شجاعت
شجاعت از فضایل اخلاقی است که فرد داراي اين فضیلت داراي قوت قلب در مصاف با دشمن و تحمل دشواريهامي‌باشد.از اين عنوان در باب صلات و جهاد سخن گفته‌اند.
فرق شجاعت با جهاد چیست؟
با ارائه تعریفی از واژگان‌های «جهاد» و «شجاعت» فرق آنها نیز روشن می‌شود: «جهاد» عنوان عامی است که به دو قسم جهاد اکبر و جهاد اصغر تقسیم می‌شود. مقصود از جهاد اصغر مقابله با دشمنان اسلام از جوانب مختلف می‌باشد و مقصود از جهاد اکبر مبارزه با نفس اماره و تلاش در مسیر تهذیب نفس است.[1] «شجاعت» عبارت است از: اطاعت قوه غضبیه از قوه عاقله؛ یعنی نترسیدن از آنچه نباید ترسید، و دوری کردن از آنچه باید از آن دوری نمود. به عبارت دیگر؛ شجاعت، اطاعت قوه غضب از عقل در اقدام‏ بر کارهای خطیری است، که رأی عقل مقتضی آن است، و در این اطاعت، از خود اضطراب نشان ندهد. این صفت، از بالاترین صفات کمالیه و با فضیلت‌ترین ملکات نفسانیه است.[2] با توجه به مطالب بیان شده؛ به دو نکته باید توجه کرد: 1. شجاعت، از صفات اخلاقی است، ولی جهاد یک رفتار و عمل است. 2. صفت شجاعت تنها اختصاص به جهاد نداشته و در بسیاری از شئون فردی و اجتماعی نیز تأثیرگذار است. بنابراین، یکی از عوامل تأثیرگذار در جهاد، شجاعت است؛ یعنی جهاد به وسیله جان، شجاعت است که به استفاده از قوّه غضب، در محدوده اقتضای عقل و حدّ اعتدال بر می‌گردد.[3] اما شجاعت، منحصر در جهاد نیست. [1] . ر. ک: «جهاد و مجاهده در قرآن و روایات»، سؤال 23714؛ «ارزش جهاد در احادیث»، سؤال 10234؛ «جهاد با نفس اماره(جهاد اکبر)»، سؤال 45631. [2] . ر. ک: نراقی، احمد بن محمد مهدی، معراج السعادة، ص 49، قم، هجرت، چاپ ششم، 1378ش. [3] . شبّر، عبد الله، اخلاق، ص 34، قم، هجرت، چاپ چهارم، 1378ش.
با ارائه تعریفی از واژگان‌های «جهاد» و «شجاعت» فرق آنها نیز روشن می‌شود: «جهاد» عنوان عامی است که به دو قسم جهاد اکبر و جهاد اصغر تقسیم می‌شود. مقصود از جهاد اصغر مقابله با دشمنان اسلام از جوانب مختلف می‌باشد و مقصود از جهاد اکبر مبارزه با نفس اماره و تلاش در مسیر تهذیب نفس است.[1] «شجاعت» عبارت است از: اطاعت قوه غضبیه از قوه عاقله؛ یعنی نترسیدن از آنچه نباید ترسید، و دوری کردن از آنچه باید از آن دوری نمود. به عبارت دیگر؛ شجاعت، اطاعت قوه غضب از عقل در اقدام‏ بر کارهای خطیری است، که رأی عقل مقتضی آن است، و در این اطاعت، از خود اضطراب نشان ندهد. این صفت، از بالاترین صفات کمالیه و با فضیلت‌ترین ملکات نفسانیه است.[2] با توجه به مطالب بیان شده؛ به دو نکته باید توجه کرد: 1. شجاعت، از صفات اخلاقی است، ولی جهاد یک رفتار و عمل است. 2. صفت شجاعت تنها اختصاص به جهاد نداشته و در بسیاری از شئون فردی و اجتماعی نیز تأثیرگذار است. بنابراین، یکی از عوامل تأثیرگذار در جهاد، شجاعت است؛ یعنی جهاد به وسیله جان، شجاعت است که به استفاده از قوّه غضب، در محدوده اقتضای عقل و حدّ اعتدال بر می‌گردد.[3] اما شجاعت، منحصر در جهاد نیست. [1] . ر. ک: «جهاد و مجاهده در قرآن و روایات»، سؤال 23714؛ «ارزش جهاد در احادیث»، سؤال 10234؛ «جهاد با نفس اماره(جهاد اکبر)»، سؤال 45631. [2] . ر. ک: نراقی، احمد بن محمد مهدی، معراج السعادة، ص 49، قم، هجرت، چاپ ششم، 1378ش. [3] . شبّر، عبد الله، اخلاق، ص 34، قم، هجرت، چاپ چهارم، 1378ش.
