از دیدگاه قرآن آثار احترام به پدر و مادر و همچنین آثار بی‌حرمتی نسبت به آنها چیست؟

آثار دنیوی نیکی به پدر و مادر:
1. مرگ آسان: امام صادق علیه السّلام می‌فرماید: کسی که دوست دارد خداوند سکرات مرگ را بر او آسان کند، صله رحم کند و به پدر و مادرش نیکی کند.[1]
2. عمر زیاد می‌شود: (و الله یزید فی العمر.)[2] امام باقر علیه السّلام فرمود: نیکی به پدر و مادر عمر را زیاد می‌کند.
3. دچار فقر نمی‌شود: (......ولم یصبه فی حقاقه فقراً ابداً.)[3] در زندگی فقر به سراغ او نمی‌آید.
4. نتیجه نیکی به پدر و مادر: در دستورات اسلامی به ما سفارش کردند که به پدر و مادر خود احسان کنید تا فرزندان شما نسبت به شما نیکی کنند، چون این کار یک آموزش عملی است که فرزندانمان از ما می‌آموزند، لذا امام صادق علیه السّلام فرمودند: به پدرتان احترام کنید که فرزندانتان به شما نیکی کنند.[4]
آثار اخروی نیکی به پدر و مادر
1. رضای الهی: وقتی که انسان به پدر و مادر خود احترام می‌کند و آنها را از خود راضی می‌کند، نتیجه‌اش این می‌شود که خدا هم از او راضی می‌شود، لذا پیامبر صلّی الله علیه و آله فرمود: (رضای خداوند در رضای والدین است.)[5]
2. در سایه عرش الهی: امام صادق علیه السّلام می‌فرماید: (حضرت موسی علیه السّلام با خداوند مناجات می‌کرد، یک نفر را دید که زیر سایه عرش الهی است از خداوند سؤال کرد این چه کسی است که زیر سایه عرش تو قرار گرفته است؟ خداوند فرمود: این کسی است که به پدر و مادرش نیکی کرده است.)[6]
3. به جهنم نمی‌رود و جایگاهش بهشت است: عن رسول الله صلّی الله علیه و آله : (لن یدخل النار البار بوالدیه.)[7]
یک نفر به حضرت عیسی گفت: ای معلم خیر مرا به عملی راهنمایی کن که به بهشت بروم، فرمود: تقوای الهی را در آشکار و نهان داشته باش و به پدر و مادرت نیکی کن.[8]
4. در بهشت نزدیک انبیاء: پیامبر صلّی الله علیه و آله فرمود: (بین انبیاء و نیکی کننده به پدر و مادر یک درجه فاصله است.)[9]
آثار اخروی بی‌حرمتی به پدر و مادر
1. عدم غفران الهی: خداوند کسی را که مورد غضب پدر و مادر واقع شده است هرچند هم هر طاعتی هم انجام بدهد، نمی‌بخشد و می‌گوید: هرکاری می‌خواهی بکن که من تو را نمی‌بخشم.[10]
2. مورد نظر خدا قرار نمی گیرد: پیامبر صلّی الله علیه و آله فرمود: (چهار گروهند که خداوند در روز قیامت به آنها نگاه نمی‌کند: 1) عاق والدین 2) کسانی که منت سر دیگران می گذارند 3)تکذیب کننده قدر 4) شارب خمر.)[11]
3. عدم ورود به بهشت: امام صادق علیه السّلام فرمود: عاق والدین وارد بهشت نمی‌شود. (لا یدخل الجنه العاق لوالدیه.)[12]
موسی به خدا عرض کرد: (پروردگارا فلان دوست شهیدم کجاست؟ خداوند فرمود: در جهنم است! موسی علیه السّلام عرض کرد خدایا مگر خودت وعده نداده‌ای که شهدا را به بهشت ببری؟ خداوند فرمود: بله، ولی این شخص مصرّ عقوق والدین بود و من هیچ عملی را از عاق والدین قبول نمی‌کنم.)[13]
