آیا آراء و اندیشه های مفسر در تفسیر قرآن نقش دارد؟
قرآن کریم سفره‌ای تهی از طعام نیست تا هر کس غذای دست‌پخت خود را بر سر آن تناول کند، بلکه به تعبیر رسول اکرم (صلی الله علیه و آله و سلم) قرآن "مَأدُبه"، یعنی غذای آماده است: "القرآن مأدبة الله فتعلّموا مأدبته ما استطعتم"(1). بنابراین، آراء و اندیشه‌های پیش‌ساخته را نمی‌توان بر قرآن تحمیل کرد که این همان "تفسیر به رأی" مذموم و از بدترین شیوه‌های شناخت قرآن، بلکه تحمیل رأی بر قرآن و تطبیق قرآن با رأی مفسران است، نه تفسیر. پیامبر اکرم (صلی الله علیه و آله و سلم) از خداوند سبحان نقل فرمودند: کسی که کلام مرا به رأی خویش تفسیر کند هرگز به من ایمان نیاورده است: "ما آمن بی من فسّر برأیه کلامی"(2). فطرتهای تشنه و گرسنه بشری باید به کوثر جوشان و سفره پر بار الهی راه یابد و از آن سیر و سیراب شود. شرط استفاده از قرآن این است که انسان با اصول پیش‌ساخته و پیش‌فرضهای بشری به خدمت قرآن نیاید تا قرآن را مهمان اصول موضوعه خود قرار دهد و آنها را بر قرآن تحمیل کند. البته دانشهای قبلی می‌تواند ظرفیت فکری اندیشوران را توسعه دهد و به عنوان مبدأ قابلی محسوب گردد، نه به عنوان مبدأ فاعلی تا باعث دگرگونی در تفسیر قرآن شود. تفسیر به رأی گذشته از منع عقلی منع نقلی نیز دارد و منع نقلی آن مستفاد از دو منبع است: یکی آیات فراوان قرآنی و دیگری روایاتی که ورود به آتش، خروج از دین و ارتداد و عدم ایمان را از پی‌آمدهای تلخ تفسیر قرآن به رأی می‌شمارد و در فصل "تفسیر به رأی" مطرح خواهد شد. 1 بحار، ج 89، ص 19. 2 بحار، ج 89، ص 107. مأخذ: ( تفسیر تسنیم، ج 1، ص 59)
عنوان سوال:

آیا آراء و اندیشه های مفسر در تفسیر قرآن نقش دارد؟


پاسخ:

قرآن کریم سفره‌ای تهی از طعام نیست تا هر کس غذای دست‌پخت خود را بر سر آن تناول کند، بلکه به تعبیر رسول اکرم (صلی الله علیه و آله و سلم) قرآن "مَأدُبه"، یعنی غذای آماده است: "القرآن مأدبة الله فتعلّموا مأدبته ما استطعتم"(1). بنابراین، آراء و اندیشه‌های پیش‌ساخته را نمی‌توان بر قرآن تحمیل کرد که این همان "تفسیر به رأی" مذموم و از بدترین شیوه‌های شناخت قرآن، بلکه تحمیل رأی بر قرآن و تطبیق قرآن با رأی مفسران است، نه تفسیر. پیامبر اکرم (صلی الله علیه و آله و سلم) از خداوند سبحان نقل فرمودند: کسی که کلام مرا به رأی خویش تفسیر کند هرگز به من ایمان نیاورده است: "ما آمن بی من فسّر برأیه کلامی"(2). فطرتهای تشنه و گرسنه بشری باید به کوثر جوشان و سفره پر بار الهی راه یابد و از آن سیر و سیراب شود.
شرط استفاده از قرآن این است که انسان با اصول پیش‌ساخته و پیش‌فرضهای بشری به خدمت قرآن نیاید تا قرآن را مهمان اصول موضوعه خود قرار دهد و آنها را بر قرآن تحمیل کند. البته دانشهای قبلی می‌تواند ظرفیت فکری اندیشوران را توسعه دهد و به عنوان مبدأ قابلی محسوب گردد، نه به عنوان مبدأ فاعلی تا باعث دگرگونی در تفسیر قرآن شود.
تفسیر به رأی گذشته از منع عقلی منع نقلی نیز دارد و منع نقلی آن مستفاد از دو منبع است: یکی آیات فراوان قرآنی و دیگری روایاتی که ورود به آتش، خروج از دین و ارتداد و عدم ایمان را از پی‌آمدهای تلخ تفسیر قرآن به رأی می‌شمارد و در فصل "تفسیر به رأی" مطرح خواهد شد.

1 بحار، ج 89، ص 19.
2 بحار، ج 89، ص 107.

مأخذ: ( تفسیر تسنیم، ج 1، ص 59)





1396@ - موتور جستجوی پرسش و پاسخ امین