آیا قرآن را می‌توان براساس پیشرفت‌های علوم روز تفسیرکرد؟

قرآن کریم، کلام الهی است که معجزه جاویدان پیامبر اسلام‌صلی الله علیه وآله بوده و اعجاز آن دارای ابعاد مختلف است از جمله: فصاحت، بلاغت، محتوا و قوانین عالی، مطالب علمی اعجازآمیز و که مقصود از اعجاز علمی، مطالبی از قرآن است که به علوم بشری اشاره دارد. به طوری که قبل از اسلام کسی از این مطالب آگاه نبوده بلکه مدت‌ها بعد از نزول قرآن، آن مطالب علمی کشف شده است. وجود این گونه مطالب در قرآن، نوعی اخبار غیبی و سرّ گویی قرآن و معجزه است. مثل اشارات قرآن به نیروی جاذبه(1) مراحل خلقت انسان(2) لقاح ابرها و گیاهان(3) و زوجیت عام موجودات(4).
تفسیر علمی
در قرآن کریم بیش از هزار آیه به کیهان‌شناسی، زیست‌شناسی، زمین‌شناسی، علوم پزشکی و اشاره دارد که برای فهم و تفسیر آنها نیازمند علوم تجربی هستیم. البته در این مورد سه شیوه وجود دارد:
الف. استخراج علوم از قرآن
ب. تحمیل نظریه‌های اثبات نشده علمی بر قرآن
ج. استخدام علوم در فهم قرآن.
شیوه اول و دوم غلط و موجب تفسیر به رأی می‌شود و شیوه سوم صحیح است و موجب فهم بهتر قرآن می‌گردد.
در مواردی تفسیر علمی قرآن جایز است که:
1. ظاهر آیه شریفه قرآن بر مطلب علمی دلالت داشته باشد.
2. مطلب علمی، قطعی باشد (یعنی نظریه‌های اثبات نشده علمی نباشد).
اقسام مطالب علمی قرآن
آیاتی که در قرآن به مسائل علمی اشاره دارد، سه دسته است:
1. آیاتی که اعجاز علمی قرآن را اثبات می‌کند (مثل مواردی که بیان شد).
2. آیاتی که به صورت شگفت‌انگیزی به مطالب علمی اشاره دارد ولی قبل از اسلام به صورت پراکنده و دیدگاه‌های ضعیف در جهان مطرح بوده است (مثل اشاره قرآن به حرکت زمین).
3. آیاتی که فقط اشارات علمی در بر دارد ولی اعجاز یا شگفتی علمی به شمار نمی‌آید (مثل: دعوت قرآن به تفکر در مورد شتر و کوه‌ها و).(5)(6)
پی‌نوشت‌
(1) رعد (13)، آیه 2 لقمان (31)، آیه 10.
(2) حج (22)، آیه 5 مؤمنون (23)، آیه 12.
(3) حجر (15)، آیه 22.
(4) ذاریات (51)، آیه 49.
(5) جهت آگاهی بیشتر در این زمینه:
(6) الف. محمد علی رضایی اصفهانی، درآمدی بر تفسیر علمی قرآن،) انتشارات اسوه، چاپ اول، 1375) ب. همو، پژوهشی در اعجاز علمی قرآن،) انتشارات مبین (ج. همو، اشارات اعجازآمیز علمی قرآن،) نشر معارف (.