(رجعت) از جملة مسائل اعتقادی مذهب شیعه است. و یکی از ضروریات تشیع به شمار می رود. ما در این بحث و در جواب به سؤال پرسشگر محترم، ابتدا رجعت را معنا کرده و سپس مطالبی که در رابطه با رجعت امام حسین علیه السلام است را بیان می کنیم، و در پایان به نتیجه گیری می پردازیم. رجعت در لغت به معنای بازگشت می باشد. در قاموس اللغة معنای رجعت را (بازگشت به دنیا)[1] بیان کرده است. اما از نظر اصطلاحی عبارتست از: (بازگشت رسول اکرم صلی الله علیه و آله و فاطمه زهرا سلام الله علیها و ائمه معصومین علیهم السلام و همچنین کافران و دشمنان خاندان پیامبر به دنیا پیش از قیامت و پس از ظهور مهدی (عج) و حکومت آن بزرگواران در این جهان.)[2]
در کتاب رجعت از نظر شیعه آمده است که (عقیده به بازگشت ائمه معصومین و دو گروه از این امت مؤمنین محض و کافرین محض پس از ظهور حضرت ولی عصر (عج) را رجعت می نامند.)[3]
رجعت امام حسین علیه السلام و حکومت آن حضرت: در این رابطه احادیث و مطالب فراوانی نقل شده است که ما به برخی از آنها اشاره می کنیم. شیخ حر عاملی به نقل از تفسیر علی بن ابراهیم قمی می نویسد: (... خدا امامان را از نسل امام حسین علیه السلام قرار (داده) و پس از مرگ او را به دنیا برگرداند و یاریش کند تا دشمنانش را بکشد. و سلطنت روی زمینش دهد.)[4]
سعد بن عبدالله در کتاب (مختصر البصائر) از معلی بن خنیس و زید شحام نقل می کند که گفتند: حضرت صادق علیه السلام فرمود: (اوّل کسی که در رجعت بر می گردد حسین علیه السلام است، به قدری در دنیا بماند که ابروهایش روی چشمانش را بگیرد)[5] علامه مجلسی از قطب راوندی از امام باقر علیه السلام از امام حسین علیه السلام روایت کرده که فرمود: (پس اول کس که زمین شکافته شود و او بیرون آید پیش از قیامت من باشم... پیامبر صلی الله علیه و آله شمشیر خود را به دست قائم آل محمد علیهم السلام بدهد، پس ما بعد از آن آن قدر در روی زمین بمانیم که خدا خواهد.)[6] بعد از نقل این حدیث علامه مجلسی می نویسد: (در احادیث معتبره وارد شده است که: اوّل کسی که در رجعت زنده می شود و بر می گردد حضرت امام حسین علیه السلام می باشد و آن قدر در زمین پادشاهی کند که موهای ابروی مبارکش در روی چشم مبارکش افتد.)[7] احادیث در این زمینه بسیار زیاد است و علامه مجلسی و شیخ حر عاملی احادیث رجعت امام علی امام حسین علیهما السلام را متواتر می دانند.[8]
مدت حکومت امام حسین علیه السلام : در این زمینه هم روایات متعددی ذکر شده که بعضاً در رابطه با طول حکومت با یکدیگر اختلاف دارند. شیخ حر عاملی در دلیل شصت و یکم در رابطه با رجعت می نویسد: (شیخ طوسی در آخر کتاب غیبت از جابر جعفی نقل می کند که حضرت باقر علیه السلام فرمود: ( به خدا یکی از ما اهل بیت بعد از مرگ سیصد سال سلطنت می کند. نه سال هم اضافه می کند) گفتم کی؟ فرمود بعد از حضرت قائم... پرسیدم حضرت قائم در عالم چند سال سلطنت می کند؟ فرمود: نوزده سال سپس منتقم خارج شود...
شیخ حر عاملی بعد از بررسی این حدیث می گوید: بعید نیست که منتقم حضرت امام حسین علیه السلام باشد.)[9] علامه مجلسی در کتاب (رجعت) می نویسد: (در روایتی وارد شده است که: حضرت امام حسین علیه السلام بعد از حضرت صاحب الأمر علیه السلام سیصد و نه سال پادشاهی جمیعِ روی زمین خواهد کرد...)[10] در برخی از روایات مدت حکومت آن حضرت چهل سال بیان شده، حدیثی از امام صادق علیه السلام روایت شده در (منتخب البصائر) که حضرت می فرماید: (اوّل کسی که در رجعت بر می گردد حضرت حسین بن علی علیه السلام است و مکث می کند در زمین چهل سال...)[11] و در حدیثی دیگر از امام صادق علیه السلام مدت فرمانروائی امام حسین علیه السلام را در رجعت 40 هزار سال بیان فرموده است.[12]
نتیجه گیری: اصل رجعت از نظر شیعه محقق خواهد شد. امّا بین علمای شیعه درباره کیفیت رجعت و مدت حکومت ائمه اطهار علیهم السلام ، اختلاف نظر وجود دارد. ولی در اصل موضوع اتفاق دارند.
