خدیجه(س) دختر خویلد بن اسد بن عبدالعزّی بن قصی بن کلاب که در مقایسه با سلسله انساب رسول خدا(ص) میتوان اشتراک این دو بزرگوار را در اجداد خود از قصی بن کلاب تا عدنان به وضوح یافت. حضرت خدیجه(س)، پانزده سال پیش از عام الفیل متولد شده است. حکیم بن حزام در این خصوص چنین گوید: (من سیزده سال پیش از حادثة فیل متولد شدم و خدیجه دو سال پیش از من متولد شده بود.)[1] حضرت خدیجه(س) به تأیید اکثر مورخان دارای القاب و کنیههای مشهوری بودهاند که از مهمترین و مشهورترین کنیهها القاب ایشان حتی در دوران جاهلیت میتوان به ام هند و طاهره اشاره کرد. این لقب حاکی از منزلت و جایگاه ایشان در میان مردم میباشد. حضرت خدیجه(س) قبل از ازدواج با پیامبر(ص) دوبار ازدواج کرده بود. ابتدا با عُتیَّق بن عائذ ازدواج کرد و برای او دختری به نام جاریة به دنیا آورد.[2] پس از وفات عُتیَّق، با ابوهالة بن زرارة بن نَبّاش بن عدی التمیمی ازدواج کرد و صاحب دو پسر به نامهای هند و عبدالله شد و به خاطر هند، کنیه امّ هند گرفت. هند همان کسی است که برای امام حسن علیه السّلام شمایل رسول خدا(ص) را توصیف کرد و بسیار مورد علاقة رسول خدا(ص) بود و در جنگ جمل در رکاب حضرت علی علیه السّلام به شهادت رسید.[3] جمعی از علمای بزرگ معتقدند که ایشان قبل از حضرت رسول صلّی الله علیه و آله ازدواج نکرده بودند و فرزندان قبلی منتسب به ایشان را مربوط به خواهر حضرت خدیجه میدانند.[4] ازدواج پیامبر با خدیجه یک ماه پس از سفر به شام انجام گرفت؛ یعنی پنج سال بعد از فجار گفته شده است. خدیجه در هنگام ازدواج چهل سال و پیامبر صلّی الله علیه و آله بیست و پنج سال داشته است. البته برای حضرت خدیجه سن بیست و هشت سال یا کمی بیشتر را هم ذکر کردهاند و از آنجا که حضرت خدیجه از پیامبر صلّی الله علیه و آله صاحب چندین فرزند شده است، سن چهل سال زیاد به نظر میآید. خدیجه مدت بیست و پنج سال در خانة پیامبر زندگی نموده است و تا زمانی که او زنده بود پیامبر همسر دیگری انتخاب نکرد. خدیجه در دهم ماه رمضان سال دهم بعثت در سن 65 سالگی تقریباًیک سال و نیم پس از بیرون آمدن بنیهاشم از شعب ابیطالب و به فاصله سه روز تا شش ماه بعد از وفات ابوطالب از دنیا رحلت فرمود. پیامبر او را در حجون مکه در قبرستان ابوطالب کنار قبرهای عبدالمطلب و عبدمناف دفن کرد و خود در قبرش فرود آمد. اندوه حضرت از رحلت آن تنها محب و مشفق او به نهایت انجامید و آن سال را عام الحزن نامید.[5] معرفی منابع، جهت مطالعه بیشتر: 1 پیامبر و یاران، عالمی دامغانی. 2 تاریخ پیامبر اسلام، ابراهیم آیتی. -------------------------------------------------------------------------------- [1] . الطبقات الکبری، ابن سعد، بیروت، ج 1، ص 132. [2] . عسقلانی، ابن حجر، اصابه، بیروت، دارالصادر، ج 4، ص 281. [3] . ابن اثیر، اسد الغابه، بیروت، دار احیاء التراث العربی، ج 5، ص 72. [4] . بحارالانوار، بیروت، الوفاء 1403 ق، ج 16، 18، 22. [5] . مصدری، التنبیه والاشراف، تحقیق عبدالله اسماعی الصاوی، قاهره، ج 1، ص 200.
