دوست
رفاقت و برقرار کردن ارتباط عاطفی با دیگران را دوستی گویند. دوست خوب گزیدن و دوستان زیاد گرفتن، مستحب، و در روایات بدان تشویق و ترغیب شده است. [۱]
آیا خدا را می‌‌توان دوست محسوب کرد؟
آنچه از متون دینی در ارتباط با دوستی خداوند نسبت به انسان‌ها به دست می‌آید، این است که هم در قرآن کریم خداوند خود را دوست مؤمنان نامیده و هم در روایات از زبان ائمه خداوند به عنوان دوست مورد خطاب قرار گرفته است. الف. در قرآن کریم می‌خوانیم: 1. «إِنَّ اللَّهَ یُحِبُّ التَّوَّابینَ وَ یُحِبُّ الْمُتَطَهِّرین»؛[1] خداوند، توبه ‏کنندگان را دوست دارد، و پاکان را (نیز) دوست دارد. 2. «إِنَّ اللَّهَ یُحِبُّ الْمُحْسِنین»؛[2] خداوند، نیکوکاران را دوست می‏ دارد. 3. «... وَ اللَّهُ وَلِیُّ الْمُتَّقینَ»؛[3] و خدا دوست پرهیزکاران است. 4. «إِنَّ اللَّهَ لَهُ مُلْکُ السَّماواتِ وَ الْأَرْضِ یُحْیی‏ وَ یُمیتُ وَ ما لَکُمْ مِنْ دُونِ اللَّهِ مِنْ وَلِیٍّ وَ لا نَصیر»؛[4] ملک آسمان‌ها و زمین از آن خدا است، زنده می‌کند و می‌میراند و شما را جز خدا دوست و یاوری نیست. ب. در دعاها نیز چنین آمده است: 1. «یَا حَبِیبَ قُلُوبِ الصَّادِقِینَ‏»؛[5] ای دوست قلب‌های صادقان. 2. «یَا حَبِیبَ مَنْ لَا حَبِیبَ لَه‏»؛[6] ای دوست کسی که دوستی برایش نیست. 3. «یَا وَلِیَّ الْمُؤْمِنِین»؛‏[7] ای دوست مؤمنان. [1] . بقره، 222. [2] . همان، 195. [3] . جاثیه، 19. [4] . توبه، 116. [5] . طوسی، محمد بن الحسن، مصباح المتهجد و سلاح المتعبد، ج ‏2، ص 848، مؤسسة فقه الشیعة، بیروت، چاپ اول، 1411 ق‏.‏ [6] . کفعمی، ابراهیم بن علی عاملی، البلد الأمین و الدرع الحصین، النص، ص 407، مؤسسة الأعلمی للمطبوعات‏، بیروت، چاپ اول، 1418 ق.‏ [7] . کلینی، محمد بن یعقوب، کافی، مصحح، غفاری، علی اکبر، آخوندی، محمد، ج 2، ص 552، دار الکتب الاسلامیة، تهران، چاپ چهارم، 1407ق.
