دانشمندان علوم قرآن، اتّفاق نظر دارند که پنج آیه از اوّل سورة (علق) نخستین آیاتی است که بر پیامبر اسلام صلّی الله علیه و آله در آغاز بعثت نازل شده است. و بعد از آن تا سه سال که دوران انقطاع وحی (فترت نامیده شد) بوده هیچ آیه‌ای نازل نشده است و بعد از آن، هفت آیه از اوّل سوره (مدّثر) نازل شده است.[1] لازم به ذکر است؛ (سوره) در اصطلاح (بخشی از آیات قرآنی است که میان دو بسم الله) قرار دارد یا دارای آغاز و انجامی است)[2] با این تعریف، دو سوره (علق) و (مدّثر) به‌صورت کامل نازل نشده بود؛ آیاتی چند از اوّل این سوره ابتدائاً نازل، و مابقی آیات به‌تدریج تکمیل شده است.
امّا اینکه سوره (مدّثر) در چه جزئی است؟ در جزء (29) سوره قرآن است. شاید سؤالی مطرح شود که، سوره (مدّثر) دومین سوره‌ای است که بر پیامبر اسلام صلّی الله علیه و آله نازل گشته است؛ چطور ممکن است در جزء (29) قرآن باشد؟ در جواب باید گفت: ترتیب سوره‌ها برطبق نزول آیات قرآن نیست: یعنی این‌طور نبوده که هر آیه‌ای نازل شد پشت سر آیه قبلی نوشته شود؛ بلکه بیشتر سوره‌ها در زمان رسول الله صلّی الله علیه و آله مرتب شده و ما بقی سوره‌ها به‌دست صحابه و کاتبین وحی تنظیم شد. مثلاً: تقسیم قرآن به (30) جزء و (120) حزب، در زمان مأمون عباسی تنظیم شده است.[3]
معرفی منابع جهت مطالعه بیشتر:
1 تفسیر نمونه، حضرت آیت الله مکارم شیرازی، (دار الکتب الاسلامیه). ج 25، ذیل سوره مدّثر.
2 تاریخ قرآن، محمّد هادی معرفت، ص 45 35.
3 تاریخ قرآن کریم، سیّد محمّد حجتی، ص 60 50.
--------------------------------------------------------------------------------
[1] معرفت، محمّد هادی، تاریخ قرآن، تهران، انتشارات سمت، چاپ دوم، 1377، ص 44.
[2] حجّتی، سیّد محمّد باقر، تاریخ قرآن کریم، تهران، دفتر نشر فرهنگ اسلامی، چاپ یازدهم، 1377، ص 54.
[3] معرفت، محمّد هادی، تاریخ قرآن، ص 121.
