چرا در قرآن عبارت «فبشّرهم بعذاب الیم» آمده، در حالی که بشارت معنای مثبت دارد؟
پاسخ اجمالی: در قرآن و لغت، واژه (بشارت) در خبر مسرّت بخش (مژده) و اندوه بخش هر دو به کار می رود، اما طبق قرائن یکی از این دو معنا مشخّص می شود. در قرآن کریم استعمال بشارت در خبر اندوه بخش، یک نوع استعاره و یا تحکّم است؛ یعنی غیر از عذاب هیچ چیز دیگری برای آنان نیست؛ زیرا چون موعظه و پند و نصیحت در دل های کفار و بت پرستان هیچ گونه اثری نمی گذارد، خداوند خطاب به پیامبر (ص) فرموده که به آنان عذاب دردناک و عقوبت را اعلام نماید. پاسخ تفصیلی: در قرآن و لغت، واژه (بشارت) در خبر مسرّت بخش (مژده) و اندوه بخش هر دو به کار می رود،[1] اما طبق قرائن یکی از این دو معنا مشخّص می شود. ‌ واژه (بشارت) (بشارة) در قرآن نیامده، اما مشتقّات آن ذکر شده است؛ مانند (بشری): (وَ ما جَعَلَهُ اللَّهُ إِلاَّ بُشْری‌ لَکُمْ)؛[2] خدا آن را (یاری فرشتگان) برای شما بشارت و خبر شادی بخش قرار داد. کلمه‌ (بُشری) در این آیات و مانند آن به معنای خبر مسرّت بخش و مژده به کار رفته است. اما واژه (بشِّر) در قرآن کریم، به هر دو معنای بشارت آمده است؛ مانند: (بَشِّرِ الَّذِینَ آمَنُوا وَ عَمِلُوا الصَّالِحاتِ أَنَّ لَهُمْ جَنَّاتٍ تَجْری مِنْ تَحْتِهَا الْأَنْهار)؛[3] به کسانی که ایمان آورده، و کارهای شایسته انجام داده‌اند، بشارت ده که باغ هایی از بهشت برای آنهاست که نهرها از زیر درختانش جاریست. کلمه (بشّر) در این آیه، به معنای مژده و خبر شادمانی آمده است. (بَشِّرِ الْمُنافِقِینَ بِأَنَّ لَهُمْ عَذاباً أَلِیماً)؛[4] به منافقان بشارت ده که مجازات دردناکی در انتظار آنها است. و (فَبَشِّرْهُمْ بِعَذابٍ أَلِیم‌).[5] در این آیات، کلمه (بشّر) به معنای خبر اندوه بخش بوده که استعمال این کلمه، یک نوع استعاره و یا تحکّم است؛ یعنی، غیر از عذاب هیچ چیز دیگری برای آنان نیست؛[6] زیرا چون موعظه و پند و نصیحت در دل های کفار و بت پرستان هیچ گونه اثری نمی گذارد، خداوند خطاب به پیامبر (ص) فرموده که به آنان عذاب دردناک و عقوبت را اعلام نماید، و نوعی طعن و سرزنش است.[7] پی نوشتها: [1]. قرشی، سید علی اکبر، قاموس قرآن، ج1، ص 194، دار الکتب الإسلامیة، تهران، چاپ ششم، 1371ش؛ طریحی، فخر الدین،‌ مجمع البحرین، تحقیق: حسینی‌، سید احمد، ج 3، ص 221، کتابفروشی مرتضوی‌، تهران، چاپ سوم، 1375ش. [2]. آل عمران، 126. [3]. بقره، 25. [4]. نساء، 138. [5]. انشقاق، 24. [6]. قاموس قرآن، ج1، ص 194؛ مجمع البحرین، ج 3، ص 221. [7]. حسینی همدانی، سید محمد حسین، ‌انوار درخشان، تحقیق: بهبودی، محمد باقر، ‌ج 18، ص 62 و 63، کتابفروشی لطفی‌، تهران، چاپ اول، 1404ق؛ مکارم شیرازی، ناصر،تفسیر نمونه، ج 26، ص 319، دارالکتب الاسلامیة، تهران، چاپ اول، 1374ش. منبع: www.islamquest.net
عنوان سوال:

