یکی از دینهایی که خداوند متعال به فرزندان ابراهیم علیه السّلام عنایت فرموده است، دین مسیحیت میباشد. آن طور که از قرائن و شواهد بر میآید قبل از اسلام دین مسیحیت آخرین دین بوده است که خداوند برای هدایت و ارشاد انسانها، به ارمغان فرستاده است. آورنده دین مسیحیت حضرت مسیح علیه السّلام که در قرآن مجید یکی از پیامبران اولوالعزم نام برده شده است، میباشد. او بدون پدر و از حضرت مریم، دختر عمران به دنیا آمده است. مادر حضرت مسیح علیه السّلام نامش مریم، دختر عمران نبی است، تولد او نیز ویژگی خاصی دارد که خداوند آن را در قرآن کریم ذکر کرده است، چگونگی تولد حضرت در کتاب قرآن چنین آمده است: (زن عمران نذر کرد و با خود و خدای خودش چنین عهد کرد که فرزندی که در شکم دارد را در راه خداوند آزاد گرداند و چون فرزندش به دنیا آمد گفت: پروردگارا! فرزندی که به دنیا آوردهام دختر است، من او را مریم نام نهادم، او و فرزندانش را از شر شیطان رجیم در پناه تو آوردم).[1] بعد خداوند در ادامه خبر از قبول شدن نذر زن عمران میدهد و میفرماید: (مریم را به نیکویی تربیت کرد و حضرت زکریای نبی را به کفالت او گمارد).[2] از جمله ویژگیها و امتیازاتی که خداوند برای حضرت مریم سلام الله علیها برشمرده میتوان به موارد زیر اشاره کرد: 1. مادرش او را نذر صومعه کرده بود. (آل عمران، 35) 2. تحت نظر زکریای نبی پرورش یافت. (آل عمران، 36) 3. بیت المقدس را برای عبادت اختیار کرده بود. (مریم، 16) 4. از غذاهای بهشتی تغذیه میکرد. (آل عمران، 37) 5. ملائکه با مریم صحبت میکردند. (آل عمران، 42) 6. خداوند او را بر زنان زمان خود برگزیده بود. (آل عمران، 42) 7. مریم دارای مقام عصمت بود. (آل عمران، 42) 8. او صدیقه بود. (مائده، 75) 9. از سجود کنندگان و رکوع کنندگان بود. (آل عمران، 43) تولد مسیح علیه السّلام خداوند چگونگی میلاد آن حضرت را چنین بیان مینماید: (فرشتگان به مریم گفتند خدا تو را به کلمهای که نامش مسیح است بشارت میدهد که در دنیا و آخرت آبرومند است).[3] از این آیة شریفه فهمیده میشود که نام حضرت عیسی را خداوند انتخاب کرده و او را مسیح نام نهاده است. در مورد چگونگی خلقت و آفرینش حضرت، خداوند میفرماید: (مسیح عیسی بن مریم فقط فرستاده خدا و کلمه (و مخلوق) اوست که او را به مریم القا نمود و روحی (شایسته) از طرف او بود).[4] نبوت مسیح در مورد آغاز نبوت حضرت عیسی علیه السّلام خداوند عزوجل در قرآن کریم بعد از ذکر جریان ملامت قوم، حضرت مریم را و اینکه از او میخواستند توضیح دهد که فرزند را از کجا آورده است، میفرماید: (آن طفل گفت همانا من بندة خاص خدایم که مرا کتاب آسمانی و شرف نبوت عطا فرمود).[5] با توجه به این آیه چنین به دست میآید که حکم نبوت از همان طفولیت به حضرت عیسی علیه السّلام عطا شده است، امّا این سؤال حال مطرح میشود که آیا در همان زمان طفولیت به رسالت هم مبعوث شد یا خیر؟ در جواب باید گفت؛ اولاً از آیه شریفه چنین بیان و مطلبی استفاده نمی شود و رسالت را برای حضرت اثبات نمیکند. ثانیاً، در حدیثی آمده است که شخصی از امام باقر علیه السّلام سؤال میکند که آیا حضرت عیسی علیه السّلام هنگام تولد حجت خداوند بر مردم زمانش بوده است یا نه؟ امام علیه السّلام در جواب میفرمایند حضرت عیسی علیه السّلام در آن زمان نبی بوده امّا رسول نبوده است و به آیه 30 سوره مریم استناد میفرمایند. و سپس اضافه میکنند که عیسی علیه السّلام در آن حال (در گهواره) آیت برای مردم و رحمتی از جانب پروردگار برای مریم بوده و حجت برای کسانی که کلام او را شنیدند، امّا بعد از آن حضرت عیسی علیه السّلام دیگر سخن نگفت تا دو سالگی و در آن حال حضرت زکریا علیه السّلام حجت خداوند عزوجل بر مردم بود. بعد از دو سال حضرت زکریا از دنیا رفت و حضرت یحیی وارث کتاب و حکم شد، در حالی که طفل خردسالی (صبی صغیر) بود. وقتی حضرت عیسی علیه السّلام به هفت سالگی رسید، به رسالت مبعوث شد و حجت خداوند بر یحیی و همه مردم شد.[6] القاب حضرت مسیح خداوند حضرت عیسی علیه السّلام را در قرآن کریم با صفات گوناگونی توصیف نموده است که این خود نشانهای بر عظمت و بزرگی آن حضرت میباشد. ما در اینجا به بیان چند نمونه از آنها میپردازیم: 1. قول الحق (مریم، 34) 2. جعلنی مبارکا (مریم، 31) 3. کلمة الله (آل عمران، 45؛ نساء، 171) 4. وجیهاً فی الدنیا و الاخرة (آل عمران، 45) 5. من المقربین (آل عمران، 45) 6. رسول الله (نساء، 171) 7. روح من الله (نساء، 171) 8. زکیّ (مریم، 19). معجزات حضرت بهترین وسیله برای اثبات نبوت و ادعای هر پیامبری معجزاتی است که به مردم ارائه میدهد. از جمله معجزات حضرت مسیح میتوان به موارد زیر اشاره کرد: 1. کتاب انجیل (مائده، 46) 2. شفای پیسی (مائده، 110) 3. تکلم در گهواره (مائده، 110) 4. زنده کردن مرده (مائده، 110) 5. ساختن پرنده از گل و دمیدن روح در آن (مائده، 110) 6. نزول مائده برای حواریون (مائده، 114) 7. شفای کور مادرزاد (مائده، 110). علم عیسی بن مریم یکی از اصلیترین و مهمترین ابزاری که خداوند متعال برای راهنمایی بشر به رسولانش عنایت میکند، علم و حکمت است، خداوند میزان علم آن حضرت را چنین بیان میدارد: 1. خداوند او را به وسیله روح القدس توانا ساخت. (بقره، 87 و 253) 2. خداوند به او کتاب عنایت کرد. (مائده، 110) 3. حکمت،[7] حضرت عیسی علیه السّلام را خداوند به سلاح حکمت مسلح کرد تا از مواهب آن برای راهنمائی بشر برخوردار شود. 4. تورات،[8] خداوند متعال کتاب تورات را که کتاب مقدس یهودیان است به حضرت عیسی علیه السّلام آموخت. 5. انجیل،[9] خداوند به حضرت عیسی علیه السّلام کتاب مقدس انجیل را عنایت فرمود، انجیلی که هدایتگر و نور است. زنده بودن حضرت عیسی علیه السّلام یکی از مواردی که خداوند عزوجل به صراحت با نظر مسیحیان در مورد آن مخالفت کرده است، کشته شدن حضرت عیسی علیه السّلام است، خداوند متعال در این مورد میفرماید: (گفتند ما مسیح را کشتیم در صورتی که او را نه کشتند و نه به دار کشیدند، بلکه بر آنها امر مشتبه شد و همانا آنان که دربارة او عقاید مختلف اظهار داشتند از روی شک و تردید سخن گفتند و عالم به او نبودند و به طور یقین مسیح را نکشتند).