آیا ممکن است شیطان بر پیامبر(صلی الله علیه وآله) مسلّط گردد؟

این شبهه ممکن است در هنگام مطالعه آیه 68 سوره (انعام) به وجود آمده باشد. خداوند خطاب به پیامبر می فرماید: (اگر شیطان تو را به فراموشی افکند و با این گونه اشخاص سهواً همنشین شدی به مجرد این که: متوجه موضوع گشتی فوراً از آن مجلس برخیز و با این ستمکاران منشین) (وَ إِمّا یُنْسِیَنَّکَ الشَّیْطانُ فَلا تَقْعُدْ بَعْدَ الذِّکْری مَعَ الْقَوْمِ الظّالِمینَ).در اینجا این سؤال پیش می آید:مگر ممکن است شیطان بر پیامبر(صلی الله علیه وآله) مسلط گردد و باعث فراموشی او شود، و به تعبیر دیگر آیا با وجود مقام عصمت و مصونیت از خطا حتی در موضوعات ممکن است پیامبر گرفتار اشتباه و فراموشی شود؟!در پاسخ این سؤال می توان گفت: روی سخن در آیه گر چه به پیامبر است اما در حقیقت منظور پیروان او هستند که اگر گرفتار فراموشکاری شدند و در جلسات آمیخته به گناه کفار شرکت کردند به محض این که متوجه شوند باید از آنجا برخیزند و بیرون روند.نظیر این بحث در گفتگوهای روزانه ما و در ادبیات زبان های مختلف دیده می شود که انسان روی سخن را به کسی می کند اما هدفش این است که دیگران بشنوند، مطابق ضرب المثل معروف عرب که می گوید: إِیّاکَ أَعْنِی وَ اسْمَعِی یا جارَهُ: (خطابم با تو است ولی همسایه اش تو بشنو)!بعضی از مفسران مانند (طبرسی) در (مجمع البیان) و (ابوالفتوح) در تفسیر معروف خود، پاسخ دیگری داده اند که حاصلش این است:سهو و فراموشی در احکام و در مقام رسالت از طرف خداوند در مورد انبیاء جایز نیست و اما در موضوعات، در صورتی که موجب گمراهی مردم نشود، مانعی ندارد.ولی این پاسخ با آنچه در میان متکلّمین ما مشهور است که انبیاء و ائمه(علیهم السلام)علاوه بر احکام، در موضوعات عادی نیز معصوم و مصون از اشتباه هستند سازش ندارد.(1)
شاهد این ادّعا نیز آیه 69 همان سوره است که در ادامه سخن، افراد پرهیزگاری را که به خاطر ارشاد و راهنمایی با ستمگران همنشینی می کردند، از دستوری که در آیه 68 آمده، استثنا می کند(2)

پی نوشتها:
1. تفسیر نمونه، ج 5، ص 361.
2. تفسیر المیزان، علاّمه طباطبایی، ج 7، ص 140، انتشارات اسلامی.
منبع:سایت انوار طاها