اگر معاد جسمانی - روحانی باشد، کره ی زمین چگونه گنجایش حیات اخروی همه ی انسان ها را دارد؟

طبق صریح آیات قرآنی معاد در کره ی زمین به شکل کنونی اش انجام نمی گیرد. زمین دگرگون می شود:
(یَوْمَ تُبَدَّلُ الاَْرْضُ غَیْرَ الاَْرْضِ وَ السَّماواتُ)؛[1] در آن روز که این زمین به زمین دیگر، و آسمان ها (به آسمان های دیگری) مبدّل می شود.
و نیز وسعت بهشت به اندازه ی زمین و آسمان هاست:
(سابِقُوا إِلی مَغْفِرَة مِنْ رَبِّکُمْ وَ جَنَّة عَرْضُها کَعَرْضِ السَّماءِ وَ الاَْرْضِ)؛[2] به پیش تازید برای رسیدن به مغفرت پروردگارتان و بهشتی که پهنه ی آن مانند پهنه ی آسمان و زمین است.
از این آیات و برخی آیات دیگر استفاده می شود که، یا کره ی زمین آن قدر وسعت و گسترش پیدا می کند که به اندازه ی وسعت آسمان و زمین گردد و یا انسان ها هنگامه ی رستاخیز، از کره ی زمین به جای دیگری منتقل می شوند.[3]
ملاصدرای شیرازی با استفاده از آیاتی نظیر (وَ نُنْشِئَکُمْ فِی ما لا تَعْلَمُونَ)؛[4] به این نتیجه رسیده است که جنس مکان بهشت و جهنم با جنس دنیا و نیز نشانه ی آخرت با نشانه ی دنیا فرق دارند. دلیلی عقلی هم اقامه می کنند که: اگر آخرت از جنس همین دنیا باشد، دیگر صحیح نیست گفته شود دنیا مکان فانی و خراب شدنی، و آخرت جاوید و دارالقرار است؛ اگر جنس هر دو کاملا یکی باشد، معاد، عمران و آبادی دنیا خواهد بود، حال آن که همه اتفاق دارند که در قیامت، دنیا به تمامی خراب می شود.[5]
پی نوشتها:
[1]. سوره ی ابراهیم، آیه ی 48.
[2]. سوره ی حدید، آیه ی 21.
[3]. ناصر مکارم شیرازی، پیام قرآن، ج 5، ص 350.
[4]. سوره ی واقعه، آیه ی 61: و شما را در جهانی که نمی دانید، آفرینش تازه ای بخشیم.
[5]. صدرالدین محمد شیرازی، اسفار، ص 204.
منبع: آخرین سفر، رحیم لطیفی، انتشارات مرکز مدیریت حوزه علمیه قم (1385)