرین، ج 1، ص 196. [4] . نصیری، علی، حدیث شناسی، ج 1، ص 30، انتشارات سنابل، قم، چاپ اول، 1383ش. [5] . عاملی، بهاء الدین، محمد بن حسین، الوجیزة فی علم الدرایة، محقق، مصحح، احمدیان، مرتضی، ص 4، کتابفروشی بصیرتی، قم، چاپ اول، 1390 ق. [6] . سبحانی، جعفر، أصول الحدیث و أحکامه، ص 19، مؤسسه امام صادق(ع)، قم، چاپ سوم، 1424ق. [7] . طریحی، فخر الدین، مجمع البحرین، تحقیق، حسینی، سید احمد، ج 6، ص 268 کتابفروشی مرتضوی، تهران، چاپ سوم، 1375ش. [8] . سبحانی، جعفر، دروس موجزه فی علمی الرجال والدرایه، ج 1، ص 162.
- [سایر] بین تفسیر شیعه و تفسیر سنی چه تفاوت‌هایی وجود دارد؟
- [سایر] احکام مطهرات و نجاسات در فقه شیعه با فقه اهل سنت، چه تفاوت‌هایی دارد؟
- [سایر] دیدگاه اهل سنت نسبت به امام زمان (عج) چیست؟ آیا تفاوت‌هایی بین نگاه شیعه و اهل سنت در اینباره وجود دارد؟
- [آیت الله اردبیلی] یتیم در چه سنّی دارای رشد می‌شود؟
- [سایر] تعزیر چیست؟ چه تفاوت‌هایی با حد دارد؟
- [سایر] فرق میان سنت و حدیث چیست؟
- [سایر] آیا روایت (أنا مدینة العلم) با سند معتبر در منابع اهل سنت نقل شده است؟
- [سایر] میان داستانهای قرآن و دیگر داستانها، چه تفاوت‌هایی وجود دارد؟
- [سایر] آیا منابع اهل سنت به حدیث کساء اشاره کرده اند؟
- [سایر] چرا حدیث ثقلین دارای اهمیت و مفهوم گسترده‌ای می‌باشد؟
- [آیت الله مکارم شیرازی] در روایات آمده است دایه ای را باید برای طفل انتخاب کرد که دارای عقل و ایمان و عفت و صورت نیکو باشد و از گرفتن دایه کم عقل یا غیرمؤمنه یا بدصورت و کج خلق یا زنازاده خودداری شود و همچنین از انتخاب دایه ای که بچه او از زنا به دنیا آمده و شیرش شیر زنازاده است پرهیز شود.
- [آیت الله مظاهری] مرد شیعه میتواند با زن سنّی ازدواج کند و همچنین زن شیعه میتواند به عقد سنّی درآید ولی سزاوار نیست که این کار عملی شود.
- [آیت الله اردبیلی] زنی که عادت وقتیّه دارد، اگر بیشتر از ده روز خون ببیند، چنانچه مقداری از خون دارای صفات حیض بوده و بقیه دارای صفات حیض نباشد، باید خونی را که دارای صفات حیض است، حیض و بقیه را استحاضه قرار دهد، به شرط آن که اولاً: خونی که دارای صفات حیض است، کمتر از سه روز و بیشتر از ده روز نباشد و ثانیا: خون دیگری با آن تعارض نکند؛ یعنی قبل از گذشتن ده روز از پایان خون اول که دارای صفات حیض است، خون دیگری نبیند که دارای صفات حیض بوده و مجموع آن و خون اول و روزهایی که در بین آنها واقع شده، بیشتر از ده روز باشد.
- [آیت الله بروجردی] اگر چند سگ را بفرستد و با هم حیوانی را شکار کنند، چنانچه همهی آنها دارای شرطهایی که در (مسأله 2618) گفته شده بودهاند، شکار حلال است و اگر یکی از آنها دارای آن شرطها نبوده، شکار حرام است.
- [آیت الله مکارم شیرازی] هرگاه چند سگ را برای شکار حیوانی بفرستند چنانچه همه آنها دارای شرایط فوق باشد شکار حلال است و اگر بعضی از آنها دارای این شرایط نیست شکار حرام است.
- [آیت الله شبیری زنجانی] اگر چند سگ را بفرستند و با هم حیوانی را شکار کنند، چنانچه همه آنها دارای شرطهایی که ذکر شد بودهاند شکار حلال است و اگر یکی از آنها دارای آن شرطها نبوده شکار حرام است.
- [آیت الله علوی گرگانی] اگر چند سگ را بفرستد وباهم حیوانی را شکار کنند، چنانچه همه آنها دارای شرطهایی که در گذشته گفته شده بودهاند، شکار حلال است و اگر یکی از آنها دارای آن شرطها نبود، شکار حرام است.
- [آیت الله وحید خراسانی] اگر چند سگ را بفرستد و با هم حیوانی را شکار کنند چنانچه همه انها دارای شرطهایی که در مساله گذشت باشند شکار حلال است و اگر یکی از انها دارای ان شرطها نباشد شکار حرام است
- [آیت الله میرزا جواد تبریزی] اگر چند سگ را بفرستد و باهم حیوانی را شکار کنند؛ چنانچه همه آنها دارای شرطهائی که در مسأله (2618) گفته شد بوده اند؛ شکار حلال است و اگر یکی از آنها دارای آن شرطها نبوده؛ شکار حرام است.
- [آیت الله نوری همدانی] اگر چند سگ را بفرستد و با هم حیوانی را شکار کنند ، چنانچه همة آنها دارای شرطهائی که در مسأله 2607 گفته شد بوده اند ، شکار حلال است و اگر یکی از آنها دارای آن شرطها نبوده ، شکار حرام است .