حمد
حامدات به سوره‌هایی گفته می‌شود كه با کلمه حمد شروع می‌شوند. مانند: سوره‌های فاتحه، انعام، کهف، سباء، فاطر. [۱]
جامع‌ترین تعبیر در قرآن از (حمد خدا) کدام تعبیر است؟
یکی از معانی مهم قرآنی که بارها در قرآن و با عبارات مختلف ذکر شده و مورد تأکید قرار گرفته، مسئله حمد خداوند است. به طور خلاصه می‌توان گفت که حمد خدای سبحان در آغاز پنج سوره قرآن آمده است: 1. سوره حمد: در این سوره خداوند با وصف این‌که پروردگار عالمیان است، مورد ستایش قرار گرفته است.[1] 2. سوره انعام: در این سوره، با عنوان خالق آسمان‌ها و زمین و جعل کننده تاریکی‌ها و نور، حمد شده است.[2] 3. سوره کهف: خداوند در این آیه، به عنوان نازل کنند کتاب آسمانی بر پیامبر اسلام(ص)، ستوده شده است.[3] 4. سوره سبأ: در این سوره خداوند مالک آنچه که در آسمان و آنچه که در زمین است مدح شده است.[4] 5. سوره فاطر: خدایی که آفریننده آسمان‌ها و زمین است و کسی است که فرشتگان را پیام‌رسان خود قرار داده است.[5] و نیز تعداد بسیاری از آیات دیگر قرآن نیز ناظر به حمد خدا به همراه توصیفات گوناگونی از حضرت حق می‌باشند. با مقایسه این معانی و توصیفات؛ برخی از مفسران معاصر گفته‌اند: جامع‌ترین حمد در بین آیات مختلف قرآن، آیه دوم سوره حمد؛ یعنی عبارت «الْحَمْدُ للهِ رَبّ‏ِ الْعَالَمِینَ» است؛ زیرا عبارت «العالمین» شامل همه عالم خلقت، اعم از آسمان‌ها و زمین و عالم مجردات و مادیات و عالم تشریع و تدوین می‌شود.[6] [1] . «الْحَمْدُ للهِ رَبّ‏ِ الْعَلَمِینَ». [2] . «الحْمْدُ للهِ الَّذِی خَلَقَ السَّمَاوَاتِ وَ الْأَرْضَ وَ جَعَلَ الظُّلُمَاتِ وَ النُّورِ». [3] . «الحْمْدُ للهِ الَّذِی أَنزَلَ عَلیَ‏ عَبْدِهِ الْکِتَابَ». [4] . «الحَمْدُ للهِ الَّذِی لَهُ مَا فیِ السَّمَاوَاتِ وَ مَا فیِ الْأَرْضِ وَ لَهُ الحَمْدُ فیِ الآخِرَةِ». [5] . «الحَمْدُ للهِ فَاطِرِ السَّمَاوَاتِ وَ الْأَرْضِ جَاعِلِ الْمَلَئکَةِ رُسُلاً». [6] . جوادی آملی، عبدالله، تفسیر تسنیم، محقق: اسلامی، علی، ج 1، ص 336، قم، مرکز نشر اسراء، چاپ هشتم، 1388ش. البته این تعریف شامل آیات دیگری که عبارت «الحمد لله رب العالمین» در آنها وجود دارد نیز خواهد شد.
یکی از معانی مهم قرآنی که بارها در قرآن و با عبارات مختلف ذکر شده و مورد تأکید قرار گرفته، مسئله حمد خداوند است. به طور خلاصه می‌توان گفت که حمد خدای سبحان در آغاز پنج سوره قرآن آمده است: 1. سوره حمد: در این سوره خداوند با وصف این‌که پروردگار عالمیان است، مورد ستایش قرار گرفته است.[1] 2. سوره انعام: در این سوره، با عنوان خالق آسمان‌ها و زمین و جعل کننده تاریکی‌ها و نور، حمد شده است.[2] 3. سوره کهف: خداوند در این آیه، به عنوان نازل کنند کتاب آسمانی بر پیامبر اسلام(ص)، ستوده شده است.[3] 4. سوره سبأ: در این سوره خداوند مالک آنچه که در آسمان و آنچه که در زمین است مدح شده است.[4] 5. سوره فاطر: خدایی که آفریننده آسمان‌ها و زمین است و کسی است که فرشتگان را پیام‌رسان خود قرار داده است.