شرح پرسش:
اخیراً براساس چه مستندات علمی جدیدی، قضیه شق القمر اثبات شد؟ کاوشگرهای فضایی چه کشف جدیدی از ماه کردند و چه اخباری را منتشر کردند که در جهت اثبات علمی این قضیه بوده است؟
پاسخ اجمالی:
با توجه به مطالعات و اکتشافات دانشمندان فلکی پاسخ این سؤال چندان پیچیده نیست؛ زیرا اکتشافات می‌گوید: چنین چیزی نه تنها محال نیست، بلکه بارها نمونه‌های آن مشاهده شده است.
به‌علاوه؛ باید توجه داشت اثبات حقایق دین اسلام که به نوعی فرا طبیعی است، توسط علوم طبیعی کار آسانی نیست؛ به خصوص اینکه این علوم در جایی پیشرفت کردند که از حقایق دین اسلام دور بوده است.
پاسخ تفصیلی:
برای رسیدن به پاسخ دقیق لازم است به چند نکته اشاره شود:
1. شق القمر معجزه پیامبر اسلام(ص)
خداوند در سوره انشقاق به این مسئله اشاره می‌فرماید: (اقْتَرَبَتِ السَّاعَةُ وَ انْشَقَّ الْقَمَرُ).[1] در آیه شریفه از دو حادثه مهم سخن به میان آمده: یکی نزدیک شدن قیامت است که بزرگ‌ترین دگرگونی را در عالم آفرینش همراه دارد و حادثه دیگر معجزه (شق القمر) است که هم دلیلی است بر قدرت خداوند بزرگ بر هر چیز و هم نشانه‌ای است از صدق دعوت پیامبر گرامیش.[2]
قرائن متعددی در آیه وجود دارد که تأکید بر وقوع یک اعجاز می‌کند، از جمله ذکر این موضوع به صورت (فعل ماضی) که نشان می‌دهد (شق القمر) واقع شده است، همان‌گونه که نزدیکی رستاخیز با ظهور آخرین پیامبر خدا نیز تحقق یافته است.
افزون بر اینها روایات فراوانی در منابع اسلامی در زمینه وقوع این اعجاز نقل شده که در حد شهرت یا تواتر است، و لذا قابل انکار نمی‌باشد.
نکته جالب در مورد اینکه شق القمر معجزه پیامبر اسلام(ص) است این است که در بعضی روایات می‌خوانیم علت پیشنهاد (شق القمر) از سوی کفار قریش به پیامبر(ص) این بود که می‌گفتند سحر در امور زمینی اثر می‌گذارد، ما می‌خواهیم مطمئن شویم که معجزات محمد(ص) سحر نیست.[3]
2. شق القمر از نظر علوم روز
در این‌جا ابتدا متذکر می‌شویم؛ وقوع انشقاق و شکاف در اجرام آسمانی از نظر اکتشافات علمی دانشمندان فلکی نه تنها محال نیست، بلکه بارها نمونه‌های آن مشاهده شده، هر چند در هر کدام عوامل خاصی مؤثر بوده است.
به تعبیر دیگر؛ کراراً در دستگاه منظومه شمسی و سایر کرات آسمانی انشقاق‌ها و انفجارهایی روی داده است که برای نمونه باید یادآور شویم که تمام کُرات منظومه شمسی در آغاز جزء خورشید بوده است و بعداً از آن جدا شده، و هر یک در مدار خود به گردش در آمده است. این نظریه از سوی همه دانشمندان پذیرفته شده است.[4] به هر حال مسئله انفجار و انشقاق در کُرات آسمانی امری بی‌سابقه نیست، و هرگز از نظر علم محال نمی‌باشد تا گفته شود اعجاز به محال تعلق نمی‌گیرد.
اما در مورد وقوع انشقاق و شکاف و سپس التیام در کره ماه؛ می‌گوییم: بازگشت انشقاق به حالت معمولی بر اثر نیروی جاذبه‌ای که میان دو قطعه وجود دارد کاملاً امکان‌پذیر است. گرچه در هیئت قدیم که بر محور عقیده (بطلمیوس) و افلاک نُه‌گانه پوست پیازیش، دور می‌زد، چنان این افلاک بلورین به هم پیوسته بودند که خرق و التیام آنها از نظر جمعی محال بود، از این‌رو پیروان این عقیده هم معراج جسمانی را منکر بودند، و هم شق القمر را، چرا که موجب شکافته شدن و سپس التیام در افلاک بود، ولی امروز که فرضیه هیئت بطلمیوسی به دست افسانه‌ها و اسطوره‌های خیالی سپرده شده، و اثری از آن افلاک نُه‌گانه باقی نمانده، زمینه‌ای برای این سخنان باقی نیست.[5]
در پایان تذکر دو نکته نیز ضروری است:
1. باید توجه داشت اثبات حقایق دین اسلام که به نوعی فرا طبیعی است، توسط علوم طبیعی کار آسانی نیست؛ به خصوص اینکه این علوم در جایی پیشرفت کردند که از حقایق دین اسلام دور بوده است.
2. مسئله‌ای که از نظر عقلی امری ممکن و دلیلی بر محال بودن آن وجود ندارد و از نظر دلایل نقلی قطعی است نیازی به اثبات علمی آن نیست گرچه اثبات علمی آن برای اطمینان و تقویت ایمان مفید خواهد بود.
پی نوشتها:
[1]. انشقاق، 1: (قیامت نزدیک شد و ماه از هم شکافت).
[2]. مکارم شیرازی، ناصر، تفسیر نمونه، ج 23، ص 7 – 8، تهران، دار الکتب الإسلامیة، چاپ اول، 1374ش.
[3]. مجلسی، محمد باقر، بحار الانوار، ج 17، ص 355، بیروت، دار إحیاء التراث العربی، چاپ دوم، 1403ق.
[4]. البته درباره عامل این جدایی بین لاپلاس و دانشمندانی که بعد از او آمدند بحث و گفتگو است که؛ آیا عامل این جدایی (نیروی گریز از مرکز) در منطقه استوایی خورشید بوده یا وقوع جزر و مدهای شدیدی در سطح خورشید بر اثر عبور یک ستاره عظیم از نزدیکی آن؟
[5]. ر.ک: تفسیر نمونه، ج 23، ص 12 – 19.
منبع: www.islamquest.net
