شناخت
شناخت مجموع حالت‌ها و فرآیندهای روانی مانند تفکر، استدلال، درک و تولید زبان، دریافت حواس پنجگانه، آموزش، آگاهی، احساسات و… می‌باشد.
خداوند را از چه راه هایی می توان شناخت؟
استاد شهید مرتضی مطهری در بیانی کاربردی و مفید راه‌ های پیش روی بشر برای خداشناسی را در سه قسم توضیح داده است اما به جهت طولانی بودن آن، خلاصه ای از کلام ایشان را اینجا بیان می کنیم: راه های شناخت خدا: الف. راه دل یا فطرت؛ یعنی هر انسانی به مقتضای خلقت و ساختمان اصلی روح خود، خدا را می ‌شناسد؛ بدون این که نیازمند به اکتساب و تحصیل علوم مقدماتی داشته باشد. ناگفته نماند که منظور از فطرت، فطرت عقل نیست بلکه مقصود فطرت دل است. عرفا از آنجا که به نیروی عشق فطری ایمان و عقیده دارند، در تقویت این نیرو می‌ کوشند. ما اگر بخواهیم بدانیم آیا چنین احساسی در آدمی هست یا خیر؟ دو راه در پیش داریم: 1) خودمان شخصاً و عملاً دست به آزمایش در وجود خود و دیگران بزنیم. 2) ببینیم دانشمندانی که سالیان دراز در زمینه روان آدمیان از جنبه مسائل معنوی مطالعه و تحقیق کرده ‌اند، چه نظرهایی داده ‌اند. ب. راه حس و علم، یا راه طبیعت. این راه به نوبه خود به سه راه دیگر منشعب می ‌شود: 1) راه تشکیلات و نظاماتی که در ساختمان جهان به کار رفته است. 2) راه هدایت و راهنمایی مرموزی که موجودات را در مسیر خویش می‌اندازد. 3) راه حدوث و پیدایش عالم. ج. راه عقل یا راه استدلال و فلسفه. این راه گرچه سخت و پر پیچ و خم است و طی آن و فهماندن و فهمیدنش نیاز به مقدمات زیادی دارد، ولی بهترین و محکم‌ترین طریق خداشناسی و معرفت به حضرت ربوبی است. ناگفته نماند که هر یک از سه راه فوق از وجهی بر راه‌های دیگر رجحان دارد: راه دل و فطرت، از نظر شخصی کامل‌ترین راه‌ها است؛ یعنی، برای هر فرد بهتر و لذت‌بخش‌تر و مؤثرتر این است که از راه دل به معرفت خداوند راه یابد؛ ولی نمی ‌توان آن را به صورت یک علم قابل تعلیم و تعلّم برای عموم درآورد. راه مطالعه حسی و علمی خلقت از نظر سادگی و روشنی و عمومیت، بهترین راه‌ها است اما این راه تنها ما را به وجود قوّه شاعر، علیم و حکیم و مدبّری که طبیعت را می ‌گرداند و اداره می‌کند، معتقد می‌کند اما آیا آن قوّه خدا است و مصنوع صانع دیگری نیست؟ علوم حسی بشر، از نفی و اثبات آن عاجز است. راه عقل، تنها راهی است که خداشناسی را به صورت یک علم مثبت، منسجم و منطقی در می ‌آورد.(1) پی نوشتها: 1. مجموعه آثار استاد مطهری، (اصول فلسفه و روش رئالیزم، مقدمه استاد مطهری) ج 6، ص 934 به بعد منبع:سایت انوار طاها