آنچه از متون دینی در ارتباط با دوستی خداوند نسبت به انسان‌ها به دست می‌آید، این است که هم در قرآن کریم خداوند خود را دوست مؤمنان نامیده و هم در روایات از زبان ائمه خداوند به عنوان دوست مورد خطاب قرار گرفته است. الف. در قرآن کریم می‌خوانیم: 1. «إِنَّ اللَّهَ یُحِبُّ التَّوَّابینَ وَ یُحِبُّ الْمُتَطَهِّرین»؛[1] خداوند، توبه ‏کنندگان را دوست دارد، و پاکان را (نیز) دوست دارد. 2. «إِنَّ اللَّهَ یُحِبُّ الْمُحْسِنین»؛[2] خداوند، نیکوکاران را دوست می‏ دارد. 3. «... وَ اللَّهُ وَلِیُّ الْمُتَّقینَ»؛[3] و خدا دوست پرهیزکاران است. 4. «إِنَّ اللَّهَ لَهُ مُلْکُ السَّماواتِ وَ الْأَرْضِ یُحْیی‏ وَ یُمیتُ وَ ما لَکُمْ مِنْ دُونِ اللَّهِ مِنْ وَلِیٍّ وَ لا نَصیر»؛[4] ملک آسمان‌ها و زمین از آن خدا است، زنده می‌کند و می‌میراند و شما را جز خدا دوست و یاوری نیست. ب. در دعاها نیز چنین آمده است: 1. «یَا حَبِیبَ قُلُوبِ الصَّادِقِینَ‏»؛[5] ای دوست قلب‌های صادقان. 2. «یَا حَبِیبَ مَنْ لَا حَبِیبَ لَه‏»؛[6] ای دوست کسی که دوستی برایش نیست. 3. «یَا وَلِیَّ الْمُؤْمِنِین»؛‏[7] ای دوست مؤمنان. [1] . بقره، 222. [2] . همان، 195. [3] . جاثیه، 19. [4] . توبه، 116. [5] . طوسی، محمد بن الحسن، مصباح المتهجد و سلاح المتعبد، ج ‏2، ص 848، مؤسسة فقه الشیعة، بیروت، چاپ اول، 1411 ق‏.‏ [6] . کفعمی، ابراهیم بن علی عاملی، البلد الأمین و الدرع الحصین، النص، ص 407، مؤسسة الأعلمی للمطبوعات‏، بیروت، چاپ اول، 1418 ق.‏ [7] . کلینی، محمد بن یعقوب، کافی، مصحح، غفاری، علی اکبر، آخوندی، محمد، ج 2، ص 552، دار الکتب الاسلامیة، تهران، چاپ چهارم، 1407ق.
پاسخ:
آنچه از متون دینی در ارتباط با دوستی خداوند نسبت به انسانها به دست می‌آید، این است که هم در قرآن کریم خداوند خود را دوست مؤمنان نامیده و هم در روایات از زبان ائمه خداوند به عنوان دوست مورد خطاب قرار گرفته است.
الف. در قرآن کریم می‌خوانیم:
1. «إِنَّ اللَّهَ یُحِبُّ التَّوَّابینَ وَ یُحِبُّ الْمُتَطَهِّرین»؛[1] خداوند، توبه کنندگان را دوست دارد، و پاکان را (نیز) دوست دارد.
2. «إِنَّ اللَّهَ یُحِبُّ الْمُحْسِنین»؛[2] خداوند، نیکوکاران را دوست می دارد.
3. «... وَ اللَّهُ وَلِیُّ الْمُتَّقینَ»؛[3] و خدا دوست پرهیزکاران است.
4. «إِنَّ اللَّهَ لَهُ مُلْکُ السَّماواتِ وَ الْأَرْضِ یُحْیی وَ یُمیتُ وَ ما لَکُمْ مِنْ دُونِ اللَّهِ مِنْ وَلِیٍّ وَ لا نَصیر»؛[4] ملک آسمان‌ها و زمین از آن خدا است، زنده می‌کند و می‌میراند و شما را جز خدا دوست و یاوری نیست.
ب. در دعاها نیز چنین آمده است:
1. «یَا حَبِیبَ قُلُوبِ الصَّادِقِینَ»؛[5] ای دوست قلب‌های صادقان.
2. «یَا حَبِیبَ مَنْ لَا حَبِیبَ لَه»؛[6] ای دوست کسی که دوستی برایش نیست.
3. «یَا وَلِیَّ الْمُؤْمِنِین»؛[7] ای دوست مؤمنان. [1] . بقره، 222. [2] . همان، 195. [3] . جاثیه، 19. [4] . توبه، 116. [5] . طوسی، محمد بن الحسن، مصباح المتهجد و سلاح المتعبد، ج 2، ص 848، مؤسسة فقه الشیعة، بیروت، چاپ اول، 1411 ق. [6] . کفعمی، ابراهیم بن علی عاملی، البلد الأمین و الدرع الحصین، النص، ص 407، مؤسسة الأعلمی للمطبوعات، بیروت، چاپ اول، 1418 ق. [7] . کلینی، محمد بن یعقوب، کافی، مصحح، غفاری، علی اکبر، آخوندی، محمد، ج 2، ص 552، دار الکتب الاسلامیة، تهران، چاپ چهارم، 1407ق.
