تشریع
بدعت یا همان تشریع، بنیان نهادن عقیده یا عملی از پیش خود به نام دین است. از این عنوان در باب‌هایی مانند طهارت، صلاة، صوم، حج، امر به معروف و نهی از منکر، تجارت و طلاق سخن رفته است.
تشریع و تکوین هر کدام از نظر لغوی و مفهومی به چه معنا هستند و چه تفاوت‌ها و شباهت‌هایی با یکدیگر دارند؟
«تشریع» کلمه ای است عربی، این کلمه از ریشه «شرع» به معنای نوشیدن آب با دهان آمده است. از این ریشه مشتقات متعددی منشعب می‌شود از جمله «شریعت» است که به معنای «آبشخور» است؛ برخی می‌گویند: علت این‌که احکام خدا، حلال و حرام خدا، شریعت نامیده می‌شود به همین جهت است؛[1] یعنی دستورات الهی آبشخور حیات انسان‌اند. «تشریع» نیز در اصل و در لغت عربی به معنای «خیلی بالا بردن» چیزی است[2] و در جایی که آب نهر بسیار بالا آمده باشد که حیوانات به راحتی از آن آب بخورند، به کار می‌رود و به صورت ضرب المثل می‌گویند: «اهون السقی التشریع»؛ راحت‌ترین آب دادن تشریع است.[3] این کلمه امروزه به معنای قانون‌گذاری است و بیشتر در مورد قانون‌گذاری در حوزه دین به کار می‌رود. «تکوین» نیز واژه‌ای است عربی و مقصود از آن «خلقت» و «ایجاد» در خارج از ذهن است.[4] شباهت این دو کلمه در این است که در هر دو مفهوم ایجاد و ابداع وجود دارد. اما فرقشان در این است که یکی(تشریع) ایجاد در عالم ذهن، اعتبار و قراردادهای اجتماعی است؛ اما دیگری(تکوین) ایجاد در عالم خارج از ذهن و واقع است. [1] . ابن منظور، ابو الفضل، جمال الدین، محمد بن مکرم، لسان العرب، ج 8، ص 175، دار الفکر للطباعة و النشر و التوزیع - دار صادر، بیروت، چاپ سوم، 1414ق. [2] . حمیری، نشوان بن سعید، شمس العلوم و دواء کلام العرب من الکلوم، ج6، ص3446، دار الفکر المعاصر، بیروت، چاپ اول، 1420ق. [3] . واسطی، زبیدی، حنفی، محب الدین، سید محمد مرتضی حسینی، تاج العروس من جواهر القاموس، ج11، ص241، دار الفکر للطباعة و النشر و التوزیع، بیروت، چاپ اول، 1414ق. [4] . «کَوَّنَهُ تَکْویناً: أَحْدَثَهُ؛ و قیلَ: التّکْوِینُ إیجادُ شی‌ءٍ مَسْبُوقٍ بمادَّةٍ.و کَوَّنَ اللّهُ الأَشْیَاءَ تَکْویناً:أَوْجَدَها، أَی أَخْرجَها مِنَ العَدَمِ إلی الوُجودِ». واسطی، زبیدی، حنفی، محب الدین، سید محمد مرتضی حسینی، تاج العروس من جواهر القاموس، ج18، ص 487.
