1. اوراق مشارکت در حکم سرمایه است. پس اگر به اصل پول، خمس تعلق گرفته باشد و بعد از آن، سپرده گذاری کنند، اصل پول و سود آن خمس دارد. ولی اگر پول سپرده، از درآمد همان سال بوده و سپرده گذاری کند، چنانچه سال خمسی بر آن بگذرد خمس دارد. و برخی از فقها[1] نیز می‌گویند، اگر اصل پول و سود حاصله سر سال خمسی قابل وصول نباشد، جزو درآمد سال وصول است که ‏به هنگامی که امکان برداشت باشد، اگر تا سر سال خمسی صَرف در مؤونه نشود، خمس دارد. 2. سود اوراق مذکور جزو درآمد سال به شمار می‌آید، پس اگر قبل از سال خمسی هزینه شود خمس ندارد ولی اگر چیزی از آن باقی بماند خمس دارد. در هر حال، چنانچه دسترسی به این سرمایه ندارد یا قبل از دریافت سرمایه، در پرداخت خمس آن دچار زحمت می‌شود، می‌تواند زمانی که اصل پول را دریافت کرد، خمس را بپردازد. ضمائم: پاسخ مراجع عظام تقلید نسبت به این سؤال، چنین است:[2] حضرت آیت الله العظمی خامنه‌ای (مد ظله العالی): اگر اصل پول و سود حاصله سر سال خمسی قابل وصول نباشد، جزو درآمد سال وصول است که ‏به هنگامی که امکان برداشت باشد، اگر تا سر سال خمسی صَرف در مؤونه نشود، خمس دارد. حضرت آیت الله العظمی صافی گلپایگانی (مد ظله العالی): اصل پول پس از وصول باید تخمیس شود و اما سود آن چنانچه از هنگام دریافت تا سال خمسی صرف در مؤنه نشود خمس دارد. حضرت آیت الله العظمی مکارم شیرازی (مد ظله العالی): 1. اگر به اصل پول، خمس تعلق گرفته باشد و بعد از آن، سپرده گذاری کنند هم اصل پول خمس دارد و هم سود آن. 2. اگر پول سپرده، از درآمد همان سال بوده و سپرده گذاری کرده، چنانچه سال خمسی بر آن بگذرد خمس دارد و سود آن نیز اگر قبل از سال خمسی هزینه شود خمس ندارد ولی اگر چیزی از آن باقی بماند خمس دارد. ( البته در هر دو صورت اگر در پرداخت خمس در زحمت باشند می توانند زمانی که اصل پول را دریافت کردند بپردازند) حضرت آیت الله العظمی سیستانی (مد ظله العالی): 1. خمس دارد. 2. سود جزو درآمد سال است. حضرت آیت الله العظمی نوری همدانی(مد ظله العالی): در فرض سؤال، اوراق مذکور در حکم سرمایه است و مادامی‌که دسترسی به آن ندارد خمس آن واجب نیست. حضرت آیت الله هادوی تهرانی (دامت برکاته): 1. اگر به اصل پول، خمس تعلق گرفته باشد و بعد از آن، سپرده گذاری کنند اصل پول و سود آن خمس دارد. 2. اگر پول سپرده، از درآمد همان سال بوده و سپرده گذاری کرده، چنانچه سال خمسی یا یک سال بر آن بگذرد خمس دارد و سود آن نیز اگر قبل از سال خمسی هزینه شود خمس ندارد ولی اگر چیزی از آن باقی بماند بعد از یک سال یا رسیدن سال خمسی، خمس دارد. لینک به سایت استفتائات [1] . آیت الله خامنه‌ای. [2] . استفتا از دفاتر آیات عظام: خامنه‌ای، سیستانی، مکارم شیرازی، صافی گلپایگانی، نوری همدانی (مد ظلهم العالی) توسط سایت اسلام کوئست.
آیا به اوراق مشارکت 4 ساله که خریداری شده ولی فعلاً اصل پول در دسترس نیست، خمس تعلق میگیرد؟ به سود آن چطور؟
1. اوراق مشارکت در حکم سرمایه است. پس اگر به اصل پول، خمس تعلق گرفته باشد و بعد از آن، سپرده گذاری کنند، اصل پول و سود آن خمس دارد. ولی اگر پول سپرده، از درآمد همان سال بوده و سپرده گذاری کند، چنانچه سال خمسی بر آن بگذرد خمس دارد. و برخی از فقها[1] نیز میگویند، اگر اصل پول و سود حاصله سر سال خمسی قابل وصول نباشد، جزو درآمد سال وصول است که به هنگامی که امکان برداشت باشد، اگر تا سر سال خمسی صَرف در مؤونه نشود، خمس دارد.
2. سود اوراق مذکور جزو درآمد سال به شمار میآید، پس اگر قبل از سال خمسی هزینه شود خمس ندارد ولی اگر چیزی از آن باقی بماند خمس دارد.
در هر حال، چنانچه دسترسی به این سرمایه ندارد یا قبل از دریافت سرمایه، در پرداخت خمس آن دچار زحمت میشود، میتواند زمانی که اصل پول را دریافت کرد، خمس را بپردازد.