خدیجه(س) دختر خویلد بن اسد بن عبدالعزّی بن قصی بن کلاب که در مقایسه با سلسله انساب رسول خدا(ص) میتوان اشتراک این دو بزرگوار را در اجداد خود از قصی بن کلاب تا عدنان به وضوح یافت. حضرت خدیجه(س)، پانزده سال پیش از عام الفیل متولد شده است. حکیم بن حزام در این خصوص چنین گوید: (من سیزده سال پیش از حادثة فیل متولد شدم و خدیجه دو سال پیش از من متولد شده بود.)[1] حضرت خدیجه(س) به تأیید اکثر مورخان دارای القاب و کنیههای مشهوری بودهاند که از مهمترین و مشهورترین کنیهها القاب ایشان حتی در دوران جاهلیت میتوان به ام هند و طاهره اشاره کرد. این لقب حاکی از منزلت و جایگاه ایشان در میان مردم میباشد. حضرت خدیجه(س) قبل از ازدواج با پیامبر(ص) دوبار ازدواج کرده بود. ابتدا با عُتیَّق بن عائذ ازدواج کرد و برای او دختری به نام جاریة به دنیا آورد.[2]
پس از وفات عُتیَّق، با ابوهالة بن زرارة بن نَبّاش بن عدی التمیمی ازدواج کرد و صاحب دو پسر به نامهای هند و عبدالله شد و به خاطر هند، کنیه امّ هند گرفت. هند همان کسی است که برای امام حسن علیه السّلام شمایل رسول خدا(ص) را توصیف کرد و بسیار مورد علاقة رسول خدا(ص) بود و در جنگ جمل در رکاب حضرت علی علیه السّلام به شهادت رسید.[3] جمعی از علمای بزرگ معتقدند که ایشان قبل از حضرت رسول صلّی الله علیه و آله ازدواج نکرده بودند و فرزندان قبلی منتسب به ایشان را مربوط به خواهر حضرت خدیجه میدانند.[4] ازدواج پیامبر با خدیجه یک ماه پس از سفر به شام انجام گرفت؛ یعنی پنج سال بعد از فجار گفته شده است. خدیجه در هنگام ازدواج چهل سال و پیامبر صلّی الله علیه و آله بیست و پنج سال داشته است. البته برای حضرت خدیجه سن بیست و هشت سال یا کمی بیشتر را هم ذکر کردهاند و از آنجا که حضرت خدیجه از پیامبر صلّی الله علیه و آله صاحب چندین فرزند شده است، سن چهل سال زیاد به نظر میآید. خدیجه مدت بیست و پنج سال در خانة پیامبر زندگی نموده است و تا زمانی که او زنده بود پیامبر همسر دیگری انتخاب نکرد. خدیجه در دهم ماه رمضان سال دهم بعثت در سن 65 سالگی تقریباًیک سال و نیم پس از بیرون آمدن بنیهاشم از شعب ابیطالب و به فاصله سه روز تا شش ماه بعد از وفات ابوطالب از دنیا رحلت فرمود.
پیامبر او را در حجون مکه در قبرستان ابوطالب کنار قبرهای عبدالمطلب و عبدمناف دفن کرد و خود در قبرش فرود آمد. اندوه حضرت از رحلت آن تنها محب و مشفق او به نهایت انجامید و آن سال را عام الحزن نامید.[5]
معرفی منابع، جهت مطالعه بیشتر:
1 پیامبر و یاران، عالمی دامغانی.
2 تاریخ پیامبر اسلام، ابراهیم آیتی.
--------------------------------------------------------------------------------
[1] . الطبقات الکبری، ابن سعد، بیروت، ج 1، ص 132.
[2] . عسقلانی، ابن حجر، اصابه، بیروت، دارالصادر، ج 4، ص 281.
[3] . ابن اثیر، اسد الغابه، بیروت، دار احیاء التراث العربی، ج 5، ص 72.
[4] . بحارالانوار، بیروت، الوفاء 1403 ق، ج 16، 18، 22.
[5] . مصدری، التنبیه والاشراف، تحقیق عبدالله اسماعی الصاوی، قاهره، ج 1، ص 200.
- [سایر] الف. از نظر تاریخی، آیا درست است که حضرت خدیجه قبل از ازدواج با پیامبر اکرم (ص) ازدواج کرده بودند و از شوهر قبلی خود فرزندانی داشتند؟ ب. اختلاف سنّی بین پیامبر و حضرت خدیجه چقدر بوده است؟ ج. حضرت خدیجه(س) در حالی حضرت زهرا(س) را به دنیا آورد که عمرش 60 سال بود (5 سال بعد از بعثت)، چگونه زنی در سن یائسگی (بدون معجزه ) میتواند بچهای به دنیا آورد؟
- [سایر] آیا پیامبر (ص) از حضرت خدیجه (س) فرزندی غیر حضرت زهرا (س) داشتند؟
- [سایر] دلیل رغبت حضرت خدیجه (س) برای ازدواج با پیامبر (ص) چه بود؟
- [سایر] سنّ حضرت زهرا(س) در زمان رحلت حضرت خدیجه(س) چقدر بود؟
- [سایر] سن حضرت خدیجه(س) هنگام ازدواج با پیامبر اکرم(ص) چقدربود؟
- [سایر] ازدواج خدیجه با پیامبر صلی الله علیه و آله چگونه بوده است؟
- [سایر] القاب و فضایل حضرت خدیجه س را بیان کنید؟
- [سایر] حضرت خدیجه قبل از ازدواج با پیامبر (ص) ازدواج کرده بودند؟
- [سایر] چرا پیامبر(ص) و حضرت علی(ع) در زمان حیات همسران اولشان(حضرت خدیجه و حضرت زهرا)، ازدواج دیگری نکردند؟ اما بعد از وفات ایشان چندین همسر برای خود اختیار کردند؟
- [سایر] بانو خدیجه(س) از حضرت رسول اکرم(ص)مستقیم خواستگاری کردند یا با واسطه؟
- [آیت الله نوری همدانی] طلاق باید به صیغة عربی صحیح خوانده شود و دو مرد عادل آن را بشنوند و اگر خود شوهر بخواهد صیغة طلاق را بخواند و اسم زن او مثلاً فاطمه باشد باید بگوید : زَوْجَتی فاطِمَهُ طالِقٌ یعنی زن من فاطمه رها است و اگر دیگری را وکیل کند که آن وکیل باید بگوید : زَوْجَهُ مُوَکِلی فاطِمَهُ طالِقٌ .
