نصیریة سوریه که به نام علویون[1] نیز شناخته شده اند، شیعة دوازده امامی و پیرو فقه جعفری[2] می باشند. این گروه علاوه بر سوریه در مناطق جنوبی ترکیه و مناطق شمالی لبنان نیز حضور دارند.[3]
همانطور که گفته شد آنها در اصول اعتقادیشان دارای معتقدات شیعة اثنی عشری می باشند و همچون امامیه، ادلة تشریع را قرآن، سنت، اجماع و عقل می دانند.[4]
در باب فروع الدین نیز به نماز، اذان و اقامه، روزه، زکات، خمس، حج، جهاد، امر به معروف و نهی از منکر و تولی و تبری معترف و مقر می باشند.[5]
از این رو حساب نصیریه های دوازده امامی را از حساب نصیریه های غالی باید جدا کرد.[6] زیرا نصیریان غالی مسلک به حلول الوهیت در حضرت علی علیه السّلام و اینکه سلمان فارسی فرستادة آن حضرت است و ارادت به ابن ملجم و اینکه شراب از نور است قائل می باشند.[7]
در خصوص نصیریان دوازده امامی باید گفت، با وجود عینیت و یگانگی ای که بین آنها و سایر شیعیان دوازده امامی وجود دارد ولی باز هم بر آنها انتقادات و ایراداتی وارد است که از جملة آنها اهمال در انجام فرائض و واجبات می باشد.[8] البته این ایراد و منقصت با تمام بزرگیش باعث نمی شود که کسی را متهم به خروج از اسلام و مذهب بکنیم چرا که چه بسیار افرادی هستند، که اموری را معتقد و معترف هستند امّا در انجام آنها کوتاهی و سستی می کنند به عنوان مثال چه بسیار افرادی که نماز را به عنوان یکی از واجبات دین قبول دارند امّا در بجا آوردن آن کوتاهی می کنند. یا چه بسیار مسلمانانی که روزه را به عنوان یکی از فرائض دینی قبول دارند، امّا از انجام آن به هر طریق کوتاهی می کنند.
علاوه بر این، انتقادات دیگری بر نصیریة سوریه وارد است که به دو نمونه از آن اشاره می کنیم:
1.عدم اتحاد و عملکرد قبیله ای.
2. محروم کردن زنان از ارث.[9]
و موارد دیگر که بیشتر آنها از قبول نداشتن شریعت مقدس اسلام و مذهب جعفری ناشی نمی شود بلکه عدم تقید به شرع بین آنها بر می گردد به آداب و رسوم غلطی[10] که در آن مناطق در میان آن مردم رسوخ کرده است.
شاید مهمترین عامل این رویکرد در میان نصیریه دو امر ذیل باشند.
1 تسلط طولانی مدت حکومت عثمانی بر مناطق نصیریه نشین که آنها را به شدت از مراکز شیعی دور نگه داشته و با ظلم و ستم خود آنان را در فقر مالی و فرهنگی گرفتار کرده بودند و این عقب ماندگی و دور نگه داشتن از مراکز علمی و فرهنگی منجر به ضعف شریعت شده بود.
2 دوری از مراکز علمی و حوزههای علمیه شیعه و عدم ترویج شریعت توسط علمای فرهیخته که این هم ریشه در تسلط عثمانیها داشت.
معرفی منابع جهت مطالعه بیشتر:
1. فرهنگنامه فرقه های اسلامی، شریف یحیی الامین، ترجمة محمدرضا موحدی.
2. فرهنگ فرق اسلامی، محمد جواد مشکور
3. تاریخ العلویون، محمد امین.
4. تاریخ الشیعه فی ساحل بلاد الشام الشمالی، هاشم عثمان.
[1] . هاشم عثمان، هل العلویون شیعة، بیروت، موسسه الاعلمی للمطبوعات، چاپ اول، 1414ق، ص10.
[2] . علی عزیز ابراهیم، العلویون، مقدمة محمد مهدی شمس الدین، بیروت، موسسه الاعلمی للمطبوعات، 1415ق، ص52.
[3] . حیاة الشهید الاول، گروهی، ص358، پاورقی 2، مرکز المصطفی صلّی الله علیه و آله .
[4] . العلویون، همان، ص7778.
[5] . همان، ص78 الی 80.
[6] . هل العلویون شیعة، همان، ص41.
[7] . ربانی گلپایگانی، علی، فرق و مذاهب کلامی، قم، مرکز جهانی علوم اسلامی، چاپ سوم، 1383ش، ص326.
[8] . هل العلویون شیعة، همان، ص102.
[9] . همان، ص 104.
[10] . همان، ص 98.
( اندیشه قم )
