با تحقیق و جست‌وجویی که در منابع روایی –اعم از حدیثی و تاریخی- انجام گرفت؛ تنها در کتاب تاریخ ابن عساکر[1] روایتی در این زمینه نقل شده: «اولین کسی که روز و شب را در کشتی به دوازده ساعت برآورد نمود، حضرت نوح(ع) بود تا اوقات نماز به وسیله آن دانسته شود».[2] و دیگران نیز از ایشان نقل کرده‌اند.[3] این تقسیم‌بندی هر چند مانند تقسیم‌بندی سال به دوازده ماه،[4] در قرآن کریم نیامده است، اما از اموری است که تمام پیروان ادیان بشری برای نظم کارهای خود از آن استفاده و برنامه‌های خود را تنظیم می‌کنند و دین اسلام نیز این تقسیم‌بندی را رد نکرده است و دستورات الهی خود را طبق این امر واقعی برنامه‌ریزی کرده است. [1] . ابو القاسم علی بن حسن بن هبة اللّه شافعی دمشقی( 499- 571 ق) برجسته‌ترین فرد از خاندان ابن عساکر که در دمشق زاده شد و همان‌جا درگذشت. وی به سبب حفظ و روایت احادیث بسیار، کثرت سفرهای علمی و استفاده از مشایخ بزرگ در شهرهای اسلامی و نیز تألیف اثر چشمگیر تاریخ بزرگ دمشق در شمار یکی از بزرگ‌ترین حافظان حدیث و نویسندگان تاریخ در روزگار خویش درآمد. [2] . «قال: و أخبرنا إسحاق قال: و قال جویبر و مقاتل عن الضحّاک عن ابن عباس أنه سئل کیف کانوا یعرفون مواقیت الصّلاة فی السفینة؟ قال: أعطی اللّه نوحا خرزتین إحداهما بیاضها کبیاض النهار، و الأخری سوادها کسواد اللیل، فإذا أمسوا غلب سواد هذه بیاض هذه، و إذا أصبحوا غلب بیاض هذه سواد هذه علی قدر الساعات الاثنی عشر، فأول من قدّر الساعات الاثنی عشر ما لا یزید بعضها علی بعض نوح فی السفینة لیعرف بها مواقیت الصلاة»؛ ابن عساکر، ابو القاسم علی بن حسن، تاریخ مدینة دمشق، ج ‏62، ص 262، دار الفکر، بیروت، 1415ق. [3] . جلال الدین سیوطی، عبد الرحمن بن أبی بکر، الدر المنثور، ج 4، ص 425 – 426، دار الفکر، بیروت، بی‌تا. [4] . توبه، 36. إِنَّ عِدَّةَ الشُّهُورِ عِنْدَ اللَّهِ اثْنا عَشَرَ شَهْراً فی‏ کِتابِ اللَّهِ یَوْمَ خَلَقَ السَّماواتِ وَ الْأَرْض‏.
با سلام. آیا درست است که حضرت نوح(ع) کسی بود که روز را به 12 قسمت تقسیم کرد ؟ دلیل کار ایشان چه بود؟
با تحقیق و جستوجویی که در منابع روایی –اعم از حدیثی و تاریخی- انجام گرفت؛ تنها در کتاب تاریخ ابن عساکر[1] روایتی در این زمینه نقل شده:
«اولین کسی که روز و شب را در کشتی به دوازده ساعت برآورد نمود، حضرت نوح(ع) بود تا اوقات نماز به وسیله آن دانسته شود».[2]
و دیگران نیز از ایشان نقل کردهاند.[3]