استاد شهید مرتضی مطهری در بیانی کاربردی و مفید راه‌ های پیش روی بشر برای خداشناسی را در سه قسم توضیح داده است اما به جهت طولانی بودن آن، خلاصه ای از کلام ایشان را اینجا بیان می کنیم: راه های شناخت خدا: الف. راه دل یا فطرت؛ یعنی هر انسانی به مقتضای خلقت و ساختمان اصلی روح خود، خدا را می ‌شناسد؛ بدون این که نیازمند به اکتساب و تحصیل علوم مقدماتی داشته باشد. ناگفته نماند که منظور از فطرت، فطرت عقل نیست بلکه مقصود فطرت دل است. عرفا از آنجا که به نیروی عشق فطری ایمان و عقیده دارند، در تقویت این نیرو می‌ کوشند. ما اگر بخواهیم بدانیم آیا چنین احساسی در آدمی هست یا خیر؟ دو راه در پیش داریم: 1) خودمان شخصاً و عملاً دست به آزمایش در وجود خود و دیگران بزنیم. 2) ببینیم دانشمندانی که سالیان دراز در زمینه روان آدمیان از جنبه مسائل معنوی مطالعه و تحقیق کرده ‌اند، چه نظرهایی داده ‌اند. ب. راه حس و علم، یا راه طبیعت. این راه به نوبه خود به سه راه دیگر منشعب می ‌شود: 1) راه تشکیلات و نظاماتی که در ساختمان جهان به کار رفته است. 2) راه هدایت و راهنمایی مرموزی که موجودات را در مسیر خویش می‌اندازد. 3) راه حدوث و پیدایش عالم. ج. راه عقل یا راه استدلال و فلسفه. این راه گرچه سخت و پر پیچ و خم است و طی آن و فهماندن و فهمیدنش نیاز به مقدمات زیادی دارد، ولی بهترین و محکم‌ترین طریق خداشناسی و معرفت به حضرت ربوبی است. ناگفته نماند که هر یک از سه راه فوق از وجهی بر راه‌های دیگر رجحان دارد: راه دل و فطرت، از نظر شخصی کامل‌ترین راه‌ها است؛ یعنی، برای هر فرد بهتر و لذت‌بخش‌تر و مؤثرتر این است که از راه دل به معرفت خداوند راه یابد؛ ولی نمی ‌توان آن را به صورت یک علم قابل تعلیم و تعلّم برای عموم درآورد. راه مطالعه حسی و علمی خلقت از نظر سادگی و روشنی و عمومیت، بهترین راه‌ها است اما این راه تنها ما را به وجود قوّه شاعر، علیم و حکیم و مدبّری که طبیعت را می ‌گرداند و اداره می‌کند، معتقد می‌کند اما آیا آن قوّه خدا است و مصنوع صانع دیگری نیست؟ علوم حسی بشر، از نفی و اثبات آن عاجز است. راه عقل، تنها راهی است که خداشناسی را به صورت یک علم مثبت، منسجم و منطقی در می ‌آورد.(1) پی نوشتها: 1. مجموعه آثار استاد مطهری، (اصول فلسفه و روش رئالیزم، مقدمه استاد مطهری) ج 6، ص 934 به بعد منبع:سایت انوار طاها
عنوان سوال:
خداوند را از چه راه هایی می توان شناخت؟
پاسخ:
استاد شهید مرتضی مطهری در بیانی کاربردی و مفید راه های پیش روی بشر برای خداشناسی را در سه قسم توضیح داده است اما به جهت طولانی بودن آن، خلاصه ای از کلام ایشان را اینجا بیان می کنیم:
راه های شناخت خدا:
الف. راه دل یا فطرت؛
یعنی هر انسانی به مقتضای خلقت و ساختمان اصلی روح خود، خدا را می شناسد؛ بدون این که نیازمند به اکتساب و تحصیل علوم مقدماتی داشته باشد. ناگفته نماند که منظور از فطرت، فطرت عقل نیست بلکه مقصود فطرت دل است. عرفا از آنجا که به نیروی عشق فطری ایمان و عقیده دارند، در تقویت این نیرو می کوشند. ما اگر بخواهیم بدانیم آیا چنین احساسی در آدمی هست یا خیر؟ دو راه در پیش داریم:
1) خودمان شخصاً و عملاً دست به آزمایش در وجود خود و دیگران بزنیم.
2) ببینیم دانشمندانی که سالیان دراز در زمینه روان آدمیان از جنبه مسائل معنوی مطالعه و تحقیق کرده اند، چه نظرهایی داده اند.
