خدای تبارک و تعالی علاوه بر صفت بی‌نیازی صفات پسندیده دیگری؛ مانند کرامت، تفضل، رحمت و لطف دارد که بر اساس آن همان‌طوری که انسان را رها نکرده و پیامبران و امامانی را برای هدایت انسان‌ها فرستاده همچنین بهترین، نزدیک‌ترین، ساده‌ترین و مطمئن‌ترین راه رسیدن به کمال را به انسان نشان داد.
نظر به این‌که خداوند آفریننده انسان است، راه رسیدن به کمال وی را بهتر از هر کس دیگر می‌داند. خداوند نیاز به حمد، ستایش و عبادت ما ندارد، بلکه این ما هستیم که در این فرایند رسیدن به کمال و اوج قله انسانیت نیاز مبرم به بندگی داریم. بنابر این، اگر چه خداوند امر به ستایش خود نمود، اما این نه از باب نیاز او، بلکه از سر لطف تفضل او است تا بندگان از این راه به سعادت ابدی نائل شوند.
ما اگر غیر خدا را بندگی کنیم، با توجه به این‌که غیر خدا محدود و نیازمند است و شایسته این عبادت نیست، پس خودمان را ذلیل و خوار نمودیم، اما اگر در مقابل خدای تعالی سر تعظیم فرود آوردیم خدایی که کمال مطلق، بی‌نیاز و عزیز مطلق است، در نتیجه این بندگی عین آقایی است. در یکی از دعاهای امیر مؤمنان علی(ع) آمده است: «خدایا! مرا همین عزّت و آبرو بس که تو را بنده باشم و همین سرافرازی مرا بس که تو پروردگار من باشی، خدایا تو برایم چنانی که من دوست دارم، به من توفیق بده تا چنان بنده‌ای باشم که تو دوست داری».[1] [2]
برای آگاهی بیشتر از تفسیر سوره حمد و حمد و ستایش خدای تعالی نمایه‌های زیر را مطالعه کنید:
«تعالیم و آموزه های سوره حمد»، سؤال 24391
«تفسیر امام عسکری (ع) از «الحمد لله رب العالمین»، سؤال 19466
«وجوب شکر نعمت»، سؤال 887
«منت خدا بر انسان»، سؤال 3438 [1] . دربرخی از روایات به جای واژه وفقنی، «فَاجْعَلْنِی» آمده است. فتال نیشابوری، محمد بن احمد، روضة الواعظین و بصیرة المتعظین، ج 1، ص 109، قم، رضی، چاپ اول، 1375ش. [2] . «إِلَهِی کَفَی بِی عِزّاً أَنْ أَکُونَ لَکَ عَبْداً وَ کَفَی بِی فَخْراً أَنْ تَکُونَ لِی رِبّاً إِلَهِی أَنْتَ لِی کَمَا أُحِبُّ وَفِّقْنِی لِمَا تُحِبُّ»؛ کراجکی، محمد بن علی، کنز الفوائد، ج1، ص 386، قم، دار الذخائر، چاپ اول، 1410ق.