(احادیث در رجعت علی علیه السلام و امام حسین علیه السلام از لحاظ مفهوم در حد قابل قبول است و در باقی ائمه هم روایات زیاد است و کیفیت رجوع آنها... تمامی علم آن با خدای سبحان و اولیای عظام او می باشد.)[13] (اخبار در رجعت امیرالمؤمنین و حسین علیهما السلام و رجعت حضرت رسول صلی الله علیه و آله متواتر است... اما خصوصیات رجعت، اخبار در آن مختلف است و ضرورت و لزومی در تحقیق این خصوصیات نیست بلکه ایمان و اعتقاد اجمالی بر آن کفایت می کند و اختلاف اخبار در خصوصیات یک چیزی باعث انکار اصل آن نمی شود.)[14] اعتقاد به جزئیات رجعت از جلمه ضروریات نیست، آنچه که ضروری مذهب است رجعت ائمه علیهم السلام و تشکیل حکومت اسلامی است... اما مدّت زمان حکومت چقدر است اعتقاد به مقدار معینی، وجوبی ندارد.)[15]
منابع جهت مطالعه بیشتر:
(الاِیقاظ من الهجمه بالبرهان علی الرجعة) ترجمه احمدجنتی و کتاب رجعت محمدباقر مجلسی و کتاب رجعت محمد خادمی شیرازی.
در اصول کافی از رسول خدا صلی الله علیه و آله روایت شده که:
(قال الله و ما تقرب الی عبد بشی احبّ إلیّ مما افترضت علیه)
نزدیک نشده است بنده به سوی من به سبب عملی که محبوب تر باشد نزد من از آنچه راکه واجب نمودم بر او) یعنی هچ چیز مثل ادای واجبات نزدیک کننده بنده به سوی پروردگارش نیست.[16]
--------------------------------------------------
[1] . نجم الدین طبسی، رجعت از نظر شیعه، 1400 قمری، ص 15، به نقل از قاموس اللغة.
[2] . محمدرضا طبسی نجفی، شیعه و رجعت ترجمه حضرت آیت الله سیدمحمد میرشاولد، چاپ اول، قم، مرکز انتشارات دارالنشر اسلام، قم 1376، ص 13.
[3] . نجم الدین طبسی، پیشین، ص 15.
[4] . شیخ حر عاملی، الایقاط من الهجمه بالبرهان علی الرجعة، ترجمه احمد جنتی، قم المطبعة العلمیة، 1341، ص 345.
[5] . شیخ حر عاملی، پیشین، ص 358.
[6] . محمدباقر مجلسی، رجعت، چاپ اول، تهران، انتشارات رسالت قلم، 1368، ص 102.
[7] . همان، ص 104، این حدیث عیناً از امام صادق علیه السلام روایت شده مراجعه شود به: کتاب شیعه و رجعت، محمدرضا طبسی نجفی، ترجمه میرشاولد، چاپ اول، مرکز انتشارات دارالنشر اسلامی، قم، 1376، ص 138، به نقل از تفسیر برهان.
[8] . علامه مجلسی، پیشین، ص 117، شیخ حر عاملی، پیشین، ص 46.
[9] . شیخ حر عاملی، پیشین، ص 345، در روایتی دیگر شبیه به همین روایت مدت سلطنت امام حسین علیه السلام را 309 سال ذکر کرده و آنجا لقب المنتصر را برای امام(ع) به کار برده، مراجعه شود به کتاب (بیداری امت در اثبات رجعت)، آیت الله سیدمحمد مهدی اصفهانی، ترجمه ابوالقاسم سحاب، چاپ اول، انتشارات علمی، 1331، ص 34.
[10] . محمدباقر مجلسی، پیشین، ص 104.
[11] . آیت الله سیدمحمد مهدی اصفهانی، پیشین، ص 37.
[12] . محمد خادمی شیرازی، رجعت، چاپ اول، تهران، مؤسسه نشر و تبلیغ، 1365، ص 190 به نقل از تفسیر برهان، ج 2، ص 408.
[13] . سیدمحمد مهدی اصفهانی، پیشین، ص 46.
[14] . همان، ص 53.
[15] . نجم الدین طبسی، پیشین، ص 127.
[16] . عبدالحسین دستغیب، (82 پرسش) چاپ هفتم، دفتر انتشارات اسلامی، سال 1375، ص 5188.
( اندیشه قم )