پاسخ:
با ارائه تعریفی از واژگان‌های «جهاد» و «شجاعت» فرق آنها نیز روشن می‌شود:
«جهاد» عنوان عامی است که به دو قسم جهاد اکبر و جهاد اصغر تقسیم می‌شود. مقصود از جهاد اصغر مقابله با دشمنان اسلام از جوانب مختلف می‌باشد و مقصود از جهاد اکبر مبارزه با نفس اماره و تلاش در مسیر تهذیب نفس است.[1]
«شجاعت» عبارت است از: اطاعت قوه غضبیه از قوه عاقله؛ یعنی نترسیدن از آنچه نباید ترسید، و دوری کردن از آنچه باید از آن دوری نمود. به عبارت دیگر؛ شجاعت، اطاعت قوه غضب از عقل در اقدام بر کارهای خطیری است، که رأی عقل مقتضی آن است، و در این اطاعت، از خود اضطراب نشان ندهد. این صفت، از بالاترین صفات کمالیه و با فضیلت‌ترین ملکات نفسانیه است.[2]
با توجه به مطالب بیان شده؛ به دو نکته باید توجه کرد:
1. شجاعت، از صفات اخلاقی است، ولی جهاد یک رفتار و عمل است.
2. صفت شجاعت تنها اختصاص به جهاد نداشته و در بسیاری از شئون فردی و اجتماعی نیز تأثیرگذار است. بنابراین، یکی از عوامل تأثیرگذار در جهاد، شجاعت است؛ یعنی جهاد به وسیله جان، شجاعت است که به استفاده از قوّه غضب، در محدوده اقتضای عقل و حدّ اعتدال بر می‌گردد.[3] اما شجاعت، منحصر در جهاد نیست. [1] . ر. ک: «جهاد و مجاهده در قرآن و روایات»، سؤال 23714؛ «ارزش جهاد در احادیث»، سؤال 10234؛ «جهاد با نفس اماره(جهاد اکبر)»، سؤال 45631. [2] . ر. ک: نراقی، احمد بن محمد مهدی، معراج السعادة، ص 49، قم، هجرت، چاپ ششم، 1378ش. [3] . شبّر، عبد الله، اخلاق، ص 34، قم، هجرت، چاپ چهارم، 1378ش.
- [سایر] اصحاب امام زمان علیه السلام در شجاعت چگونهاند؟
- [سایر] جهاد مردان و جهاد زنان چیست؟
- [سایر] قیام عاشورا چه نوع جهادی بوده است؟ جهاد ابتدایی، جهاد دفاعی یا جهاد داخلی؟
- [سایر] به نظر می رسد که قدم اول در اهمال امر به معروف و نهی از منکر، نداشتن شجاعت کافی است. احادیث مربوطه را دیده ام شبیه به این مضمون که اجل ربطی به انجام این واجب ندارد. آیا راه خاصی برای افزایش شجاعت و کاهش غضب وجود دارد؟ (البته احتمالا بخشی از این غضب و عدم شجاعت ژنتیکی و ارثی است.(
- [سایر] شجاعت را تعریف کنید و فرق با جُبن و تهوّر چیست؟
- [سایر] ثمرات شجاعت و دلیری را با توجه به روایات بیان نمایید.
- [سایر] فرق بین جهاد با تروریسم چیست؟ و چند نوع جهاد داریم؟
- [سایر] فلسفه ، اهداف و شرایط جهاد در اسلام چیست ؟ آیا با توجه به آیات جهاد در قرآن کریم ، جهاد با رژیم غاصب صهیونیستی واجب نیست ؟
- [سایر] کسی که جهاد نکند و آرزوی جهاد هم نداشته باشد، چگونه می میرد؟
- [سایر] جهاد ابتدایی چیست؟ فرق جهاد ابتدایی با جنگ سایر ادیان که شروع کننده جنگ هستند چیست؟
- [آیت الله اردبیلی] گریختن از صحنه جهاد جایز نیست، مگر این که ترک صحنه =============================================================================== 1 وسائل الشیعة، چاپ آل البیت، کتاب الجهاد، باب 1 از (أبواب جهاد العدوّ و ما یناسبه)،ح13،ج15،ص14. جهاد به منظور جا به جایی از جبههای به جبهه دیگر یا برای تدارک نیروی بیشتر باشد.