ب. راه حس و علم، یا راه طبیعت.
این راه به نوبه خود به سه راه دیگر منشعب می شود:
1) راه تشکیلات و نظاماتی که در ساختمان جهان به کار رفته است.
2) راه هدایت و راهنمایی مرموزی که موجودات را در مسیر خویش می‌اندازد.
3) راه حدوث و پیدایش عالم.
ج. راه عقل یا راه استدلال و فلسفه. این راه گرچه سخت و پر پیچ و خم است و طی آن و فهماندن و فهمیدنش نیاز به مقدمات زیادی دارد، ولی بهترین و محکم‌ترین طریق خداشناسی و معرفت به حضرت ربوبی است.
ناگفته نماند که هر یک از سه راه فوق از وجهی بر راه‌های دیگر رجحان دارد: راه دل و فطرت، از نظر شخصی کامل‌ترین راه‌ها است؛ یعنی، برای هر فرد بهتر و لذت‌بخش‌تر و مؤثرتر این است که از راه دل به معرفت خداوند راه یابد؛ ولی نمی توان آن را به صورت یک علم قابل تعلیم و تعلّم برای عموم درآورد. راه مطالعه حسی و علمی خلقت از نظر سادگی و روشنی و عمومیت، بهترین راه‌ها است اما این راه تنها ما را به وجود قوّه شاعر، علیم و حکیم و مدبّری که طبیعت را می گرداند و اداره می‌کند، معتقد می‌کند اما آیا آن قوّه خدا است و مصنوع صانع دیگری نیست؟ علوم حسی بشر، از نفی و اثبات آن عاجز است. راه عقل، تنها راهی است که خداشناسی را به صورت یک علم مثبت، منسجم و منطقی در می آورد.(1)
پی نوشتها:
1. مجموعه آثار استاد مطهری، (اصول فلسفه و روش رئالیزم، مقدمه استاد مطهری) ج 6، ص 934 به بعد
منبع:سایت انوار طاها
- [سایر] چگونه می توان خدا را شناخت؟
- [سایر] چگونه می توان از راه شناخت عالم حیات به شناخت خدا رسید؟
- [سایر] ذات خدا بسیط است، پس یا همه خدا را می توان شناخت یا هیچ چیز از ذات خدا را نمی توان شناخت و چون محدودیم و او نامحدود پس نمی توان ذات خدا را به هیچ مقدار شناخت. پس چرا در اول کار ذات خدا را به بساطت شناختیم؟
- [سایر] خداوند را از چه راه هایی می توان شناخت؟
- [سایر] آیا می توان خدا را بطور کامل شناخت؟
- [سایر] چرا باید خدا را شناخت؟
- [سایر] راه‌های شناخت خدا چیست؟
- [سایر] راه شناخت خدا چیست؟
- [سایر] در مورد چیستی (خداوند) و چگونگی شناخت خدا توضیح دهید؟
- [سایر] چگونه می توان استعداد درونی خود را شناخت؟
- [آیت الله جوادی آملی] .کسی که توان شناخت قبله را ندارد و میخواهد حیوانی را ذبح کند که تأخیر آن تا وقت شناخت قبله, ضرر یا حرج دارد, باید برابر گمان خود عمل کند و اگر به هیچ طرف گمان ندارد, به هر طرف انجام دهد, صحیح است و اگر بعداً معلوم شد که سر بریدن رو به قبله نبوده, گوشت آن حیوان در مورد یادشده, حلال است.
- [آیت الله مکارم شیرازی] در مواردی که مال را از طرف صاحب اصلی آن در راه خدا صدقه می دهند به سید یا غیرسید می توان داد و اگر خودش مستحق باشد خودش نیز می تواند بردارد.
- [آیت الله مظاهری] در صورتی که شناخت اعلم مشکل باشد، یا آنکه اهل تشخیص در شناخت اعلم اختلاف داشته باشند اعلم بودن شرط نیست، و اگر چند نفر در نظر او اعلم از دیگران و با یکدیگر مساوی باشند، از هر کدام که بخواهد می‌تواند تقلید کند، بلکه می‌تواند در بعضی مسائل از کسی و در بعضی دیگر از دیگری تقلید نماید.