این تقسیمبندی هر چند مانند تقسیمبندی سال به دوازده ماه،[4] در قرآن کریم نیامده است، اما از اموری است که تمام پیروان ادیان بشری برای نظم کارهای خود از آن استفاده و برنامههای خود را تنظیم میکنند و دین اسلام نیز این تقسیمبندی را رد نکرده است و دستورات الهی خود را طبق این امر واقعی برنامهریزی کرده است. [1] . ابو القاسم علی بن حسن بن هبة اللّه شافعی دمشقی( 499- 571 ق) برجستهترین فرد از خاندان ابن عساکر که در دمشق زاده شد و همانجا درگذشت. وی به سبب حفظ و روایت احادیث بسیار، کثرت سفرهای علمی و استفاده از مشایخ بزرگ در شهرهای اسلامی و نیز تألیف اثر چشمگیر تاریخ بزرگ دمشق در شمار یکی از بزرگترین حافظان حدیث و نویسندگان تاریخ در روزگار خویش درآمد. [2] . «قال: و أخبرنا إسحاق قال: و قال جویبر و مقاتل عن الضحّاک عن ابن عباس أنه سئل کیف کانوا یعرفون مواقیت الصّلاة فی السفینة؟ قال: أعطی اللّه نوحا خرزتین إحداهما بیاضها کبیاض النهار، و الأخری سوادها کسواد اللیل، فإذا أمسوا غلب سواد هذه بیاض هذه، و إذا أصبحوا غلب بیاض هذه سواد هذه علی قدر الساعات الاثنی عشر، فأول من قدّر الساعات الاثنی عشر ما لا یزید بعضها علی بعض نوح فی السفینة لیعرف بها مواقیت الصلاة»؛ ابن عساکر، ابو القاسم علی بن حسن، تاریخ مدینة دمشق، ج 62، ص 262، دار الفکر، بیروت، 1415ق. [3] . جلال الدین سیوطی، عبد الرحمن بن أبی بکر، الدر المنثور، ج 4، ص 425 – 426، دار الفکر، بیروت، بیتا. [4] . توبه، 36. إِنَّ عِدَّةَ الشُّهُورِ عِنْدَ اللَّهِ اثْنا عَشَرَ شَهْراً فی کِتابِ اللَّهِ یَوْمَ خَلَقَ السَّماواتِ وَ الْأَرْض.
- [سایر] آیا عذاب در زمان حضرت نوح(ع) همه کره زمین را در بر گرفت؟ و آیا انسانهای فعلی از نسل حضرت نوح(ع) هستند؟
- [سایر] پس از طوفان نوح(ع)، انسان چگونه در زمین پراکنده شد؟ و مدت پیامبری حضرت نوح چقدر بود؟
- [سایر] نام کتاب حضرت نوح(ع) چیست؟
- [سایر] مشخصات کشتی حضرت نوح(ع) را بیان فرمایید.
- [سایر] عمل قبیح مردم حضرت نوح(ع) چه بود؟ منظورم این است مثلاً زمان لوط عمل قبیح مردم همجنس بازی بود، زمان حضرت ابراهیم(ع) بتپرستی بود و... زمان حضرت نوح(ع) عمل قبیح مردم چه بود؟
- [سایر] حضرت نوح(ع) برای تکذیبکنندگان از قوم خود و نیز برای نجات خویش چه دعاهایی خواند؟
- [سایر] آیا تمام پیامبران الهی دارای کتاب بودند؟ اگر چنین است، نام کتاب حضرت نوح (ع) چیست؟
- [سایر] آیا تمام پیامبران الهی دارای کتاب بودند؟ اگر چنین است، نام کتاب حضرت نوح (ع) چیست؟
- [آیت الله مکارم شیرازی] معجزه حضرت نوح (ع) و چگونه مردم را به دین فرا می خواند؟
- [سایر] لطفاً در رابطه با ویژگیهای کار نجاری حضرت نوح(ع) اصول و قوانینی که در این کار رعایت میکردند برای شرح بیشتر به دانش آموزان (در کتاب درسی) توضیح بفرمایید. آیا حضرت نوح(ع) اولین فرد نجار بودند یا پیش از ایشان از پیامبران دیگر نیز به این شغل مشغول بودهاند؟ آیا اساساً شغل نجاری به امر پروردگار و توسط یکی از پیامبران بهوجود آمد (مانند آهنگری حضرت داود(ع))؟
- [آیت الله مکارم شیرازی] هرگاه وارث جد و جده پدری و جد و جده مادری باشد مال سه قسمت می شود یک قسمت آن را جد و جده مادری، بطور مساوی بین خود تقسیم می کنند و دو قسمت آن را جد و جده پدری طوری تقسیم می کنند که سهم جد دوبرابر جده باشد.