4. عدم استشمام بوی بهشت: نه تنها عاق والدین وارد بهشت نمی‌شود، بلکه از فاصله دوری از بهشت عبور داده می‌شود، امام صادق علیه السّلام فرمود: (پیامبر صلّی الله علیه و آله فرمودند: از عاق والدین پرهیز کنید، زیرا بوی بهشت از مسیری هزار ساله استشمام می‌شود، ولی عاق والدین آن را استشمام نمی‌کند.)[14]
5. عدم قبول نماز: امام صادق علیه السّلام فرمود: (اگر کسی به پدر و مادرش نگاه ظالمانه بکند، خداوند نمازش را قبول نمی‌کند.)[15]
6. ملعون: امام صادق علیه السّلام فرمود: (ملعون است ملعون است کسی که پدر و مادرش را بزند، ملعون است ملعون است کسی که عاق والدین می‌شود.)[16]
آثار دنیوی بی‌حرمتی به والدین
1. کوتاهی عمر: در داستان خضر و موسی در آنجا که آن نوجوان را می کشد، علت کشتن نوجوان را اینگونه بیان می‌کند: (و اما الغلام فکان ابواه مؤمنین فخشینا ان یرهقهما طغینا و کفرا.)[17]
(و اما آن نوجوان پدر و مادرش با ایمان بودند، ما نخواستم او آنها را به طغیان و کفر وادارد.) از این آیه معلوم می‌شود جایی که فرزند بخاطر آن که در آینده پدر و مادر خویش را آزار می‌دهد و در برابر آنها طغیان و کفران می‌کند و یا آنها را از راه الهی به در می‌برد، مستحق مرگ می باشد، چگونه است حال فرزندی که هم‌اکنون مشغول به این گناه است؟ آنها در پیشگاه خدا چه وضعی دارند؟ و در روایات اسلامی پیوند نزدیکی میان کوتاهی عمر و ترک صله رحم (مخصوصا آزار پدر و مادر) ذکر شده است.[18]
2. محروم از توفیق الهی: امام رضا علیه السّلام فرمود: (خداوند عقوق والدین را حرام کرده، زیرا عاق والدین باعث می‌شود که توفیق اطاعت الهی از او صلب شود.)[19]
3. تعجیل در عقوبت: (قال رسول الله صلّی الله علیه و آله ثلاثه من الذنوب تعجل عقوبتها و لا تؤخر الی الاخره عقوق الوالدین....) سه دسته از گناهان هستند که خداوند در عقوبت آنها تعجیل می‌کند و آنها را به آخرت وا نمی‌گذارد: 1) عقوق والدین...[20]
معرفی منابع جهت مطالعه بیشتر:
1. ارزش پدر و مادر در قران و روایات، گوهری.
2. میزان الحکمت، ری شهری، ج 10 ، ص 709.
3. تفسیر نمونه، مکارم شیرازی، ج 21، ص 337.
--------------------------------------------------------------------------------
[1] . مجلسی، محمد باقر، بحارالانوار، بیروت، موسسه الوفاء، چاپ دوم، 1403 ه .ق، ج71، ص 66.
[2] . همان، ص 85.
[3] . همان، ص 66.
[4] . همان، ص 65.
[5] . محمدی ری شهری، محمد، میزان الحکمه، بی جا، انتشارات مکتب الاعلام الاسلامی، چاپ اول، 1363، ج10، ص709.
[6] . بحارالانوار، ج71، ص65.
[7] . نوری، حسین، مستدرک الوسائل، مؤسسه آل‌البیت، لاحیاء التراث، چاپ سوم، 1411ه ، ج15، ص175؛ هرگز نیکی کننده به پدر و مادر وارد آتش نخواهد شد.
[8] . همان.
[9] . همان، ص176.
[10] . محمدی ری شهری، محمد، میزان الحکمه، ج10، ص716.
[11] . مجلسی، محمد باقر، بحارالانوار، ج71، ص71.
[12] . همان، ص74.
[13] . مستدرک الوسائل، ج15، ص195.
[14] . بحارالانوار، ج71، ص62.
[15] . همان، ص61.
[16] . همان، ص85.
[17] . کهف/ 80.
[18] . مکارم شیرازی، ناصر، تفسیر نمونه، تهران، دارالکتب الاسلامیه، چاپ دهم، 1371، ج12، ص519.
[19] . محمدی ری‌شهری، محمد، میزان الحکمه، ج10، ص717.
[20] . همان.