چرا در قرآن عبارت «فبشّرهم بعذاب الیم» آمده، در حالی که بشارت معنای مثبت دارد؟


پاسخ:

پاسخ اجمالی:
در قرآن و لغت، واژه (بشارت) در خبر مسرّت بخش (مژده) و اندوه بخش هر دو به کار می رود، اما طبق قرائن یکی از این دو معنا مشخّص می شود. در قرآن کریم استعمال بشارت در خبر اندوه بخش، یک نوع استعاره و یا تحکّم است؛ یعنی غیر از عذاب هیچ چیز دیگری برای آنان نیست؛ زیرا چون موعظه و پند و نصیحت در دل های کفار و بت پرستان هیچ گونه اثری نمی گذارد، خداوند خطاب به پیامبر (ص) فرموده که به آنان عذاب دردناک و عقوبت را اعلام نماید.

پاسخ تفصیلی:
در قرآن و لغت، واژه (بشارت) در خبر مسرّت بخش (مژده) و اندوه بخش هر دو به کار می رود،[1] اما طبق قرائن یکی از این دو معنا مشخّص می شود. ‌
واژه (بشارت) (بشارة) در قرآن نیامده، اما مشتقّات آن ذکر شده است؛ مانند (بشری): (وَ ما جَعَلَهُ اللَّهُ إِلاَّ بُشْری‌ لَکُمْ)؛[2] خدا آن را (یاری فرشتگان) برای شما بشارت و خبر شادی بخش قرار داد. کلمه‌ (بُشری) در این آیات و مانند آن به معنای خبر مسرّت بخش و مژده به کار رفته است.
اما واژه (بشِّر) در قرآن کریم، به هر دو معنای بشارت آمده است؛ مانند: (بَشِّرِ الَّذِینَ آمَنُوا وَ عَمِلُوا الصَّالِحاتِ أَنَّ لَهُمْ جَنَّاتٍ تَجْری مِنْ تَحْتِهَا الْأَنْهار)؛[3] به کسانی که ایمان آورده، و کارهای شایسته انجام داده‌اند، بشارت ده که باغ هایی از بهشت برای آنهاست که نهرها از زیر درختانش جاریست. کلمه (بشّر) در این آیه، به معنای مژده و خبر شادمانی آمده است.
(بَشِّرِ الْمُنافِقِینَ بِأَنَّ لَهُمْ عَذاباً أَلِیماً)؛[4] به منافقان بشارت ده که مجازات دردناکی در انتظار آنها است. و (فَبَشِّرْهُمْ بِعَذابٍ أَلِیم‌).[5] در این آیات، کلمه (بشّر) به معنای خبر اندوه بخش بوده که استعمال این کلمه، یک نوع استعاره و یا تحکّم است؛ یعنی، غیر از عذاب هیچ چیز دیگری برای آنان نیست؛[6] زیرا چون موعظه و پند و نصیحت در دل های کفار و بت پرستان هیچ گونه اثری نمی گذارد، خداوند خطاب به پیامبر (ص) فرموده که به آنان عذاب دردناک و عقوبت را اعلام نماید، و نوعی طعن و سرزنش است.[7]

پی نوشتها:
[1]. قرشی، سید علی اکبر، قاموس قرآن، ج1، ص 194، دار الکتب الإسلامیة، تهران، چاپ ششم، 1371ش؛ طریحی، فخر الدین،‌ مجمع البحرین، تحقیق: حسینی‌، سید احمد، ج 3، ص 221، کتابفروشی مرتضوی‌، تهران، چاپ سوم، 1375ش.
[2]. آل عمران، 126.
[3]. بقره، 25.
[4]. نساء، 138.
[5]. انشقاق، 24.
[6]. قاموس قرآن، ج1، ص 194؛ مجمع البحرین، ج 3، ص 221.
[7]. حسینی همدانی، سید محمد حسین، ‌انوار درخشان، تحقیق: بهبودی، محمد باقر، ‌ج 18، ص 62 و 63، کتابفروشی لطفی‌، تهران، چاپ اول، 1404ق؛ مکارم شیرازی، ناصر،تفسیر نمونه، ج 26، ص 319، دارالکتب الاسلامیة، تهران، چاپ اول، 1374ش.
منبع: www.islamquest.net





1396@ - موتور جستجوی پرسش و پاسخ امین