[5] و نیز تعداد بسیاری از آیات دیگر قرآن نیز ناظر به حمد خدا به همراه توصیفات گوناگونی از حضرت حق می‌باشند. با مقایسه این معانی و توصیفات؛ برخی از مفسران معاصر گفته‌اند: جامع‌ترین حمد در بین آیات مختلف قرآن، آیه دوم سوره حمد؛ یعنی عبارت «الْحَمْدُ للهِ رَبّ‏ِ الْعَالَمِینَ» است؛ زیرا عبارت «العالمین» شامل همه عالم خلقت، اعم از آسمان‌ها و زمین و عالم مجردات و مادیات و عالم تشریع و تدوین می‌شود.[6] [1] . «الْحَمْدُ للهِ رَبّ‏ِ الْعَلَمِینَ». [2] . «الحْمْدُ للهِ الَّذِی خَلَقَ السَّمَاوَاتِ وَ الْأَرْضَ وَ جَعَلَ الظُّلُمَاتِ وَ النُّورِ». [3] . «الحْمْدُ للهِ الَّذِی أَنزَلَ عَلیَ‏ عَبْدِهِ الْکِتَابَ». [4] . «الحَمْدُ للهِ الَّذِی لَهُ مَا فیِ السَّمَاوَاتِ وَ مَا فیِ الْأَرْضِ وَ لَهُ الحَمْدُ فیِ الآخِرَةِ». [5] . «الحَمْدُ للهِ فَاطِرِ السَّمَاوَاتِ وَ الْأَرْضِ جَاعِلِ الْمَلَئکَةِ رُسُلاً». [6] . جوادی آملی، عبدالله، تفسیر تسنیم، محقق: اسلامی، علی، ج 1، ص 336، قم، مرکز نشر اسراء، چاپ هشتم، 1388ش. البته این تعریف شامل آیات دیگری که عبارت «الحمد لله رب العالمین» در آنها وجود دارد نیز خواهد شد.
عنوان سوال:
جامع‌ترین تعبیر در قرآن از (حمد خدا) کدام تعبیر است؟
پاسخ:
یکی از معانی مهم قرآنی که بارها در قرآن و با عبارات مختلف ذکر شده و مورد تأکید قرار گرفته، مسئله حمد خداوند است. به طور خلاصه می‌توان گفت که حمد خدای سبحان در آغاز پنج سوره قرآن آمده است:
1. سوره حمد: در این سوره خداوند با وصف اینکه پروردگار عالمیان است، مورد ستایش قرار گرفته است.[1]
2. سوره انعام: در این سوره، با عنوان خالق آسمان‌ها و زمین و جعل کننده تاریکی‌ها و نور، حمد شده است.[2]
3. سوره کهف: خداوند در این آیه، به عنوان نازل کنند کتاب آسمانی بر پیامبر اسلام(ص)، ستوده شده است.[3]
4. سوره سبأ: در این سوره خداوند مالک آنچه که در آسمان و آنچه که در زمین است مدح شده است.[4]
5. سوره فاطر: خدایی که آفریننده آسمان‌ها و زمین است و کسی است که فرشتگان را پیام‌رسان خود قرار داده است.[5]
و نیز تعداد بسیاری از آیات دیگر قرآن نیز ناظر به حمد خدا به همراه توصیفات گوناگونی از حضرت حق می‌باشند.
با مقایسه این معانی و توصیفات؛ برخی از مفسران معاصر گفته‌اند: جامع‌ترین حمد در بین آیات مختلف قرآن، آیه دوم سوره حمد؛ یعنی عبارت «الْحَمْدُ للهِ رَبِّ الْعَالَمِینَ» است؛ زیرا عبارت «العالمین» شامل همه عالم خلقت، اعم از آسمان‌ها و زمین و عالم مجردات و مادیات و عالم تشریع و تدوین می‌شود.[6] [1] . «الْحَمْدُ للهِ رَبِّ الْعَلَمِینَ». [2] . «الحْمْدُ للهِ الَّذِی خَلَقَ السَّمَاوَاتِ وَ الْأَرْضَ وَ جَعَلَ الظُّلُمَاتِ وَ النُّورِ». [3] . «الحْمْدُ للهِ الَّذِی أَنزَلَ عَلیَ عَبْدِهِ الْکِتَابَ». [4] . «الحَمْدُ للهِ الَّذِی لَهُ مَا فیِ السَّمَاوَاتِ وَ مَا فیِ الْأَرْضِ وَ لَهُ الحَمْدُ فیِ الآخِرَةِ». [5] . «الحَمْدُ للهِ فَاطِرِ السَّمَاوَاتِ وَ الْأَرْضِ جَاعِلِ الْمَلَئکَةِ رُسُلاً». [6] . جوادی آملی، عبدالله، تفسیر تسنیم، محقق: اسلامی، علی، ج 1، ص 336، قم، مرکز نشر اسراء، چاپ هشتم، 1388ش. البته این تعریف شامل آیات دیگری که عبارت «الحمد لله رب العالمین» در آنها وجود دارد نیز خواهد شد.