«تشریع» کلمه ای است عربی، این کلمه از ریشه «شرع» به معنای نوشیدن آب با دهان آمده است. از این ریشه مشتقات متعددی منشعب می‌شود از جمله «شریعت» است که به معنای «آبشخور» است؛ برخی می‌گویند: علت این‌که احکام خدا، حلال و حرام خدا، شریعت نامیده می‌شود به همین جهت است؛[1] یعنی دستورات الهی آبشخور حیات انسان‌اند. «تشریع» نیز در اصل و در لغت عربی به معنای «خیلی بالا بردن» چیزی است[2] و در جایی که آب نهر بسیار بالا آمده باشد که حیوانات به راحتی از آن آب بخورند، به کار می‌رود و به صورت ضرب المثل می‌گویند: «اهون السقی التشریع»؛ راحت‌ترین آب دادن تشریع است.[3] این کلمه امروزه به معنای قانون‌گذاری است و بیشتر در مورد قانون‌گذاری در حوزه دین به کار می‌رود. «تکوین» نیز واژه‌ای است عربی و مقصود از آن «خلقت» و «ایجاد» در خارج از ذهن است.[4] شباهت این دو کلمه در این است که در هر دو مفهوم ایجاد و ابداع وجود دارد. اما فرقشان در این است که یکی(تشریع) ایجاد در عالم ذهن، اعتبار و قراردادهای اجتماعی است؛ اما دیگری(تکوین) ایجاد در عالم خارج از ذهن و واقع است. [1] . ابن منظور، ابو الفضل، جمال الدین، محمد بن مکرم، لسان العرب، ج 8، ص 175، دار الفکر للطباعة و النشر و التوزیع - دار صادر، بیروت، چاپ سوم، 1414ق. [2] . حمیری، نشوان بن سعید، شمس العلوم و دواء کلام العرب من الکلوم، ج6، ص3446، دار الفکر المعاصر، بیروت، چاپ اول، 1420ق. [3] . واسطی، زبیدی، حنفی، محب الدین، سید محمد مرتضی حسینی، تاج العروس من جواهر القاموس، ج11، ص241، دار الفکر للطباعة و النشر و التوزیع، بیروت، چاپ اول، 1414ق. [4] . «کَوَّنَهُ تَکْویناً: أَحْدَثَهُ؛ و قیلَ: التّکْوِینُ إیجادُ شی‌ءٍ مَسْبُوقٍ بمادَّةٍ.و کَوَّنَ اللّهُ الأَشْیَاءَ تَکْویناً:أَوْجَدَها، أَی أَخْرجَها مِنَ العَدَمِ إلی الوُجودِ». واسطی، زبیدی، حنفی، محب الدین، سید محمد مرتضی حسینی، تاج العروس من جواهر القاموس، ج18، ص 487.
عنوان سوال:
تشریع و تکوین هر کدام از نظر لغوی و مفهومی به چه معنا هستند و چه تفاوت‌ها و شباهت‌هایی با یکدیگر دارند؟
پاسخ:
«تشریع» کلمه ای است عربی، این کلمه از ریشه «شرع» به معنای نوشیدن آب با دهان آمده است. از این ریشه مشتقات متعددی منشعب می‌شود از جمله «شریعت» است که به معنای «آبشخور» است؛ برخی می‌گویند: علت اینکه احکام خدا، حلال و حرام خدا، شریعت نامیده می‌شود به همین جهت است؛[1] یعنی دستورات الهی آبشخور حیات انسان‌اند. «تشریع» نیز در اصل و در لغت عربی به معنای «خیلی بالا بردن» چیزی است[2] و در جایی که آب نهر بسیار بالا آمده باشد که حیوانات به راحتی از آن آب بخورند، به کار می‌رود و به صورت ضرب المثل می‌گویند: «اهون السقی التشریع»؛ راحت‌ترین آب دادن تشریع است.[3] این کلمه امروزه به معنای قانون‌گذاری است و بیشتر در مورد قانون‌گذاری در حوزه دین به کار می‌رود.
