آیا ذات پروردگار جهان محدود است یا نه؟ و آیا یک وجود محدود می تواند از چگونگی وجود نامحدودی آگاه شود؟

در پاسخ این سؤالات و مشابه آن، توجّه خوانندگان گرامی را به نکات زیر جلب می کنیم:
در بحث های خداشناسی و صفات خدا در محلّ خود ثابت شده است که خداوند وجودی است (بی نهایت در بی نهایت) یعنی بی پایان و نامحدود از هر نظر: نامحدود از نظر وجود، نامحدود از نظر علم و قدرت، نامحدود از نظر زمان و مکان، جایی نیست که خدا نباشد، زمانی نیست که خداوند در آن زمان وجود نداشته باشد، چیزی نیست که خداوند نداند، کاری نیست که خداوند نتواند آن را انجام دهد (البتّه غیر ممکن بودن ذاتی کاری، بحث دیگری است).
بنابر این خداوند یک هستی مطلق و نامحدود و بی پایان در تمام جهات است و این یک (اصل اساسی) در تمام بحث های مربوط به صفات خدا به شمار می رود و دانشمندان، غالب صفات خداوند را به اتّکای همین اصل، ثابت می کنند.
از وجود خداوند که بگذریم، همه چیز در این جهان محدود است، محدود از نظر زمان و مکان، یا محدود از جهات دیگر.
بدیهی است یک موجود محدود، هرگز نمی تواند یک وجود نامحدود را آن چنان که هست دریابد، این است که می گوییم درک ذات مقدّس خداوند آن چنان که هست، برای بشر غیر ممکن است; اطّلاع ما از آن وجود بی پایان یک اطّلاع اجمالی است، می دانیم که هست، می دانیم که علم و قدرت دارد، می دانیم تمام صفات کمال را دارد، امّا از خصوصیّات هستی و علم و قدرت او (و به عبارت صحیح تر از کنه ذات و صفات او) بی خبریم.
نه تنها کنه ذات خداوند برای ما مجهول است، بلکه حقیقت بسیاری از موجودات این جهان که دور و بر ما را گرفته است برای ما مجهول می باشد، هرگز بشر به حقیقت (حیات و زندگی) پی نبرده است; کنه قسمت زیادی از موجودات برای ما روشن نیست، ما فقط آنها را با آثار ویژه خود می شناسیم و از ذات و هویّت واقعی آنها بی خبریم، انتظار اطّلاع بر واقعیّت تمام اشیای جهان، از بشر محدود که با ابزار بسیار محدودی مجهّز است، انتظار بی جایی است.
اصولا فکر ما همچون پیمانه ای است و ذات نامحدود پروردگار همچون اقیانوس بیکران، آیا اقیانوس را می توان در پیمانه جای داد؟
از نظر تصوّر، هیچ محاطی نمی تواند وجودی را که از هر نظر محیط بر اوست دریابد. آیا جنین (اگر عقل می داشت) می توانست تصویر صحیحی از مادر خود و قیافه و سایر مشخّصات او به دست آورد؟
البتّه نه; زیرا با این که هر دو محدودند، او محاط و مادر محیط بر اوست; با این حال چگونه می توان انتظار داشت انسان به ذات بی انتهای پروردگار احاطه پیدا کند و حقیقت و کنه ذات او را در یابد؟!