ضمائم:
پاسخ مراجع عظام تقلید نسبت به این سؤال، چنین است:[2]
حضرت آیت الله العظمی خامنهای (مد ظله العالی):
اگر اصل پول و سود حاصله سر سال خمسی قابل وصول نباشد، جزو درآمد سال وصول است که به هنگامی که امکان برداشت باشد، اگر تا سر سال خمسی صَرف در مؤونه نشود، خمس دارد.
حضرت آیت الله العظمی صافی گلپایگانی (مد ظله العالی):
اصل پول پس از وصول باید تخمیس شود و اما سود آن چنانچه از هنگام دریافت تا سال خمسی صرف در مؤنه نشود خمس دارد.
حضرت آیت الله العظمی مکارم شیرازی (مد ظله العالی):
1. اگر به اصل پول، خمس تعلق گرفته باشد و بعد از آن، سپرده گذاری کنند هم اصل پول خمس دارد و هم سود آن.
2. اگر پول سپرده، از درآمد همان سال بوده و سپرده گذاری کرده، چنانچه سال خمسی بر آن بگذرد خمس دارد و سود آن نیز اگر قبل از سال خمسی هزینه شود خمس ندارد ولی اگر چیزی از آن باقی بماند خمس دارد.
( البته در هر دو صورت اگر در پرداخت خمس در زحمت باشند می توانند زمانی که اصل پول را دریافت کردند بپردازند)
حضرت آیت الله العظمی سیستانی (مد ظله العالی):
1. خمس دارد.
2. سود جزو درآمد سال است.
حضرت آیت الله العظمی نوری همدانی(مد ظله العالی):
در فرض سؤال، اوراق مذکور در حکم سرمایه است و مادامیکه دسترسی به آن ندارد خمس آن واجب نیست.
حضرت آیت الله هادوی تهرانی (دامت برکاته):
1. اگر به اصل پول، خمس تعلق گرفته باشد و بعد از آن، سپرده گذاری کنند اصل پول و سود آن خمس دارد.
2. اگر پول سپرده، از درآمد همان سال بوده و سپرده گذاری کرده، چنانچه سال خمسی یا یک سال بر آن بگذرد خمس دارد و سود آن نیز اگر قبل از سال خمسی هزینه شود خمس ندارد ولی اگر چیزی از آن باقی بماند بعد از یک سال یا رسیدن سال خمسی، خمس دارد. لینک به سایت استفتائات [1] . آیت الله خامنهای. [2] . استفتا از دفاتر آیات عظام: خامنهای، سیستانی، مکارم شیرازی، صافی گلپایگانی، نوری همدانی (مد ظلهم العالی) توسط سایت اسلام کوئست.
- [آیت الله صافی گلپایگانی] آیا به سود پولی که در بانک سپرده گذاری شده در صورتی که خمس اصل پول پرداخت شده باشد خمس تعلق میگیرد؟
- [آیت الله صافی گلپایگانی] 4- آیا به سود پولی که در بانک سپرده گذاری شده در صورتی که خمس اصل پول پرداخت شده باشد خمس تعلق میگیرد؟
- [آیت الله سیستانی] آیا سود اوراق مشارکت حرام می با شد؟
- [آیت الله سیستانی] آیا سود اوراق مشارکت حلال است یا حرام ؟
- [آیت الله فاضل لنکرانی] اگر انسان مقداری پول مخمّس یا پولی که به آن خمس تعلّق نمی گیرد در بانک داشته باشد و سودی مشروع به آن تعلّق بگیرد، آیا این سود متعلّق خمس است، یا همانند اصل پول خمس ندارد؟
- [سایر] الف. پولی را برای ثبتنام حج تمتع پس انداز کردهام، آیا به این پول خمس تعلق میگیرد؟ ب. آیا به سپردههای حج و عمره و سود آنها، خمس تعلق میگیرد؟
- [آیت الله مکارم شیرازی] در چه صورتی گرفتن سود در قبال اوراق مشارکت صحیح است؟
- [آیت الله سبحانی] دولت برای اجرای برخی طرح های ملی، اقدام به فروش اوراق مشارکت بین مردم می کند، این اوراق بدون نام و قابل خرید و فروش بوده و هر ماه مقدار مشخصی سود به آن تعلق می گیرد، خرید و فروش و دریافت سود علی الحساب که ماهیانه به آن تعلق می گیرد، آیا جایز است؟
- [آیت الله بهجت] دولت برای اجرای برخی طرح های ملی، اقدام به فروش اوراق مشارکت بین مردم می کند، این اوراق بدون نام و قابل خرید و فروش بوده و هر ماه مقدار مشخصی سود به آن تعلق می گیرد، خرید و فروش و دریافت سود علی الحساب که ماهیانه به آن تعلق می گیرد، آیا جایز است؟
- [سایر] کسانی که قصد تشرف به حج و عمره دارند، برای حفظ نوبت باید مبلغ مقرری را به بانک بسپارند که این مبلغ مطابق قرارداد مضاربه است و سودی نیز به آن تعلق میگیرد. زمانی که نوبت تشرف آنان فرا میرسد، اصل پول و سود را دریافت و به سازمان حج و زیارت میسپارند و به عمره و حج مشرف میشوند و چنانچه کسی این پول را به بانک نسپارد، نوبتی برای تشرف او منظور نخواهد شد ؛ آیا در این فرض به اصل پول و سود آن خمس تعلق میگیرد؟
- [آیت الله سیستانی] اگر با عین پولِ خمس نداده جنسی را بخرد ، یعنی به فروشنده بگوید این جنس را به این پول میخرم ، چنانچه فروشنده مسلمان اثنا عشری باشد معامله نسبت به جمیع مال صحیح است ، و به جنسی که به این پول خریده است خمس تعلق میگیرد ، واحتیاجی به اجازه و امضاء حاکم شرع نیست .