«تکوین» نیز واژه‌ای است عربی و مقصود از آن «خلقت» و «ایجاد» در خارج از ذهن است.[4]
شباهت این دو کلمه در این است که در هر دو مفهوم ایجاد و ابداع وجود دارد. اما فرقشان در این است که یکی(تشریع) ایجاد در عالم ذهن، اعتبار و قراردادهای اجتماعی است؛ اما دیگری(تکوین) ایجاد در عالم خارج از ذهن و واقع است. [1] . ابن منظور، ابو الفضل، جمال الدین، محمد بن مکرم، لسان العرب، ج 8، ص 175، دار الفکر للطباعة و النشر و التوزیع - دار صادر، بیروت، چاپ سوم، 1414ق. [2] . حمیری، نشوان بن سعید، شمس العلوم و دواء کلام العرب من الکلوم، ج6، ص3446، دار الفکر المعاصر، بیروت، چاپ اول، 1420ق. [3] . واسطی، زبیدی، حنفی، محب الدین، سید محمد مرتضی حسینی، تاج العروس من جواهر القاموس، ج11، ص241، دار الفکر للطباعة و النشر و التوزیع، بیروت، چاپ اول، 1414ق. [4] . «کَوَّنَهُ تَکْویناً: أَحْدَثَهُ؛ و قیلَ: التّکْوِینُ إیجادُ شی‌ءٍ مَسْبُوقٍ بمادَّةٍ.و کَوَّنَ اللّهُ الأَشْیَاءَ تَکْویناً:أَوْجَدَها، أَی أَخْرجَها مِنَ العَدَمِ إلی الوُجودِ». واسطی، زبیدی، حنفی، محب الدین، سید محمد مرتضی حسینی، تاج العروس من جواهر القاموس، ج18، ص 487.
- [سایر] با سلام؛ تفاوت مفهومی و معنای لغوی عقلانی و عقلایی در چیست؟ متشکرم
- [سایر] (ابد) و (مقیم) از نظر لغوی و ریشه و مفهوم به چه معنا هستند و از نظر قرآنی چطور؟
- [سایر] معنای لغوی دو کلمه (مذکّر) و (مؤنّث) از نظر لغت و اصطلاح چیست؟
- [سایر] علت نامگذاری ماههای عربی(قمری) به این نامها چیست؟ چون از نظر ترجمه لغوی بیمفهوم است.
- [سایر] معنی کلمه امام از نظر لغوی چیست و در قرآن در چه معانی به کار رفته؟
- [سایر] تحدیر از نظر لغوی یعنی چه؟ کوتاه ترین دوره تحدیر کل قرآن را بیان کنید؟
- [سایر] لفظ موجود و وجود جدای از تفاسیر و توضیحات مفهومی، از نظر لغوی به چه معنا است؟ آیا میتوانیم بگوئیم وجود صاحب جود است و با تجلی خود، موجود جود را میپذیرد، به عبارت دیگر؛ آیا میتوانیم بگوئیم موجود پذیرنده جود است و خدا را وجود بنامیم نه موجود؛ زیرا تنها او صاحب جود است و مخلوقات را موجود بنامیم نه وجود؛ زیرا تنها پذیرنده جود هستند نه سرمنشأ حقیقی آن؟
- [سایر] تعصب را از نظر ریشهی لغوی بررسی و تجزیه و تحلیل نمایید. آیا تعصب همیشه ناپسند است یا خیر، به چه دلیل؟ و آیا تعصب همان عصبیت است یا با یکدیگر تفاوت دارند؟
- [سایر] در آیه 19 سوره لقمان آمده است: (إنّ أنکر الأصوات لصوت الحمیر)؛ چرا خدا به نحو تحقیرآمیز در مورد صدای یکی از حیوانات سخن میگوید، در حالیکه از نظر تکوین فرقی بین این حیوان و سایر حیوانات نیست. به نظر میرسد که شأن و ادب و حکمت قرآن بسی بالاتر و متقنتر از این باشد که صرفاً به اعتبار ناخوشایندی ظاهری صدای الاغ آنرا مطرح کرده باشد؟
- [آیت الله علوی گرگانی] آیا بین بلوغ عقلی و بلوغ دینی و بلوغ جنسی فرقی قائلید یا نه و یا به تعبیر دیگر به نظر جنابعالی برای همه تکالیف سنّ واحدی (9سالگی در دختران) جعل و تشریع شده یا اینکه هر تکلیفی سنّی را اقتضاء میکند؟
مسئله مرتبط یافت نشد