آموزه‌‌های جنگ بدر چیست؟

خداوند در یکی از آیات قرآن در داستان جنگ بدر می‌‌فرماید: «قَدْ کانَ لَکُمْ آیَةٌ فی‏ فِئَتَیْنِ الْتَقَتا فِئَةٌ تُقاتِلُ فی‏ سَبیلِ اللَّهِ وَ أُخْری‏ کافِرَةٌ یَرَوْنَهُمْ مِثْلَیْهِمْ رَأْیَ الْعَیْنِ وَ اللَّهُ یُؤَیِّدُ بِنَصْرِهِ مَنْ یَشاءُ إِنَّ فی‏ ذلِکَ لَعِبْرَةً لِأُولِی الْأَبْصار»؛[1] در دو گروهی که (در میدان جنگ بدر،) با هم رو برو شدند، نشانه (و درس عبرتی) برای شما بود. یک گروه، در راه خدا نبرد می‌کرد و جمع دیگری که کافر بود، (در راه شیطان و بت،) در حالی‌که آنها (گروه مؤمنان) را با چشم خود، دو برابر آنچه بودند، می‌دیدند. (و این خود عاملی برای وحشت و شکست آنها شد.) و خداوند، هر کس را بخواهد (و شایسته بداند)، با یاری خود، تأیید می‌کند. در این، عبرتی است برای بینایان!
روشن است که بیان این آیات و تذکر به مسلمانان، برای درس‌آموزی به آنها است که می‌توان بر حسب سلیقه، آموزه‌های متفاوتی را از آن استخراج کرد؛ مانند پیروزی نیروی کم بر نیروی زیاد، کمک ملائکه، امدادهای غیبی، اهداف اقتصادی برای بازپس‌گیری اموال از دشمن و ...
برخی از مفسران نیز آموزه‌ها و درس‌هایی را از این آیه در ارتباط با جنگ بدر استخراج نموده‌اند؛ مانند:
1. هدف از جهاد و نبرد باید خدا و یاری دین خدا باشد: «فِی سَبِیلِ اللَّهِ».
2. آن‌جا که خداوند بخواهد دیدها، برداشت‌‏ها و افکار عوض می‌شود. و با همین چشم، همین جمعیّت را دو برابر می‌بیند: «یَرَوْنَهُمْ مِثْلَیْهِمْ رَأْیَ الْعَیْنِ».
3. یکی از امدادهای غیبی، ایجاد رُعب در دل دشمنان است: «یَرَوْنَهُمْ مِثْلَیْهِمْ»، «وَ اللَّهُ یُؤَیِّدُ».
4. جنگ بدر نشان داد که اراده خداوند بر اراده خلق غالب، و تنها امکانات مادّی، عامل پیروزی نیست: «یُؤَیِّدُ بِنَصْرِهِ مَنْ یَشاءُ».
5. اگرچه خداوند هر کس را بخواهد یاری می‌کند: «مَنْ یَشاءُ»، ولی شرط یاری آن است که مردم در مقام نصرت دین او بپاخیزند: «فِی سَبِیلِ اللَّهِ».
6. هدف از بیان تاریخ باید عبرت و پندگیری باشد: «لَعِبْرَةً».
7. اگرچه حوادث برای همه مایه پند و عبرت است: «کانَ لَکُمْ آیَةٌ»، ولی درس گرفتن از آن، بصیرت و بینش می‌خواهد: «لَعِبْرَةً لِأُولِی الْأَبْصارِ».[2]   [1] . آل عمران، 13. [2] . قرائتی، محسن، تفسیر نور، ج ‏2، ص 25، تهران، مرکز فرهنگی درسهایی از قرآن، چاپ یازدهم، 1383ش.