شفاعت عُظمی یا کبری؛ مقامی است بلند مرتبه و رفیع برای پیامبر گرامی اسلام(ص) که در روز قیامت فراگیر است و شامل همه انسان‌ها - بر اساس لیاقت - می‌شود.[1] بنابر برخی روایات و دیدگاه مفسّران قرآن؛[2] شفاعت کبری همان مقام محمودی است که خداوند در قرآن کریم به پیامبرش وعده می‌دهد: «وَ مِنَ اللَّیْلِ فَتَهَجَّدْ بِهِ نافِلَةً لَکَ عَسی‏ أَنْ یَبْعَثَکَ رَبُّکَ مَقاماً مَحْمُوداً».[3] در این مقام، پیامبر گرامی اسلام(ص) همه مردم را شفاعت می‌کند. در این مقام، پرچم حمد، به‌دست او برافراشته می‌شود و پیامبران و فرشتگان در زیر آن جمع می‌شوند. او اول شفاعت کننده و اول کسی است که شفاعت او به درگاه خدا قبول می‌شود.[4] و شفاعت ائمه طاهرین(ع) در مرتبه بعد از شفاعت پیامبر خدا(ص) قرار دارد.[5] [1] . پژوهشکده تحقیقات اسلامی، فرهنگ شیعه، ص 305، قم، زمزم هدایت، چاپ دوم، 1386 ش؛ نیز ر.ک: فیض کاشانی، ملا محسن، رسائل فیض کاشانی، ج1، رساله 1، ص 84، تهران، مدرسه عالی شهید مطهری‏، چاپ اول‏، 1387 ش‏؛ مجلسی، محمد باقر، بحار الانوار، ج ‏8، ص 38 و 42، بیروت، دار إحیاء التراث العربی، چاپ دوم، 1403ق. [2] . طبرسی، فضل بن حسن، مجمع البیان فی تفسیر القران، ج 6، ص671، تهران، انتشارات ناسر خسرو، چاپ سوم، 1372ش؛ طباطبایی، سید محمد حسین، المیزان فی تفسیر القرآن، ج 13، ص176، قم، دفتر انتشارات اسلامی، چاپ پنجم، 1417ق؛ قرطبی، محمد بن احمد، الجامع لأحکام القرآن، ج 10، ص 309 – 310، تهران، انتشارات ناصر خسرو، چاپ اول، 1364ش؛ مراغی، احمد بن مصطفی، تفسیر المراغی، ج ‏15، ص 84، بیروت، داراحیاء التراث العربی، بی‌تا. [3] . «و پاسی از شب را برای عبادت و بندگی بیدار باش که این افزون [بر واجب‏] ویژه توست، امید است پروردگارت تو را [به سبب این عبادت ویژه‏] به جایگاهی ستوده برانگیزد»؛ اسراء، 79. [4] . مجمع البیان فی تفسیر القرآن، ج 6، ص671. [5] . ر.ک: «شفاعت در قیامت»، سؤال 440؛ «توسل و شفاعت از نگاه اهل سنت»، سؤال 4889.
