مقصود از ولایت تکوینی و تشریعی چیست؟ ولایت تکوینی چه مراحلی دارد؟ تفاوت آن با ولایت تشریعی چیست؟

ولایت تکوینی، نوعی توان و قدرت معنوی است که انسان، با اراده و اذن خداوند و در نتیجه، عمل به آموزه ها و احکام الهی بدان دست می یابد. به عبارت دیگر، ولایت تکوینی، کمال روحی و معنوی است که انسان در پرتو عمل به قوانین شرع مقدس اسلام به آن دست می یابد. انسان با پیمودن راه بندگی، به چنان کمال و مقامی می رسد که به فرمان خدا، سرچشمه مجموعه ای از کارهای خارق العاده می شود.
روایت های فراوانی از معصومین علیهم السلام درباره ولایت تکوینی بیان شده است. از جمله خداوند در حدیثی قدسی می فرماید:
یَا ابْن آدَمَ أَنَا حَیٌّ لَاأَمُوتُ أَطِعْنِی فِیما أَمَرْتُکَ حَتَّی أَجْعَلَکَ حَیّأ لَا تَمُوتُ یَا ابْنَ آدَمَ أَنَا أَقُولُ لِلشَّیْ ءٍ کُنْ فَیَکُونُ أَطِعْنِی فِیَما أَمَرْتُکَ أَجْعَلَکَ تَقُولُ لِلشَّیْ ءٍ کُنْ فَیَکُونُ.1
ای فرزند آدم! من زنده ام و نمی میرم. فرمان مرا اطاعت کن تا تو را زنده و جاودان گردانم. ای فرزند آدم! من هر چه بخواهم، با اراده می آفرینم. فرمان بردار دستورهای من باش تا به تو نیز چنین قدرتی عطا کنم تا به هر چیز که بگویی موجود شو، بی درنگ به وجود آید.
معجزه ها و کرامت ها و کارهای خارق العاده پیامبران الهی و امامان معصوم علیهم السلام از این نوع است. آنها با اطاعت محض از پروردگار متعال، به قدرت و توانایی های حیرت انگیزی دست می یابند و خداوند متعال به آنان چنان قدرت و اراده ای می بخشد که می توانند به اذن پروردگار در جهان هستی تصرف کنند و برخلاف عادت و جریان طبیعی دنیا، حوادثی را به وجود آورند. برای مثال، بیماری درمان ناپذیری را به اذن خدا شفا می دهند یا مردگان را زنده، عصایی را اژدها و نابینایی را بینا می کنند. همچنین کارهای دیگری از این دست و هرگونه تصرف معنوی غیرعادی در نفوس و اجسام انسان ها و جهان طبیعت، از این نوع است.
ولایت تکوینی، با نظام علّی و معلولی جهان هستی که به خداوند منتهی می شود، هیچ منافاتی ندارد. به عبارت دیگر، نظام جهان بر پایه اسباب و مسببات است و همگی از او یاری می گیرند و به او منتهی می شوند. با پذیرفتن این اصل، باور به ولایت تکوینی اولیای الهی هیچ مشکلی نخواهد داشت؛ زیرا فعل هر فاعلی و اثر هر مؤثری، از درخشندگی خورشید و ماه گرفته تا راه رفتن و سخن گفتن انسان و شفاعت اولیای الهی، همه و همه در پرتو قدرت و نیرویی است که از مقام ربوبی پروردگار به انسان می رسد.
پی نوشت:
1. حسین نوری، مستدرک الوسائل و مستنبط المسائل، قم، مؤسسه آل البیت علیهم السلام لإحیاء التراث العربی، 1408 ه . ق، ج 11، ص 259، ح 12928.
www.irc.ir