قبل از بیان جمعیت شیعه و سنی بطور جداگانه نیاز دارد که ابتداً راجع به کل جمعیّت مسلمانان در جهان نظری انداخته شود تا تعداد کل جمعیّت مسلمانان نسبت به سایر ادیان و مذاهب روشن گردد. طبق جدولی که در یکی از بولتنهای وزارت امور خارجه جمهوری اسلامی ایران مندرج است جمعیّت مسلمین به 000/200/155/1 نفر در سال 1991 میلادی رسیده است در جدول مذکور جمعیّت جهان اسلام به شکل زیر توزیع شده است: شمال آفریقا مصر 000/500/100 غرب آفریقا 000/000/125 مرکز آفریقا 000/000/18 شرق آفریقا 000/000/93 جنوب آفریقا 3000/15 ملتهای غرب 000/600/62 ترکیه، ایران و افغانستان 000/800/114 شبه قاره هند 000/500/180 آسیای جنوب شرقی 000/000/275 خاور دور 000/000/81 اروپا 000/300/18 آمریکا، اقیانوس آرام 000/900/5 کل جمعیت 000/200/155/1 این آمار مربوط به سال 1991 میباشد و از آن زمان تا کنون حدود سیزده سال میگذرد با توجه به نرخ رشد جمعیّت 03/0 کشورهای اسلامی جمعیّت جهان اسلام اکنون در حدود 000/450/696/1 نفر میباشد. و اگر درصد شیعیان را دوازده درصد کل جمعیت مسلمانان بدانیم کل جمعیّت شیعیان 000/574/203 بالغ میگردد. ولکن در کتاب (ژئوپولیتیک شیعه) اثر (فرانسواتوال) جمعیّت کل شیعیان را در سال 1995 در حدود 135 میلیون نفر تخمین زده است. بنابراین جمعیت شیعیان در سال 2004 م بالغ 000/144/176 می شود و جمعیت کل مسلمانان بالغ بر 981/869/467/1 میگردد. نویسنده اذعان دارد که سرشماری جوامع شیعه کارچندان سادهای نیست به ویژه در کشورهایی که بیشتر سنی مذهباند، زیرا این کشورها غالباً تمایل دارند که وزنه و اهمیت جوامع شیعه را کمتر جلوه دهند.[1] ایشان جمعیت کشورهای اسلامی و تعداد شیعیان هر کشور را چنین ذکر نموده است: کشور کل جمعیّت تعداد شیعیان افغانستان 000/18000 000/3000 عربستان سعودی 000/18000 000/500 آذربایجان 000/7500 000/5500 بحرین 000/600 000/350 امارات متحده عربی 000/2200 000/300 هندوستان 000/000/920 000/25000 عراق 000/000/20 000/500/12 ایران 000/61000 000/000/51 کویت 000/2100 000/500 لبنان 000/000/3 000/1000 قطر 000/550 000/50 پاکستان 000/000/130 000/000/30 سوریه 000/000/14 000/500/3 تاجیکستان 000/000/6 000/160 ترکیه 000/000/62 000/000/16 یمن 000/13500 000/5000 در نتیجة بنا بر آمار وزارت امور خارجه جمهوری اسلامی تعداد کل جمعیّت شیعیان در سال 1383 در حدود 574000/203 بالغ میگردد. و تعداد جمعیت سنی و فرقههای دیگر در همین سال حدود 000/874/492/1 میباشند. البته این آمار تقریبی است و آمار دقیقی که بر اساس سرشماری و بدون موضعگیریهای سیاسی و مذهبی صورت گرفته باشد در اختیار نیست (فرانسوا توال) در کتاب ژئویولیتیک ده تا دوازده درصد از مسلمانان را پیروان مکتب اهل بیت علیهالسلام دانسته است.[2] برای مطالعه بیشتر به کتب ذیل مراجعه گردد: 1. شناخت آماری جهان اسلام، خسروشاهی، سید هادی. 2. اقلیّتهای مسلمان در جهان امروز، علی کتانی. امام علی علیه السلام فرمود: کسی که آرزوهایش طولانی است کردارش نیز ناپسند است.[3] -------------------------------------------------------------------------------- [1] . گلی زواره، غلام رضا، سرزمین اسلام، ص 69، قم، دفتر تبلیغات اسلامی، دوم 1377. [2] . فرانسوا توال، ترجمه کتایون باصر، ژئوپولیتیک شیعه، ص 19 تهران، ویستار، 1382ش. [3] . نهج البلاغه،حکمت 35.