شفاعت عُظمی یا کبری؛ مقامی است بلند مرتبه و رفیع برای پیامبر گرامی اسلام(ص) که در روز قیامت فراگیر است و شامل همه انسانها - بر اساس لیاقت - میشود.[1]
بنابر برخی روایات و دیدگاه مفسّران قرآن؛[2] شفاعت کبری همان مقام محمودی است که خداوند در قرآن کریم به پیامبرش وعده میدهد: «وَ مِنَ اللَّیْلِ فَتَهَجَّدْ بِهِ نافِلَةً لَکَ عَسی أَنْ یَبْعَثَکَ رَبُّکَ مَقاماً مَحْمُوداً».[3]
در این مقام، پیامبر گرامی اسلام(ص) همه مردم را شفاعت میکند. در این مقام، پرچم حمد، بهدست او برافراشته میشود و پیامبران و فرشتگان در زیر آن جمع میشوند. او اول شفاعت کننده و اول کسی است که شفاعت او به درگاه خدا قبول میشود.[4] و شفاعت ائمه طاهرین(ع) در مرتبه بعد از شفاعت پیامبر خدا(ص) قرار دارد.[5] [1] . پژوهشکده تحقیقات اسلامی، فرهنگ شیعه، ص 305، قم، زمزم هدایت، چاپ دوم، 1386 ش؛ نیز ر.ک: فیض کاشانی، ملا محسن، رسائل فیض کاشانی، ج1، رساله 1، ص 84، تهران، مدرسه عالی شهید مطهری، چاپ اول، 1387 ش؛ مجلسی، محمد باقر، بحار الانوار، ج 8، ص 38 و 42، بیروت، دار إحیاء التراث العربی، چاپ دوم، 1403ق. [2] . طبرسی، فضل بن حسن، مجمع البیان فی تفسیر القران، ج 6، ص671، تهران، انتشارات ناسر خسرو، چاپ سوم، 1372ش؛ طباطبایی، سید محمد حسین، المیزان فی تفسیر القرآن، ج 13، ص176، قم، دفتر انتشارات اسلامی، چاپ پنجم، 1417ق؛ قرطبی، محمد بن احمد، الجامع لأحکام القرآن، ج 10، ص 309 – 310، تهران، انتشارات ناصر خسرو، چاپ اول، 1364ش؛ مراغی، احمد بن مصطفی، تفسیر المراغی، ج 15، ص 84، بیروت، داراحیاء التراث العربی، بیتا. [3] . «و پاسی از شب را برای عبادت و بندگی بیدار باش که این افزون [بر واجب] ویژه توست، امید است پروردگارت تو را [به سبب این عبادت ویژه] به جایگاهی ستوده برانگیزد»؛ اسراء، 79. [4] . مجمع البیان فی تفسیر القرآن، ج 6، ص671. [5] . ر.ک: «شفاعت در قیامت»، سؤال 440؛ «توسل و شفاعت از نگاه اهل سنت»، سؤال 4889.
- [سایر] آیا تنها اعتقاد داشتن به ائمه و معصومان(ع) برای شفاعت و نجات انسان کافی است؟
- [سایر] شبهه: آیا طلب شفاعت از معصومین(علیهم السلام) و زیارت قبور و تبرک مزار آنان، نوعی شرک نیست ؟
- [سایر] اولی الامر چیست ؟ آیا مخصوص به ائمه معصومین ( علیهم السلام ) است یا به اولیاء الله تعلق می پذیرد؟
- [سایر] با توجه به اینکه معصومین(ع) در روز قیامت شفاعت میکنند و با ذکر این مطلب که ممکن است قیامت هر فرد بستگی به اعمال خود، تا 50 هزار سال طول بکشد؛ آیا معصومان(ع) در طول این مدت برای شفاعت مردم در صحنه قیامت معطل نمیشوند؟ و این معطلی سبب آزار ایشان در طول این مدت نیست؟
- [سایر] منظور از حجت بودن حضرت فاطمه زهرا (س) بر سایر معصومین(ع) چیست؟
- [سایر] منظور از حجت بودن حضرت فاطمه زهرا (س) بر سایر معصومین (ع) چیست؟
- [سایر] منظور از حجت بودن حضرت فاطمه زهرا (س) بر سایر معصومین (ع) چیست؟
- [سایر] در عصر حضور معصومین(ع)، مؤمنین برای پاسخ به سؤالات دینی باید به قرآن مراجعه کنند یا به معصومین(ع)؟
- [سایر] در عصر حضور معصومین(ع)، مؤمنین برای پاسخ به سؤالات دینی باید به قرآن مراجعه کنند یا به معصومین(ع)؟
- [سایر] دلیل ولایت معصومان(ع) چیست؟
- [آیت الله شبیری زنجانی] کسی که به یکی از معصومین علیهمالسلام دشنام دهد (خواه از روی دشمنی باشد یا نباشد) بنا بر احتیاط نجس است.
- [آیت الله مکارم شیرازی] تمام فرقه های اسلامی پاکند، مگر آنها که با ائمه معصومین(علیهم السلام)عداوت و دشمنی دارند و خوارج و غلات، یعنی غلوکنندگان در حق ائمه(علیهم السلام).