[10] همانطور که مشاهده میشود در این آیه شریفه خداوند صراحتاً با کشته شدن مسیح مخالفت میکند و آن را نفی مینماید. گرچه مسیحیان معتقدند که سه روز پس از کشته شدن، مسیح زنده شد و در زنده بودن فعلی با مسلمانان هم عقیدهاند. انجیل در قرآن خداوند متعال انجیل را در قرآن کریم یکی از کتابهای آسمانی که به حضرت عیسی علیه السّلام عطا کرده است[11] معرفی میکند. در مورد محتویات کتاب حضرت عیسی خداوند عزوجل چنین میفرماید: (انجیل کتابی است که در آن هدایت و نور و تصدیق کننده تورات است و آن هدایت و موعظهای برای متقین میباشد.)[12] امّا مسیحیان انجیل را آن چنان که میبایست رعایت نکردند.[13] انحراف مسیحیان دین مسیحیت نیز مانند دین یهود بعد از مدتی که حضرت عیسی علیه السّلام به آسمان عروج کرد، دستخوش تحریف و انحراف شد و مسیحیان دارای عقاید فاسد و گمراه شدند از جمله آنها میتوان به موارد زیر اشاره کرد: 1. آنها قائل به الوهیت حضرت مسیح و مادر گرامیش شدند. (مائده، 17، 72 و 116) 2. آنها مسیح را فرزند خداوند انگاشتند. 3. شریک برای خداوند قائل شدند. (نساء، 171، مائده، 73) 4. در دینشان غلو کردند. (نساء، 171) 5. خود را فرزندان خداوند معرفی کردند. (مائده، 18) 6. احبار و راهبان را شریک خداوند قرار دادند. (توبه، 31) 7. رهبانیت و ترک دنیا را به صورت بدعتی در دین قرار دادند. (حدید، 27) مسیحیان واقعی اما مسیحیان واقعی به چه کسانی میگویند؟ در جواب این سؤال خداوند متعال میفرماید: (ای اهل کتاب شما ارزشی ندارید تا آن که به دستورات تورات و انجیل و قرآن عمل کنید).[14] پس با توجه به این آیه شریفه میتوان گفت که مسیحی واقعی کسی است که اولاً سه کتاب آسمانی تورات، انجیل و قرآن را قبول داشته باشد و در مرحله دوم به دستورات آنها عمل کند. در نهایت میتوان چنین گفت که از دیدگاه اسلام دین مسیحیت یکی از ادیان الهی بود که توسط حضرت عیسی علیه السّلام و برای هدایت مردم در آن دوران فرستاده شده بود، ولی بعد از عروج حضرت عیسی علیه السّلام کم کم توسط گمراهان تحریف شده و حق و باطل در هم آمیخته شد تا این که خداوند دین اسلام را توسط پیامبر اسلام فرستاد تا راهی برای رسیدن به سعادت دنیوی و اخروی باشد و با آمدن این دین تمام ادیان قبلی منسوخ شده و پیروی از آنها موجب رستگاری و هدایت نخواهد شد، چنان که خداوند میفرماید و لن یقبل غیر اسلام دیناً؛ یعنی غیر از اسلام دین دیگری پذیرفته نیست. [1] . آل عمران/35 و 36. [2] . آل عمران/37. [3] . آل عمران/45. [4] . نساء/171. [5] . مریم/30. [6] . کلینی، محمد، کافی، دارالکتب الاسلامیه، 1365ش، ج 1، ص 382، باب حالات الائمة فی السّنّ، حدیث 1. [7] . مائده/110. [8] . مائده/110. [9] . مائده/46. [10] . نساء/157. [11] . مائده/46. [12] . مائده/46. [13] . حدید/27. [14] . مائده/68. ( اندیشه قم )
یکی از دینهایی که خداوند متعال به فرزندان ابراهیم علیه السّلام عنایت فرموده است، دین مسیحیت میباشد. آن طور که از قرائن و شواهد بر میآید قبل از اسلام دین مسیحیت آخرین دین بوده است که خداوند برای هدایت و ارشاد انسانها، به ارمغان فرستاده است.