- [آیت الله مکارم شیرازی] (مجتهد) و (اعلم) را از سه راه می توان شناخت: اوّل: این که خود انسان اهل علم باشد و بتواند مجتهد و اعلم را بشناسد. دوم: این که دو نفر عادل از اهل علم به او خبر دهند، به شرط این که دو نفر عالم دیگر برخلاف گفته آنها شهادت ندهند. سوم: این که آنچنان در میان اهل علم و محافل علمی مشهور باشد که انسان یقین پیدا کند او اعلم است.
- [آیت الله اردبیلی] با توجّه به این که علم پزشکی از جهت تشخیص بیماریهای گوناگون و شناخت داروهای متفاوت و راه‌های معالجه بسیار وسیع است، هر پزشکی فقط در محدوده شناخت و اطّلاعات خود می‌تواند طبابت کند و در هر موردی که بیماری یا داروی آن را نتواند تشخیص دهد، نباید دخالت کند و اگر معالجه نماید و بیمار دچار عوارض ناگواری شود، ضامن می‌باشد، زیرا پیامبر اسلام صلیاللهعلیهوآلهوسلم فرموده: (هر کس طبابت کند و عالم به علم طب نباشد، ضامن است.)(1)
- [آیت الله مکارم شیرازی] قبله نماهای معمولی در صورتی که سالم باشد از وسایل خوب برای شناخت قبله است و گمان حاصل از آن کمتر از گمان از راه‌های دیگر نیست، بلکه غالباً دقیق تر است.
- [آیت الله فاضل لنکرانی] خمس را می توان از عین مال متعلق خمس بدهد یا از قیمت آن ولی نمی توان از جنس دیگری داد.
- [آیت الله فاضل لنکرانی] مجتهد اعلم را از سه راه می توان شناخت: اوّل: خود انسان یقین و یا اطمینان پیدا کند، مانند اینکه انسان خود از اهل خبره باشد و بتواند مجتهد اعلم را بشناسد. دوّم: دو نفر عالم عادل که می توانند مجتهد اعلم را تشخیص دهند اعلم بودن کسی را تصدیق نمایند بشرط آنکه دو نفر عالم عادل دیگر با گفته آنان مخالفت ننمایند. سوّم: اجتهاد و اعلم بودن شخصی به حدّی شایع باشد که از آن شیوع و شهرت برای انسان علم یا اطمینان حاصل شود.
- [آیت الله صافی گلپایگانی] . مجتهد و اعلم را از سه راه می توان شناخت: اول آن که خود انسان یقین کند، مثل آن که از اهل علم باشد و بتواند مجتهد و اعلم را بشناسد. دوم آن که دو نفر عالم عادل، که می توانند مجتهد و اعلم را تشخیص دهند، مجتهد بودن یا اعلم بودن کسی را تصدیق کنند بشرط آن که دو نفر عالم عادل دیگر با گفته آنان مخالفت ننمایند. سوم آن که عده ای از اهل علم که می توانند مجتهد و اعلم را تشخیص دهند، و از گفته آنان اطمینان پیدا می شود، مجتهد بودن یا اعلم بودن کسی را تصدیق کنند.
- [آیت الله نوری همدانی] مجتهد و اعلم را از سه راه می توان شناخت : اول : آنکه خود انسان یقین کند ، مثل آنکه از اهل علم باشد و بتواند مجتهد و اعلم را بشناسد . دوم : آنکه دو نفر عالم عادل ، که می توانند مجتهد و اعلم را تشخیص دهند ، مجتهد بودن یا اعلم بودن کسی را تصدیق کنند ، به شرط آنکه دو نفر عالم عادل دیگر با گفتة آنان مخالفت ننمایند . سوم : آنکه عده ای از اهل علم که می توانند مجتهد و اعلم را تشخیص دهند ، و از گفتة آنان اطمینان پیدا می شود مجتهد بودن یا اعلم بودن کسی را تصدیق کنند .