- [سایر] چرا خدا در آیاتی از قرآن حمد را به خود اختصاص داده و خود را با عنوان حمید میستاید؟
- [سایر] برخی ها با هم معنا و هم مفهوم پنداشتن مقوله «حمد» و «مدح»؛ تصور میکنند که چون قرآن کریم حمد را مخصوص خدا دانسته است، ....
- [آیت الله اردبیلی] در نماز، خواندن حمد یا سوره از روی قرآن، چه در حالاتی، مثل حفظ نبودن حمد یا سوره، نسیان و... و چه در حال اختیار، چه حکمی دارد؟
- [سایر] چرا در قرآن کریم، خداوند به حضرت آدم و حوا میگوید به درخت ممنوعه نزدیک نشوند؟ آیا تعبیر نزدیک نشدن حکمتی دارد؟
- [سایر] کدام سورهها از قرآن هستند اگر در نماز بعد از حمد خوانده شود، سوره بعد از اینها بدون (بسم الله) باید خوانده شود و کدام سورهها از قرآن هستند اگر بعد از حمد شروع کنیم باید تا آخر سوره را بخوانیم؟
- [سایر] چرا بعضی از سوره‌های قرآن، مثل حمد، نامهای بسیاری دارند؟
- [آیت الله بهجت] آیا در نمازهای واجب، می توان بعد از حمد به جای سوره، بار دیگر سوره ی حمد را تکرار نمود؟
- [آیت الله بهجت] مأمومی که در بین حمد و یا سوره قصد فرادا کرده و نمی داند امام تا کجای حمد یا سوره را خوانده، اگر برگردد و از اوّل حمد بخواند جایز است؟
- [سایر] با سلام وخسته نباشید-لطفا بگویید ترتیب سوره های قران (اول حمد بهد بقره ..) را چه کسی انتخاب کرده و منبع جواب را ذکر کنید با تشکر
- [سایر] معنای تسبیح و حمد چیست؟
- [آیت الله بهجت] اگر عمداً سوره را پیش از حمد بخواند و قصد او این باشد که سوره جزء نماز باشد، نمازش باطل است، ولی اگر قصد او قرآن خواندن باشد، مانعی ندارد و بعد از حمد یک سوره بنابر احتیاطی که قبلاً ذکر شد میخواند، و اگر اشتباهاً سوره را پیش از حمد بخواند و در بین آن یادش بیاید، باید سوره را رها کند و بعد از خواندن حمد، سوره را از اول بخواند.
- [آیت الله فاضل لنکرانی] اگر مأموم بعد از حمد و سوره امام نیّت فرادی کند لازم نیست حمد و سوره را بخواند ولی اگر پیش از تمام شدن حمد و سوره نیّت فرادی نماید و یا بلافاصله پس از اقتدا قصد داشته که بعد از حمد و سوره امام نیت فرادی نماید بنابر احتیاط واجب حمد و سوره را از اوّل بخواند.
- [آیت الله علوی گرگانی] اگر مأموم بعضی از کلمات حمد وسوره امام را بشنود، احتیاط واجب آن است که حمد وسوره را نخواند.
- [آیت الله صافی گلپایگانی] . اگر مأموم بعضی از کلمات حمد و سوره امام را بشنود، احتیاط واجب آن است که حمد و سوره نخواند.
- [آیت الله بروجردی] اگر مأموم بعضی از کلمات حمد و سورهی امام را بشنود، احتیاط واجب آن است که حمد و سوره نخواند.
- [آیت الله مظاهری] اگر مأموم بعضی از کلمات حمد و سوره امام را بشنود، نباید حمد و سوره را بخواند.
- [آیت الله نوری همدانی] اگر ماموم بعضی از کلمات حمد وسورة امام رابشنود ، احتیاط واجب آن است حمد و سوره را نخواند .
- [آیت الله اردبیلی] اگر عمدا سوره را پیش از حمد بخواند، نماز او باطل است و اگر سهوا سوره را پیش از حمد بخواند، چنانچه در بین آن به خاطر آورد، باید سوره را رها کند و بعد از خواندن حمد، سوره را از اوّل بخواند و اگر بعد از اتمام سوره و قبل از خواندن حمد یا در بین حمد یا پس از تمام کردن حمد و پیش از رفتن به رکوع به خاطر آورد، پس از حمد همان سوره یا سوره دیگری را به قصد رجا بخواند.
- [آیت الله مظاهری] اگر مأموم بعد از حمد و سوره امام نیّت فرادی کند لازم نیست حمد و سوره را بخواند، ولی اگر پیش از تمام شدن حمد و سوره نیّت فرادی نماید، باید مقداری را که امام نخوانده بخواند.
- [آیت الله سبحانی] اگر مأموم به واسطه عذری بعد از حمد و سوره امام نیت فرادی کند لازم نیست حمد و سوره را بخواند، ولی اگر پیش از تمام شدن حمد و سوره نیت فرادی نماید، باید مقداری را که امام نخوانده، بخواند.