آورنده دین مسیحیت حضرت مسیح علیه السّلام که در قرآن مجید یکی از پیامبران اولوالعزم نام برده شده است، میباشد. او بدون پدر و از حضرت مریم، دختر عمران به دنیا آمده است.
مادر حضرت مسیح علیه السّلام
نامش مریم، دختر عمران نبی است، تولد او نیز ویژگی خاصی دارد که خداوند آن را در قرآن کریم ذکر کرده است، چگونگی تولد حضرت در کتاب قرآن چنین آمده است: (زن عمران نذر کرد و با خود و خدای خودش چنین عهد کرد که فرزندی که در شکم دارد را در راه خداوند آزاد گرداند و چون فرزندش به دنیا آمد گفت: پروردگارا! فرزندی که به دنیا آوردهام دختر است، من او را مریم نام نهادم، او و فرزندانش را از شر شیطان رجیم در پناه تو آوردم).[1] بعد خداوند در ادامه خبر از قبول شدن نذر زن عمران میدهد و میفرماید: (مریم را به نیکویی تربیت کرد و حضرت زکریای نبی را به کفالت او گمارد).[2]
از جمله ویژگیها و امتیازاتی که خداوند برای حضرت مریم سلام الله علیها برشمرده میتوان به موارد زیر اشاره کرد:
1. مادرش او را نذر صومعه کرده بود. (آل عمران، 35)
2. تحت نظر زکریای نبی پرورش یافت. (آل عمران، 36)
3. بیت المقدس را برای عبادت اختیار کرده بود. (مریم، 16)
4. از غذاهای بهشتی تغذیه میکرد. (آل عمران، 37)
5. ملائکه با مریم صحبت میکردند. (آل عمران، 42)
6. خداوند او را بر زنان زمان خود برگزیده بود. (آل عمران، 42)
7. مریم دارای مقام عصمت بود. (آل عمران، 42)
8. او صدیقه بود. (مائده، 75)
9. از سجود کنندگان و رکوع کنندگان بود. (آل عمران، 43)
تولد مسیح علیه السّلام
خداوند چگونگی میلاد آن حضرت را چنین بیان مینماید: (فرشتگان به مریم گفتند خدا تو را به کلمهای که نامش مسیح است بشارت میدهد که در دنیا و آخرت آبرومند است).[3]
از این آیة شریفه فهمیده میشود که نام حضرت عیسی را خداوند انتخاب کرده و او را مسیح نام نهاده است. در مورد چگونگی خلقت و آفرینش حضرت، خداوند میفرماید: (مسیح عیسی بن مریم فقط فرستاده خدا و کلمه (و مخلوق) اوست که او را به مریم القا نمود و روحی (شایسته) از طرف او بود).[4]
نبوت مسیح
در مورد آغاز نبوت حضرت عیسی علیه السّلام خداوند عزوجل در قرآن کریم بعد از ذکر جریان ملامت قوم، حضرت مریم را و اینکه از او میخواستند توضیح دهد که فرزند را از کجا آورده است، میفرماید: (آن طفل گفت همانا من بندة خاص خدایم که مرا کتاب آسمانی و شرف نبوت عطا فرمود).[5]
با توجه به این آیه چنین به دست میآید که حکم نبوت از همان طفولیت به حضرت عیسی علیه السّلام عطا شده است، امّا این سؤال حال مطرح میشود که آیا در همان زمان طفولیت به رسالت هم مبعوث شد یا خیر؟
در جواب باید گفت؛ اولاً از آیه شریفه چنین بیان و مطلبی استفاده نمی شود و رسالت را برای حضرت اثبات نمیکند. ثانیاً، در حدیثی آمده است که شخصی از امام باقر علیه السّلام سؤال میکند که آیا حضرت عیسی علیه السّلام هنگام تولد حجت خداوند بر مردم زمانش بوده است یا نه؟ امام علیه السّلام در جواب میفرمایند حضرت عیسی علیه السّلام در آن زمان نبی بوده امّا رسول نبوده است و به آیه 30 سوره مریم استناد میفرمایند.