قبل از بیان جمعیت شیعه و سنی بطور جداگانه نیاز دارد که ابتداً راجع به کل جمعیّت مسلمانان در جهان نظری انداخته شود تا تعداد کل جمعیّت مسلمانان نسبت به سایر ادیان و مذاهب روشن گردد.
طبق جدولی که در یکی از بولتنهای وزارت امور خارجه جمهوری اسلامی ایران مندرج است جمعیّت مسلمین به 000/200/155/1 نفر در سال 1991 میلادی رسیده است در جدول مذکور جمعیّت جهان اسلام به شکل زیر توزیع شده است:
شمال آفریقا مصر 000/500/100
غرب آفریقا 000/000/125
مرکز آفریقا 000/000/18
شرق آفریقا 000/000/93
جنوب آفریقا 3000/15
ملتهای غرب 000/600/62
ترکیه، ایران و افغانستان 000/800/114
شبه قاره هند 000/500/180
آسیای جنوب شرقی 000/000/275
خاور دور 000/000/81
اروپا 000/300/18
آمریکا، اقیانوس آرام 000/900/5
کل جمعیت 000/200/155/1
این آمار مربوط به سال 1991 میباشد و از آن زمان تا کنون حدود سیزده سال میگذرد با توجه به نرخ رشد جمعیّت 03/0 کشورهای اسلامی جمعیّت جهان اسلام اکنون در حدود 000/450/696/1 نفر میباشد. و اگر درصد شیعیان را دوازده درصد کل جمعیت مسلمانان بدانیم کل جمعیّت شیعیان 000/574/203 بالغ میگردد.
ولکن در کتاب (ژئوپولیتیک شیعه) اثر (فرانسواتوال) جمعیّت کل شیعیان را در سال 1995 در حدود 135 میلیون نفر تخمین زده است.
بنابراین جمعیت شیعیان در سال 2004 م بالغ 000/144/176 می شود و جمعیت کل مسلمانان بالغ بر 981/869/467/1 میگردد.
نویسنده اذعان دارد که سرشماری جوامع شیعه کارچندان سادهای نیست به ویژه در کشورهایی که بیشتر سنی مذهباند، زیرا این کشورها غالباً تمایل دارند که وزنه و اهمیت جوامع شیعه را کمتر جلوه دهند.[1] ایشان جمعیت کشورهای اسلامی و تعداد شیعیان هر کشور را چنین ذکر نموده است:
کشور کل جمعیّت تعداد شیعیان
افغانستان 000/18000 000/3000
عربستان سعودی 000/18000 000/500
آذربایجان 000/7500 000/5500
بحرین 000/600 000/350
امارات متحده عربی 000/2200 000/300
هندوستان 000/000/920 000/25000
عراق 000/000/20 000/500/12
ایران 000/61000 000/000/51
کویت 000/2100 000/500
لبنان 000/000/3 000/1000
قطر 000/550 000/50
پاکستان 000/000/130 000/000/30
سوریه 000/000/14 000/500/3
تاجیکستان 000/000/6 000/160
ترکیه 000/000/62 000/000/16
یمن 000/13500 000/5000
در نتیجة بنا بر آمار وزارت امور خارجه جمهوری اسلامی تعداد کل جمعیّت شیعیان در سال 1383 در حدود 574000/203 بالغ میگردد.
و تعداد جمعیت سنی و فرقههای دیگر در همین سال حدود 000/874/492/1 میباشند.
البته این آمار تقریبی است و آمار دقیقی که بر اساس سرشماری و بدون موضعگیریهای سیاسی و مذهبی صورت گرفته باشد در اختیار نیست (فرانسوا توال) در کتاب ژئویولیتیک ده تا دوازده درصد از مسلمانان را پیروان مکتب اهل بیت علیهالسلام دانسته است.[2]
برای مطالعه بیشتر به کتب ذیل مراجعه گردد:
1. شناخت آماری جهان اسلام، خسروشاهی، سید هادی.
2. اقلیّتهای مسلمان در جهان امروز، علی کتانی.
امام علی علیه السلام فرمود:
کسی که آرزوهایش طولانی است کردارش نیز ناپسند است.[3]
--------------------------------------------------------------------------------
[1] . گلی زواره، غلام رضا، سرزمین اسلام، ص 69، قم، دفتر تبلیغات اسلامی، دوم 1377.
[2] . فرانسوا توال، ترجمه کتایون باصر، ژئوپولیتیک شیعه، ص 19 تهران، ویستار، 1382ش.
[3] . نهج البلاغه،حکمت 35.