- [آیت الله اردبیلی] شرکت در جهاد ابتدایی یا دفاعی واجب کفایی است؛ پس اگر افراد به اندازه کافی شرکت نکنند، بر همه کسانی که شرایط آن را داشته باشند، واجب است که به جهاد بروند.
- [آیت الله اردبیلی] جهاد بر دو نوع است: (ابتدایی) و (دفاعی). (جهاد ابتدایی) آن است که مسلمانان به منظور دعوت کفّار و مشرکین به اسلام و عدالت و یا جلوگیری از نقض پیمان اهل ذمّه یا طغیان باغیان (شورشیان مسلح) بر امام واجبالطّاعه مسلمین، نیروی نظامی به مناطق آنان گسیل دارند. در حقیقت هدف از جهاد ابتدایی کشور گشایی نیست، بلکه دفاع از حقوق فطری انسانهایی است که توسّط قدرتهای کفر و شرک و طغیان از خدا پرستی و توحید، عدالت و شنیدن و پذیرش آزادانه احکام خداوند محروم شدهاند. (جهاد دفاعی) زمانی است که دشمن به مرز و بوم مسلمانان هجوم آورد و قصد تسلّط سیاسی یا فرهنگی و اقتصادی نسبت به آنان داشته باشد و ممکن است جهاد در برابر باغیان در زمانی که به حمله مسلحانه دست زدهاند نیز جهاد دفاعی محسوب گردد.
- [آیت الله اردبیلی] اگر ادامه جهاد نیاز به به کمکهای مادی داشته باشد، بر همه کسانی که تمکّن مالی دارند واجب است به قدر توانایی کمک نمایند.
- [آیت الله مظاهری] رفع صفات رذیله، گرچه عملی بر طبق آن انجام ندهد، اگر قدرت بر رفع داشته باشد، واجب مؤکّد، و ترک این واجب چنانکه گفته شد از محرّمات است، و باید علاوه بر اینکه مانع سر زدن عملی از آن شود، با آن مبارزه کند تا ریشهاش را قطع کند، و این کار، گرچه مشکل است ولی از اوجب واجبات است، و ثواب این مبارزه از جهاد بالاتر است و از این رو در روایات اهلبیت(سلاماللهعلیهم) (جهاد اکبر) نامیده شده است.
- [آیت الله اردبیلی] جهاد از واجبات دین و دری از درهای بهشت است که خداوند آن را برای اولیای خود گشوده است(1) و در جهت حفظ کیان اسلام و امنیت مسلمانان و دفاع در مقابل هجوم کافران و ناپاکان و یاری مستضعفان، مورد تأکید قرآن و معصومان علیهم‌السلام قرار گرفته است. امّتی که از جهاد روی گردانند، جامه ذلّت و خواری و ردای بلا و گرفتاری بپوشند و با حقارت و پستی از انصاف و عدالت محروم شوند.
- [آیت الله اردبیلی] شرکت در جهاد بر کسی واجب است که بالغ، عاقل، مرد و آزاد باشد و نابینا، پیر، زمینگیر و مبتلا به بیماری نباشد که نتواند وظیفهاش را انجام دهد.
- [آیت الله شبیری زنجانی] به کسی می‌توان زکات داد که شیعه دوازده امامی باشد، ولی در مصرف سوم (کارگزاران زکات) و مصرف چهارم (تقویت ایمان مسلمانان) و نیز در جهاد مشروع شیعه دوازده امامی بودن گیرنده زکات لازم نیست، بنابراین کارگزاران زکات میتوانند غیر شیعه بلکه غیر مسلمان بوده و نیز در جهاد مشروع ممکن است غیر شیعه یا غیر مسلمان به کار گرفته شود که در این صورت هزینه این افراد را می‌توان از زکات پرداخت کرد، ولی در تحصیل حجّ باید زکات را به شیعه دوازده امامی داد تا حجّ به جا آورد.
- [آیت الله مظاهری] کسانی که به دستور پیامبرصلی الله علیه وآله وسلم یا امام معصومعلیه السلام یا نایب خاص یا عام او در میدانهای جهاد شرکت نموده و به شهادت میرسند، غسل و کفن و حنوط آنها واجب نیست بلکه باید با همان لباسهایشان بعد از خواندن نماز، دفن شوند.
- [آیت الله سیستانی] کسی که از روی عمد و به قصد خودکشی، مثلاً زخمی به خود زده، یا سمی خورده است که موجب مرگ است، اگر وصیّت کند که مقداری از مال او را به مصرفی برسانند و سپس بمیرد، وصیّت او صحیح نیست، مگر اینکه کار او از باب جهاد در راه خدا باشد، و اما وصیّت در غیر شئون مالی، صحیح است.