- [آیت الله شبیری زنجانی] پاک کردن مخرج غائط با چیزهایی که احترام آنها لازم است، مانند کاغذی که اسم خداوند متعال یا یکی از معصومین علیهمالسلام بر آن نوشته شده، حرام است، همچنین بنا بر احتیاط باید از پاک کردن مخرج با استخوان و سرگین اجتناب نمود ولی اگر با آنها پاک نمود مخرج غائط پاک میشود، اگر چه احتیاط مستحب در تکرار تطهیر با اشیاء دیگر میباشد.
- [آیت الله اردبیلی] اگر از قول خدا یا معصومان علیهمالسلام حرف راستی را بگوید و بعد بگوید: (آنچه گفتم دروغ بود) یا در شب دروغی را به آنان نسبت دهد و فردای آن روز که روزه میباشد بگوید: (آنچه دیشب گفتم راست است)، بنابر احتیاط روزه او باطل میشود.
- [آیت الله شبیری زنجانی] أَشْهَدُ أَنَّ عَلیّاً وَلِیُّ اللَّه) جزء اذان و اقامه نیست؛ البته ولایت امیر المؤمنین و ائمه معصومین علیهمالسلام از ارکان ایمان است و اسلام بدون آن ظاهری بیش نیست و قالبی از معنی تهیست و خوب است که پس از (أَشْهَدُ أَنَّ مُحَمَّداً رَسُولُ اللَّه)، به قصد تیمن و تبرّک، شهادت به ولایت و امامت بلافصل حضرت امیر المؤمنین و سایر معصومین علیهمالسلام به گونهای که عرفاً از اجزاء اذان و اقامه به حساب نیاید؛ ذکر گردد.
- [آیت الله اردبیلی] اگر دروغی را که دیگری ساخته عمدا به خدا و معصومان علیهمالسلام نسبت دهد، روزه او بنابر احتیاط باطل میشود؛ ولی اگر از قول کسی که آن دروغ را ساخته نقل کند، اشکال ندارد.
- [آیت الله مکارم شیرازی] هرگاه کسی پناه بر خدا به خدا، یا پیامبر(صلی الله علیه وآله) یا یکی از ائمه معصومین(علیهم السلام) یا فاطمه زهرا(علیهم السلام) دشنام و ناسزا گوید یا عداوت داشته باشد، کافراست.
- [آیت الله وحید خراسانی] اگر روزه دار دروغی را به خدا و پیغمبر صلی الله علیه واله وسلم و ایمه معصومین علیهم السلام عمدا نسبت دهد بنابر احتیاط کفاره جمع که تفصیل ان در مساله پیش گذشت بر او واجب می شود
- [آیت الله شبیری زنجانی] بنا بر احتیاط واجب باید جلوتر از قبر پیغمبر صلی الله علیه و آله و ائمه معصومین علیهمالسلام نماز نخواند و چنانچه این کار مستلزم هتک باشد، حرام نیز میباشد. اگر چیزی مانند دیوار بین او و قبر مطهر باشد، نماز خواندن اشکال ندارد؛ ولی فاصله شدن صندوق شریف و ضریح مطهّر و پارچهای که روی آن افتاده کافی نیست. شرط ششم: در مکان نمازگزار نجاست سرایت کننده نباشد.
- [آیت الله اردبیلی] از انگشتر یا گردنبندی که روی آنها اسم خدا نقش بسته است، نباید در حال جنابت، حیض یا نفاس استفاده کرد و بنابر احتیاط واجب بدون وضو نیز نباید از آن استفاده نمود و بنابر احتیاط واجب اسماء و صفات مخصوص خداوند نیز همین حکم را دارند. همچنین بنابر احتیاط واجب نباید از انگشتر یا گردنبندی که روی آنها اسم پیامبر صلیاللهعلیهوآلهوسلم و یا یکی دیگر از معصومین علیهمالسلام وجود دارد، در حال جنابت، حیض یا نفاس استفاده کرد، ولی اگر به گونهای باشد که بدن با اسم آنان تماس پیدا نکند اشکال ندارد.