وحی در قرآن، به معانی متعددی به کار رفته است که میتوان آنها را در یک تقسیمبندی به صورت ذیل بیان کرد: الف) هدایت تکوینی؛ مانند: "و أوحی فی کل سمأ أمرها؛(فصلت،12) خداوند سبحان در هر آسمانی نظام تکوینی آن را تقدیر نموده و به ودیعت گذاشته است." و همچنین آیات 4 و 5 سوره زلزال. ب) ادراک و الهام غریزی: مانند "و أوحیَ ربّک إلی النحل...؛(نحل، 68 و 69) خداوند به زنبور عسل وحی و الهام کرد... ." ج) الهام و القای در قلب: مانند "و أوحینا إلی أُمّ موسیَ... .؛(قصص،7) و ما به مادر موسی الهام کردیم... ." و همچنین: "إذ یوحی ربّک الی الملَئِکه أنّی معکم..."(انفال،12) د) اشاره: مانند "فخرج علی قومه من المحراب فأوحیَ إلیهم أن سبّحوا بکرهً و عشیّاً؛(مریم،11) او [زکریا] از محراب عبادتش به سوی مردم بیرون آمد و با اشاره به آنها گفت: (به شکرانه این موهبت) صبح و شام خدا را تسبیح گویید." 'û) القائات شیطانی: مانند "و کذَلک جعلنا لِکلّ نبی عدُواً شیَطین الإنس و الجنّ یوحی بعضهم إلی بعضٍ زخرف القول غروراً"(انعام، 112) همچنین: "و إنّ الشیَطین لیوحون إلیَ اولیائِهم لیجَدلوکم...؛(انعام،121) و بدرستی که شیاطین به دوستانشان القا میکنند که با شما مجادله کنند... ." و) وحی به پیامبران: "کذَلک یوحی إلیک و إلی الذین من قبلک..."(شوری،3)(ر.ک: الهیات، استاد سبحانی، ج 3، ص 122128، مؤسسه امام صادق(علیه السلام) / علوم قرآنی، آیت اللّه معرفت، بخش وحی، نشر مؤسسه التمهید.) از مجموع موارد استعمال وحی و مشتقات آن در قرآن میتوان نتیجه گرفت که وحی در برخی موارد در مفهوم "تشریعی"، و در برخی دیگر "تکوینی" است. مفهوم تشریعی همان است که بر پیامبران فرستاده میشد، و رابطه خاصی میان آنها و خدا بود که فرمانهای الهی و حقایق را از این طریق دریافت میداشتند. وحی تکوینی، در حقیقت همان غرائز، استعدادها، شرایط و قوانین تکوینی خاصی است که خداوند در درون موجودات مختلف جهان قرار داده است.(تفسیر نمونه، آیت اللّه مکارم شیرازی و دیگران، ج 20، ص 491، دارالکتب الاسلامیه.) eporsesh.com
وحی در قرآن، به معانی متعددی به کار رفته است که میتوان آنها را در یک تقسیمبندی به صورت ذیل بیان کرد:
الف) هدایت تکوینی؛ مانند: "و أوحی فی کل سمأ أمرها؛(فصلت،12) خداوند سبحان در هر آسمانی نظام تکوینی آن را تقدیر نموده و به ودیعت گذاشته است." و همچنین آیات 4 و 5 سوره زلزال.
ب) ادراک و الهام غریزی: مانند "و أوحیَ ربّک إلی النحل...؛(نحل، 68 و 69) خداوند به زنبور عسل وحی و الهام کرد... ."
ج) الهام و القای در قلب: مانند "و أوحینا إلی أُمّ موسیَ... .؛(قصص،7) و ما به مادر موسی الهام کردیم... ." و همچنین: "إذ یوحی ربّک الی الملَئِکه أنّی معکم..."(انفال،12)
د) اشاره: مانند "فخرج علی قومه من المحراب فأوحیَ إلیهم أن سبّحوا بکرهً و عشیّاً؛(مریم،11) او [زکریا] از محراب عبادتش به سوی مردم بیرون آمد و با اشاره به آنها گفت: (به شکرانه این موهبت) صبح و شام خدا را تسبیح گویید."
'û) القائات شیطانی: مانند "و کذَلک جعلنا لِکلّ نبی عدُواً شیَطین الإنس و الجنّ یوحی بعضهم إلی بعضٍ زخرف القول غروراً"(انعام، 112)
همچنین: "و إنّ الشیَطین لیوحون إلیَ اولیائِهم لیجَدلوکم...؛(انعام،121) و بدرستی که شیاطین به دوستانشان القا میکنند که با شما مجادله کنند... ."
و) وحی به پیامبران: "کذَلک یوحی إلیک و إلی الذین من قبلک..."(شوری،3)(ر.ک: الهیات، استاد سبحانی، ج 3، ص 122128، مؤسسه امام صادق(علیه السلام) / علوم قرآنی، آیت اللّه معرفت، بخش وحی، نشر مؤسسه التمهید.)
از مجموع موارد استعمال وحی و مشتقات آن در قرآن میتوان نتیجه گرفت که وحی در برخی موارد در مفهوم "تشریعی"، و در برخی دیگر "تکوینی" است. مفهوم تشریعی همان است که بر پیامبران فرستاده میشد، و رابطه خاصی میان آنها و خدا بود که فرمانهای الهی و حقایق را از این طریق دریافت میداشتند.
وحی تکوینی، در حقیقت همان غرائز، استعدادها، شرایط و قوانین تکوینی خاصی است که خداوند در درون موجودات مختلف جهان قرار داده است.(تفسیر نمونه، آیت اللّه مکارم شیرازی و دیگران، ج 20، ص 491، دارالکتب الاسلامیه.)
eporsesh.com
- [سایر] وحی تکوینی و تشریعی چیست؟
- [سایر] تفاوت ولایت تکوینی و تشریعی بیشتر توضیح دید؟
- [سایر] هماهنگی نظام تشریعی با طبیعت را چطور میشود ثابت کرد؟
- [سایر] اراده تکوینی خداوند چه تفاوتی با اراده تشریعی او دارد؟ آیا اراده تکوینی قابل تغییر است؟
- [سایر] مقصود از ولایت تکوینی و تشریعی چیست؟ ولایت تکوینی چه مراحلی دارد؟ تفاوت آن با ولایت تشریعی چیست؟
- [سایر] حقیقت وحی چیست؟ آیا بین وحی نازل شده بر حضرت محمد و وحی نازل شده بر پیامبران دیگر فرقی هست؟
- [سایر] وحی چیست؟ و آیا نزول وحی بر انسان های عادی ممکن است؟
- [سایر] اختلاف های قانونی و تشریعی زن و مرد چیست و کدام یک از این اختلاف ها در قرآن ذکر شده؟
- [سایر] چرا خداوند فرشتگان را واسطه در وحی قرار می دهد و خود مستقیما وحی نمی کنند؟
- [سایر] آیا وحی تابع پیامبر صلی الله علیه و آله است یا پیامبر تابع وحی؟ چرا؟