- [آیت الله مکارم شیرازی] هرگاه وارث میت فقط جد و جده پدری باشند، مال سه قسمت می شود دو قسمت را جد و یک قسمت را جده می برد و اگر جد و جده مادری باشند مال بطور مساوی میان آنها تقسیم می شود.
- [آیت الله مکارم شیرازی] هرگاه وارث میت فقط جد و جده پدری باشند، مال سه قسمت می شود دو قسمت را جد و یک قسمت را جده می برد و اگر جد و جده مادری باشند مال بطور مساوی میان آنها تقسیم می شود.
- [آیت الله علوی گرگانی] اگر وارث میّت فقط پدر وچند دختر یا مادر وچند دختر باشد، مال را پنج قسمت میکنند، یک قسمت را پدر یا مادر میبرد وچهار قسمت را دخترها بطور مساوی بین خودشان تقسیم میکنند.
- [آیت الله مظاهری] اگر وارث میّت عمو و عمهها با دایی و خالهها باشند مال سه قسمت شده دو قسمت به عمو و عمهها و یک قسمت به دایی و خالهها میرسد که این یک سهم را به طور مساوی بین خود تقسیم میکنند و عمو و عمهها اگر پدری یا پدر و مادری باشند آن دو سهم را طوری تقسیم میکنند که عمو دو برابر عمه ببرد، و اگر مادری باشند به طور مساوی بین خود قسمت میکنند.
- [آیت الله مکارم شیرازی] هرگاه وارث میت فقط پدر و مادر و یک پسر باشد مال را شش قسمت می کنند، پدر و مادر هر کدام یک قسمت و پسر چهار قسمت آن را می برد و اگر چند پسر یا چند دختر باشند، آن چهار قسمت را بطور مساوی میان خودشان تقسیم می کنند و اگر پسر و دختر باهم باشند طوری تقسیم می کنند که هر پسر دو برابر دختر ببرد.
- [آیت الله علوی گرگانی] اگر وارث میّت فقط پدر ومادر ویک پسر باشد، مال را شش قسمت میکنند، پدر ومادر هرکدام یک قسمت وپسر چهار قسمت آن را میبرد، و اگر چند پسر یا چند دختر باشند، آن چهار قسمت را بطور مساوی بین خودشان قسمت میکنند و اگر پسر ودختر باشند، آن چهار قسمت را طوری تقسیم میکنند که هر پسری دو برابر دختر ببرد.
- [آیت الله مکارم شیرازی] هرگاه وارث میت فقط پدر و مادر و یک دختر باشند، مال را پنج قسمت می کنند پدر و مادر هر کدام یک قسمت و دختر سه قسمت آن را می برد، مگر این که میت دو برادر یا چهار خواهر یا یک برادر و دو خواهر پدری داشته باشد، در این صورت مال را شش قسمت می کنند، پدر و مادر هر کدام یک قسمت و دختر سه قسمت می برد و یک قسمت باقی مانده را پدر و دختر در میان خود تقسیم می کنند و احتیاط آن است که آن دو در این تقسیم باهم صلح کنند.
- [آیت الله فاضل لنکرانی] اگر وارث پدر و مادر و یک دختر باشند: الف اگر مادر حاجب داشته باشد سهم او 61 میشود وسهم پدر هم 61 و سهم دختر21 می شود و 61 باقیمانده بین پدر و دختر تقسیم می شود و از چهار قسمت یک قسمت به پدر وبقیه به دختر می رسد بنابر این مال میت به 24 قسمت تقسیم می شود و 4 سهم آن به مادر و 5 سهم به پدر و 15 سهم به دختر متوفی می رسد. ب اگر مادر حاجب نداشته باشد مال میت به 5 قسمت تقسیم میشود و یک سهم به پدر و یک سهم به مادر و سه سهم بقیه به دختر میت می رسد.
- [آیت الله صافی گلپایگانی] . اگر چند نفر در مزدی که از کار خودشان می گیرند با یکدیگر شرکت کنند، مثل دلاک ها که قرار می گذارند هر قدر مزد گرفتند با هم قسمت کنند شرکت آنان صحیح نیست و هر کدام مزد کار خود را مالک می شوند ولی اگر بخواهند به رضایت آنچه را مزد گرفته اند تقسیم نمایند اشکال ندارد.