با توجه به این‌که این پرسش، ناظر به روایتی است که می‌فرماید: «الْعِلْمُ نُورٌ یَقْذِفُهُ اللَّهُ فِی قَلْبِ مَنْ یَشَاء»؛[1] علم، نوری است که خدا آن‌را در دل هرکس میخواهد میاندازد، روایتی مشابه وجود دارد که احتمالاً پاسخ‌گوی این پرسش باشد:
هنگامی که آیۀ: «فَمَنْ یُرِدِ اللَّهُ أَنْ یَهْدِیَهُ یَشْرَحْ صَدْرَهُ لِلْإِسْلام ...»[2] نازل شد، یاران پیامبر(ص) از ایشان در مورد این آیه و «شرح صدر» توضیح خواستند. ایشان در پاسخ مشابه همان عبارت روایت قبلی را بیان فرمودند: «نُورٌ یَقْذِفُهُ اللَّهُ فِی قَلْبِ الْمُؤْمِنِ ...» شرح صدر، نوری است که خدا آن‌را در قلب مؤمن انداخته و سینۀ او را گشاده می‌کند. مجدداً از آن‌حضرت پرسیده شد که آیا نشانهای برای این هدیۀ پروردگار وجود دارد، تا قابل شناسایی باشد؟! ایشان فرمودند: بلی! روی آوردن به خانۀ جاودانی و کنده شدن از خانۀ فریب دهنده دنیا و آمادگی برای مرگ قبل از آمدنش![3]
با توجه به این روایت، شاید بتوان گفت که این علم و دانش مترادف با همان شرح صدری است که آثار آن در روایت فوق بیان شده و بر این اساس، علم و دانشی نور است که توجه انسان به جهان آخرت را بیشتر نموده و پایبندی او به دنیا را کمتر کند. [1] . مصباح الشریعة، ص 16، مؤسسة الأعلمی للمطبوعات، بیروت، 1400 ق. [2] . انعام، 125. «هر کس را که خدا خواهد که هدایت کند، دلش را برای اسلام میگشاید...». [3] . مجلسی، محمد باقر، بحار الأنوار، ج 65، ص 236، دار إحیاء التراث العربی، بیروت، 1403 ق.