- [آیت الله مکارم شیرازی] کدام یک از موارد زیر صحیح است؟ الف) شهادت اهل سنّت علیه اهل تشیّع در دعاوی مالی یا کیفری (چنان چه خواهان سنّی مذهب، و خوانده شیعه باشد). ب) شهادت اهل سنّت علیه اهل سنّت در دعاوی مالی یا کیفری (چنانچه خواهان و خوانده هر دو سنی باشند.) ج) شهادت اهل سنّت در دعاوی مالی یا کیفری (چنانچه خواهان و خوانده هر دو شیعه باشند; لیکن شهودشان سنّی باشد.) د) شهادت اهل سنّت به نفع اهل تشیّع (چنانچه خواهان شیعه، و خوانده سنّی مذهب باشد.) ه) شهادت اهل کتاب له یا علیه مسلمانان.
- [آیت الله مکارم شیرازی] آیا ازدواج مردان سنّی با دختران شیعه جایز است؟ ازدواج مرد شیعه با دختر سنّی چطور؟
- [سایر] از چه زمانی مسلمین به شیعه و سنی تقسیم شدند و چرا تعداد سنی ها از شیعیان بیشتر است؟
- [آیت الله مکارم شیرازی] آیا ازدواج مردان سنّی با دختران شیعه جایز است؟ ازدواج مرد شیعه با دختر سنّی چطور؟
- [سایر] آیا در تاریخ شیعه، تعبیر به برادران اهل سنت آمده است؟ مگر اهل سنت، برادر ما شیعیان هستند؟
- [آیت الله بهجت] آیا ازدواج مردان سنّی با دختران شیعه جایز است؟ ازدواج مرد شیعه با دختر سنی چه طور؟
- [آیت الله اردبیلی] آیا در صورت نبودن روحانی شیعی، عالم سُنّی میتواند نماز میّت شیعه را بخواند و با نبودن عالم سُنّی، آیا عالم شیعی میتواند بر میّت سُنّی نماز بخواند یا خیر؟
- [سایر] فرق سنی و شیعه چیست؟
- [سایر] 1. آیا یک زن سنی می تواند با یک مرد شیعه ازدواج کند؟ 2. اگر یک زن سنی با یک مرد شیعه ازدواج نماید آیا مهم است که در کدام مسجد پیمان ازدواج را اجرا نمایند؟ 3. اگر یک زن سنی با یک شیعه ازدواج نماید، فرزندان آنها کدام طرفی باید باشند؟ شیعه یا سنی؟ و شما کدام راه را انتخاب می کنید؟
- [سایر] انواع شیعه و سنی کدامند؟
- [آیت الله سیستانی] از نظر اهل سنّت، زن از همه تَرَکه شوهر اعمّ از منقول و غیرمنقول مانند زمین و غیره، ارث میبرد. حال آنکه از نظر مذهب امامیه، زن از اصل زمین یا قیمت آن ارث نمیبرد و تنها از قیمت بنا و درختان ارث میبرد، نه اصل آنها. بنابراین اگر مذهب اهل سنّت بر شیعه نافذ باشد به گونهای که زن سنّی مذهب از زمین و اصل بنا و درختان ارث ببرد، در صورتی که دیگر ورثه امامی مذهب باشند، زن امامی مذهب نیز میتواند میراثی را که از زمین و اصل بنا و درختان به او میرسد، بگیرد که سایر ورثه اهل سنت باشند.
- [آیت الله فاضل لنکرانی] چنانچه یکی از اولاد از نظر سنّی بزرگتر و دیگری از جهت بلوغ بزرگتر باشد قضاء نماز بر اولّی واجب است.
- [آیت الله سیستانی] نظر اهل سنّت آن است که مازاد سهمالارث میراث بر آن، به عَصَبه میت مانند برادر او داده میشود. لکن نظر مذهب امامیه خلاف آن است، مثلاً اگر مردی بمیرد و تنها دختری و برادری داشته باشد، از نظر امامیه باید نیمی از ارث را به دختر به عنوان سهمالارث و نیم دیگر را به عنوان ردّ به او بپردازند و به برادر میت سهمی تعلّق نمیگیرد. لکن نظر اهل سنّت آن است که در این فرض نیمی از ارث میت به برادر پرداخت میشود، چون که از عصبه میت به شمار میرود. حال اگر مذهب اهل سنّت بر وارث امامی مذهب نافذ باشد و مازاد سهمالارث به او پرداخت نشود، عصبه میت اگر امامی مذهب باشند، میتوانند از باب قاعده مقاصّه نوعی، مازاد سهمالارث وارثِ سنّی مذهب را بگیرند.