- [آیت الله سبحانی] طلاق باید به صیغه عربی صحیح خوانده شود و دو مرد عادل آن را بشنوند و اگر خود شوهر بخواهد صیغه طلاق را بخواند و اسم زن او مثلاً فاطمه باشد، باید بگوید: زَوْجَتِی فاطِمَهُ طالِق یعنی زن من فاطمه رها است و اگر دیگری را وکیل کند آن وکیل باید بگوید: زَوْجَةُ مَوَکِّلِی فاطِمَةُ طالِق.
- [آیت الله فاضل لنکرانی] طلاق باید به صیغه عربی صحیح و به کلمه (طالق) خوانده شود و دو مرد عادل آن را بشنوند و اگر خود شوهر بخواهد صیغه طلاق را بخواند و اسم زن او مثلا فاطمه باشد باید بگوید: (زَوْجَتی فاطِمَة طالقٌ); یعنی: زن من فاطمه رها است و اگر دیگری را وکیل کند آن وکیل باید بگوید: (زَوْجَةُ مُوکِّلِی فاطِمَةُ طالِقٌ).
- [امام خمینی] اگر شوهر بخواهد صیغه طلاق خلع را بخواند، چنانچه اسم زن مثلا فاطمه باشد می گوید: "زوجتی فاطمة خالعتها علی ما بذلت هی طالق" یعنی زنم فاطمه را طلاق خلع دادم او رها است.
- [آیت الله سبحانی] اگر شوهر بخواهد صیغه طلاق خلع را بخواند، چنانچه اسم زن مثلاً فاطمه باشد می گوید: زَوْجَتِی فاطِمَةُ خلعتها عَلی ما بَذَلَتْ هِیَ طالِق (یعنی زنم فاطمه را طلاق خلع دادم او رها است).
- [آیت الله اردبیلی] اگر شوهر بخواهد خود صیغه طلاق را بخواند، چنانچه اسم زن مثلاً فاطمه باشد، میگوید: (زَوْجَتِی فاطِمَةُ خالَعْتُها عَلی ما بَذَلَتْ، هِیَ طالِقٌ) یعنی: (زنم فاطمه را در مقابل آنچه بخشید طلاق خلع دادم، او رهاست).
- [آیت الله بهجت] اگر شوهر بخواهد صیغه طلاق خُلع را بخواند، چنانچه اسم زن مثلاً فاطمه باشد میگوید: (زَوْجَتِی فاطِمَةُ خالَعْتُها عَلی ما بَذَلَتْ هِی طالِق)؛ یعنی: (زنم فاطمه را طلاق خُلع دادم، او رهاست).
- [آیت الله بهجت] اگر شوهر بخواهد صیغه مبارات را بخواند، چنانچه مثلاً اسم زن فاطمه باشد، باید بگوید: (بارَأتُ زَوْجَتِی فاطِمَةَ عَلی مَهرِها فَهِی طالِق)، یعنی: (مبارات کردم زنم فاطمه را در مقابل مهر او، پس او رهاست)، و اگر دیگری را وکیل کند، وکیل باید بگوید: (بارَأْتُ زَوْجَةَ مُوَکِّلی فاطِمَةَ عَلی مَهرِها فَهِی طالِق).
- [آیت الله وحید خراسانی] طلاق باید به صیغه عربی صحیح و به کلمه طالق خوانده شود و دو مرد عادل ان را بشنوند و اگر خود شوهر بخواهد صیغه طلاق را بخواند و اسم زن او مثلا فاطمه باشد باید بگوید زوجتی فاطمه طالق یعنی زن من فاطمه رها است و اگر دیگری را وکیل کند ان وکیل باید بگوید زوجه موکلی فاطمه طالق و در صورتی که زن معین باشد ذکر نام او لازم نیست
- [آیت الله میرزا جواد تبریزی] طلاق باید به صیغه عربی صحیح و به کلمه طالق خوانده شود و دو مرد عادل آن را بشنوند و اگر خود شوهر بخواهد صیغه طلاق را بخواند و اسم زن او مثلا فاطمه باشد؛ باید بگوید زوجتی فاطمه طالق یعنی زن من فاطمه رها است و اگر دیگری را وکیل کند آن وکیل باید بگوید زوجه موکلی فاطمه طالق. و در صورتی که زن معین باشد؛ ذکر نام او لازم نیست.