- [آیت الله بهجت] اگر از مالی که خمس آن واجب شده، ولی خمس آن را نپرداخته و به ذمّه هم نگرفته، سودی ببرد، مقداری از سود که در مقابل خمس آن مال است، مال شخص نخواهد بود، و باید خمس اصل مال و تمام سودی که در مقابل خمس بهدست آورده و خمس بقیه سود را بدهد؛ مثلاً صد تومان مال خمس نداده داشته و از آن پنجاه تومان سود برده، بیست تومان بابت خمس اصل مال و ده تومان بابت سود این بیست تومان و هشت تومان بابت خمس چهل تومان باقیمانده، باید خمس بدهد.
- [آیت الله جوادی آملی] .اگر ذمّی هنگام خریدن زمین از مسلمان، شرط کند که خمس به او تعلّق نگیرد یا اصل تعلّق خمس به عهده فروشنده باشد، چنین شرطی, به جهت خلاف شرع بودن , نافذ نیست , اگر ذمّی پذیرفته که خمس زمین خریداری شده به عهده اوست؛ ولی شرط کند که فروشند ه مسلمان از طرف او بپردازد، چنانچه فروشنده مسلمان قبول کند که دّیّن و بدهکاری ذمّی را بپردازد، چنین شرطی نافذ است؛ ولی تا زمانی که مسلمان به شرط وفا نکرده، ذمّی ضامن خمس است.
- [آیت الله بهجت] کسی که زکات یا خمس یا واجبات مالیه دیگری که به عین مال تعلق میگیرد و هم کفّاره یا قرض و مانند آنکه به عین مال تعلق نمیگیرد بدهکار است، اگر بمیرد و اموالش برای ادای همه آنها کافی نباشد، ادای زکات و خمس و واجبات مالی که به عین مال تعلق میگیرد، مقدم است.
- [آیت الله بهجت] در تعلق خمس به سودی که به مال طفل تعلق میگیرد، اشکال است و ظاهر عدم تعلق خمس است به مال طفل، ولی احوط ادای خمس بعد از بلوغ است و وقت تعلق آن گذشتن سال بر اولین سودی است که علم به وقت آن دارد.
- [آیت الله جوادی آملی] .اگر کسی معدنی را استخراج کرده و پیش از پرداختن خمس، آن را بفروشد یا با آن تجارت کند و سود برد، چنانچه به اذن ولیّ مسلمین بفروشد و خمس این مواد معدنی را به ذمّه پذیرد، فقط اصل مواد معدنی متعلق خمس است و سود حاصل از فروش و تجارت , متعلق به اوست و خمس ندارد.
- [آیت الله سبحانی] اگر با عین پول خمس نداده جنسی را بخرد یعنی بفروشنده بگوید این جنس را به این پول می خرم معامله صحیح است، و به جنسی که با این پول خریده است، خمس تعلق می گیرد.
- [آیت الله جوادی آملی] .تعلّق خمس مانن د زکات نیست که پس از حلول سال، واجب گردد, بلکه با پدید آمدن سود، خمس به آن تعلّق می گیرد, بنابراین اگر کسی تجارت و یا کاری انجام داد و درآمدی به دست آورد، خمس به آن تعلّق میگیرد و می تواند همان زمان خمس آن را بپردازد , نیز می تواند تا پایان سال صبر کرده و هزینههای سال را کسر کند و خمس مانده درآمد را بپردازد. خمس انواع درآمدها
- [آیت الله بهجت] کفن و بُرد یمانی و قبری که از سود بین سال قبل خرید میکنند، وقتی سال بر آنها گذشت، باید خمس آن را بدهند و اگر یک بار خمس آن را بدهند در سالهای بعد خمس تعلّق نمیگیرد.
- [آیت الله جوادی آملی] .تعلّق خمس به مال، مشروط به بلوغ سن و عقل نیست، بنابراین به درآمد و سود افراد نابالغ و مجنون نیز خمس تعلق می گیرد که ولیّ آنان باید خمس را از مالشان بپردازد، اگر ولیّ ندارند، خودشان پس از بلوغ, یا پس از خوب شدن از جنون، باید بپردازند.