چرا اظهارات برخی که با مردگان ارتباط برقرار کرده‌اند، با تعالیم اسلام درباره‌ی قبض روح، قبر و... متفاوت است؟

باید گفت: گزارش‌های بسیاری از افراد معتبر و موثقی که با ارواح ارتباط پیدا کرده‌اند یا در شرف مرگ قرا گرفته و در واقع، برای لحظاتی مرگ را تجربه کرده‌اند، کاملا مطابق و موافق با تعالیم شرع است. (برای مواردی از رابطه با ارواح که موافق تعالیم اسلام بوده است، ر. ک: آیت‌الله حسینی تهرانی، معادشناسی، ج 1، ص 176 - 186؛ و برای مواردی از افرادی که در شرف مرگ بوده‌اند و تجاربشان مؤید تعالیم دین است، ر. ک: آیت‌الله شهید دستغیب، داستان‌های شگفت) حال،با توجه به این که ما حقانیت دین اسلام را بر اساس ادله‌ی دیگری، اثبات شده می‌دانیم، باید بپردازیم به این که علت این گزارش‌های ظاهرا معارض شرع، چیست؟(در این جا چند حالت متصور است و ما مطلب را در دو دسته‌ی(1. رابطه با ارواح، 2. تجربه‌ی مرگ( بررسی می‌کنیم:
الف( در مورد رابطه با ارواح، اولا: چنان که قبلا گفتیم بسیاری از این افراد، شیادند و در واقع، تصورات خود از عالم پس از مرگ را با ترفندهایی به عنوان سخن ارواح به مخاطبان خود القا می‌کنند. ثانیا: ممکن است افراد مورد نظر، اشتباه در مصداق کرده باشند؛ یعنی به جای ارواح مردگان، با جنیان رابطه برقرار کرده باشند. توضیح مطلب این که یکی از موجودات این عالم که مانند انسان مکلف به تکالیفی است و در میان آن‌ها نیز مؤمن و فاسق وجود دارد، جن نام دارد که قرآن کریم در سوره‌ای به همین نام درباره‌ی آن‌ها مطالبی بیان کرده است. با توجه به صریح آیه‌ی قرآن که خبر از پناه بردن برخی از انسان‌ها به جنیان می‌دهد، (جن 6/72: و أنه کان رجال من الإنس یعوذون برجال من الجن فزادوهم رهقا) رابطه‌ی متقابل بین انسان و جن امکان دارد و بعید نیست فرد مدعی ارتباط با ارواح، اشتباه با یکی از جنیان رابطه برقرار کرده و آن جن تلقی خود از عالم پس از مرگ را بدان صورت به وی گفته باشد.
ب( در مورد ادعاهای افرادی، که در شرف مرگ قرار گرفته، اما جان سالم به در برده‌اند، نیز یک بیان روان‌شناسی مناسب وجود دارد. یکی از فیلسوفان دین پس از ذکر مواردی از این گونه ادعاها، می‌گوید: )برخی دلیل آورده‌اند که این تجربیات محصول توهمند. شرایط فیزیولوژیک بدن می‌تواند سبب شود که انسان تجربه‌های نامعمول - تقریبا شبیه آنچه افرادمذکور گزارش داده‌اند - را از سر بگذرانند: تغییر فشار خون در گوش داخلی، می‌تواند احساس بلند شدن از روی زمین، بال زدن و شناور شدن در فضا را پدید آورد. این تغییر فشار خون زمانی رخ می‌دهد که جریان خون در سراسر بدن متوقف شود )مثلا، به دنبال ایست قلبی(. به همین ترتیب، در مواقعی که افراد فشار هیجانی شدیدی را تحمل می‌کنند )مثلا تجربه‌ی نزدیک شدن به مرگ را از سر می‌گذرانند( و یا مواقعی که تحت تأثیر داروهای قوی قرار می‌گیرند )امری که گهگاه برای افراد رو به موت رخ می‌دهد(، غالبا احساس می‌کنند که بدن خویش را از بیرون نظاره می‌کنند. (مایکل پترسون و دیگران. عقل و اعتقاد دینی، ص 344 - 345. برای بحثی بیش‌تر در این زمینه، ر. ک: Pual&Lind Badham Immorality and Extinction. New York: Barnes and Noble 1982.p73ff)
آخرین نکته‌ای که تذکرش در این جا ضروری است، این است که ما نباید انتظار داشته باشیم تا تمامی افراد غیر مسلمانی که مرگ را تجربه می‌کنند و بر می‌گردند، لزوم عذاب و امثال آن را تجربه کنند. انسان‌های پاک و سالم در هر آیینی، به دلیل فطرت پاک و حق جویشان، احتمالا مرگی آرام دارند و پس از مرگ معذب نخواهند شد )به خصوص مستضعفان فکری که بحثش در بخش آخر همین کتاب خواهد آمد( و مرگ آرام داشتن، به مخلصان دین اسلام اختصاص ندارد.