- [سایر] آیا خدا را می‌‌توان به عنوان دوست مورد خطاب قرار داد؟
- [سایر] خداوند چه کسانی را دوست داردوچه افرادی دشمن خدا هستند؟
- [سایر] چگونه می‌‌توان اثبات کرد که دین خاتم، کامل است؟
- [آیت الله جوادی آملی] آیا می‌‌توان یکی از اعضای بدن را مهریه قرار داد؟
- [سایر] آیا خداوند، زیبایی را دوست دارد؟
- [سایر] دوست داشتن دیدار خداوند چه اثری دارد؟
- [سایر] خداوند ما را آفریده، چون ما را دوست دارد و دوست داشتن نوعی نیاز است؛ پس آیا خداوند نیازمند است که ما را بیافریند؟
- [سایر] خداوند ما را آفریده، چون ما را دوست دارد و دوست داشتن نوعی نیاز است؛ پس آیا خداوند نیازمند است که ما را بیافریند؟
- [سایر] آیا دوست یابی بدون معیار و در نظر گرفتن ابعاد دینی و معنوی و اخلاقی آن گناه محسوب می شود؟
- [آیت الله مکارم شیرازی] آیا واژه (خدا میدونه) و یا (خدا شاهده) قسم محسوب می شود؟
- [آیت الله فاضل لنکرانی] آنچه مرد برای زن خریده وبه او هدیه نموده ملک زن شده و جزءاموال میت محسوب نمیشود ولی آنچه خریده و در اختیار زن قرار داده مثل اکثر وسائل منزل جزءاموال او محسوب شده و بین ورثه تقسیم می شود.
- [آیت الله مکارم شیرازی] در غیر نماز هم جواب سلام واجب، اما سلام کردن مستحب است و باید جواب را طوری بگوید که جواب سلام محسوب شود، یعنی اگر زیاد فاصله بیندازد که جواب محسوب نشود کار حرامی کرده و جواب دادن واجب نیست.
- [آیت الله مظاهری] دیه مقتول از ترکه او محسوب می‌شود، ولی خویشان مادری از آن ارث نمیبرند.
- [آیت الله جوادی آملی] .هرگاه پیشانی را سهواً از زمین برداشت، نمیتواند آن را دوباره به زمین بگذارد, زیرا زیاده سجده محسوب می‌شود.
- [امام خمینی] گچ و آهک و گل سر شور و گل سرخ بنابر احتیاط واجب از معدن محسوب است و خمس دارد.
- [آیت الله اردبیلی] ظاهر کردن هر آنچه در نظر عرف زینت و آرایش برای زن محسوب می‌شود، در برابر مرد نامحرم جایز نیست.
- [آیت الله شبیری زنجانی] چشمهای که مثلاً در زمستان میجوشد و در تابستان از جوشش میافتد، فقط وقتی که میجوشد آب جاری محسوب می‌شود.
- [آیت الله اردبیلی] گچ، آهک، گِل سرشور و گِل سرخ، بنابر احتیاط واجب از معدن محسوب شده و خُمس دارد.
- [آیت الله مکارم شیرازی] مسافری که قصد اقامه ده روز در محلی کرده، اگر از اول قصد داشته باشد که در بین ده روز به اطراف برود چنانچه جایی که می خواهد برود به اندازه ای دور نیست که جزء مسافرت محسوب شود باید نماز را تمام بخواند، اما اگر طوری است که جزء مسافرت محسوب می شود باید تمام ده روز را شکسته بخواند.
- [آیت الله مکارم شیرازی] رباخواری حرام است و آن بر دوگونه است: نخست ربای در قرض که در بحث قرض به خواست خدا خواهد آمد، دوم ربای در معامله است و آن این است که مقداری از جنسی را که با وزن یا پیمانه می فروشند به زیادتر از همان جنس بفروشد، مثلاً یک من گندم را به یک من و نیم بفروشد، در روایات اسلامی مذمت از ربا بسیار شده است و از گناهان بسیار بزرگ محسوب می شود.