- [آیت الله سیستانی] بر طبق مذهب امامیه، زن مطلقه یائسه و صغیره اگر چه با آنها نزدیکی شده باشد عدّه ندارند. لیکن بر طبق مذاهب اهلسنّت با اختلافی که در شروط عدّه برای صغیره دارند عدّه بر آنان واجب است. حال اگر شوهر از اهلسنّت باشد، و زن یائسه یا صغیرهاش را با اعتقاد به لزوم عدّه برای صغیره طلاق دهد، ملزم به رعایت قواعد مذهب خود مانند فساد عقد خواهر مطلقه، و نکاح زنانی که جمع آنها با زن در دوران عدّه حرام است، میشود، بنابراین مرد شیعی میتواند با خواهر این مطلقه ازدواج کند هرچند آن مرد سنی با او عقد بسته باشد. و احتیاط واجب برای مرد شیعی نیز آن است که با این زن مطلقه پیش از تمام شدن عدهاش ازدواج نکند، و آن زن نیز اگر شیعه باشد و یا شیعه بشود تا پایان عدّه، ازدواج نکند. همچنین احوط آن است که در ایام عدّه از شوهر نفقه نگیرد، گر چه طبق مذهب شوهر واجبالنفقه او باشد، مگر آنکه از باب اجرای قاعده مقاصّه نوعی در صورت بودن شرایط آن، بتوان نفقه گرفت.
- [آیت الله سیستانی] از نظر اهل سنّت جمع میان عمه و برادرزادهاش یا خاله و خواهرزادهاش جایز نیست، بدین معنا که اگر هر دو را همزمان عقد کنند، هر دو عقد باطل است، و در صورتی که عقد یکی پس از دیگری باشد، عقد دومی باطل است. لکن از نظر فقه امامیه، عقد عمه پس از برادرزادهاش و خاله پس از خواهرزادهاش مطلقاً جایز است. همچنین عقد برادرزاده پس از عقد عمه و عقد خواهرزاده پس از عقد خاله، مشروط بر آنکه پیش از عقد عمه و خاله رضایت داده باشند و یا بعد از عقد رضایت بدهند جایز است. بنابراین اگر پیرو اهل سنّت، در نکاح میان عمه و برادرزادهاش و یا میان خاله و خواهرزادهاش جمع کند، پس اگر عقد آنها متقارن باشد چون به مذهب آنها عقد هر دو باطل است، برای پیرو مذهب امامیه جایز است بر هر یک از آنها و در صورت رضایت عمه یا خاله بر هر دو عقد کند. و اگر عقد مرد سنّی متقارن نباشد، عقد زن دوّم در فرض مذکور به مذهب آنها باطل است و مرد شیعی میتواند با او ازدواج کند. این حکم در مورد هر یک از آن دو زن در صورتی که امامی باشند، نیز جاری است.
- [آیت الله خوئی] هرگاه چیزی که پیدا کرده نشانهای دارد که به واسط آن میتواند صاحبش را پیدا کند، اگرچه بداند صاحب آن سنی یا کافری است که اموالش محترم است، در صورتی که قیمت آن چیز به یک درهم برسد باید از روزی که آن را پیدا کرده تا یک سال در محل اجتماع مردم اعلان کند.
- [آیت الله اردبیلی] پیروی از امر پدر و مادر در غیر از انجام کارهای حرام و ترک کارهای واجب عینی(1) بنابر احتیاط لازم است و مخالفت آنان اگر موجب آزار و بیاحترامی به آنان شود، حرام است و فرزندان در هر سنی که باشند، باید به پدر و مادر خود احترام بگذارند.
- [آیت الله میرزا جواد تبریزی] هرگاه چیزی که پیدا کرده؛ نشانه ای دارد که به واسطه آن می تواند صاحبش را پیدا کند؛ اگرچه بداند صاحب آن سنی یا کافری است که اموالش محترم است؛ در صورتی که قیمت آن چیز به مقدار یک درهم برسد؛ باید از روزی که آن را پیدا کرده تا یک سال در محل اجتماع مردم اعلان کند.
- [آیت الله شبیری زنجانی] مستحبّ است در شوهر دادن دختری که بالغه است (یعنی مکلّف شده) و به سنی رسیده که حیض دیدن وی متعارف است، عجله کنند، از حضرت صادق علیهالسلام روایت شده که یکی از سعادتهای مرد آن است که دخترش در خانه او حیض نبیند.
- [آیت الله بهجت] بنابر اظهر جایز است زکات فطره را به فقیر مستضعف، یعنی کسی که نه اهل ولایت است و نه دشمن شیعه، بدهند.