و سپس اضافه میکنند که عیسی علیه السّلام در آن حال (در گهواره) آیت برای مردم و رحمتی از جانب پروردگار برای مریم بوده و حجت برای کسانی که کلام او را شنیدند، امّا بعد از آن حضرت عیسی علیه السّلام دیگر سخن نگفت تا دو سالگی و در آن حال حضرت زکریا علیه السّلام حجت خداوند عزوجل بر مردم بود. بعد از دو سال حضرت زکریا از دنیا رفت و حضرت یحیی وارث کتاب و حکم شد، در حالی که طفل خردسالی (صبی صغیر) بود.
وقتی حضرت عیسی علیه السّلام به هفت سالگی رسید، به رسالت مبعوث شد و حجت خداوند بر یحیی و همه مردم شد.[6]
القاب حضرت مسیح
خداوند حضرت عیسی علیه السّلام را در قرآن کریم با صفات گوناگونی توصیف نموده است که این خود نشانهای بر عظمت و بزرگی آن حضرت میباشد. ما در اینجا به بیان چند نمونه از آنها میپردازیم:
1. قول الحق (مریم، 34)
2. جعلنی مبارکا (مریم، 31)
3. کلمة الله (آل عمران، 45؛ نساء، 171)
4. وجیهاً فی الدنیا و الاخرة (آل عمران، 45)
5. من المقربین (آل عمران، 45)
6. رسول الله (نساء، 171)
7. روح من الله (نساء، 171)
8. زکیّ (مریم، 19).
معجزات حضرت
بهترین وسیله برای اثبات نبوت و ادعای هر پیامبری معجزاتی است که به مردم ارائه میدهد. از جمله معجزات حضرت مسیح میتوان به موارد زیر اشاره کرد:
1. کتاب انجیل (مائده، 46)
2. شفای پیسی (مائده، 110)
3. تکلم در گهواره (مائده، 110)
4. زنده کردن مرده (مائده، 110)
5. ساختن پرنده از گل و دمیدن روح در آن (مائده، 110)
6. نزول مائده برای حواریون (مائده، 114)
7. شفای کور مادرزاد (مائده، 110).
علم عیسی بن مریم
یکی از اصلیترین و مهمترین ابزاری که خداوند متعال برای راهنمایی بشر به رسولانش عنایت میکند، علم و حکمت است، خداوند میزان علم آن حضرت را چنین بیان میدارد:
1. خداوند او را به وسیله روح القدس توانا ساخت. (بقره، 87 و 253)
2. خداوند به او کتاب عنایت کرد. (مائده، 110)
3. حکمت،[7] حضرت عیسی علیه السّلام را خداوند به سلاح حکمت مسلح کرد تا از مواهب آن برای راهنمائی بشر برخوردار شود.
4. تورات،[8] خداوند متعال کتاب تورات را که کتاب مقدس یهودیان است به حضرت عیسی علیه السّلام آموخت.
5. انجیل،[9] خداوند به حضرت عیسی علیه السّلام کتاب مقدس انجیل را عنایت فرمود، انجیلی که هدایتگر و نور است.
زنده بودن حضرت عیسی علیه السّلام
یکی از مواردی که خداوند عزوجل به صراحت با نظر مسیحیان در مورد آن مخالفت کرده است، کشته شدن حضرت عیسی علیه السّلام است، خداوند متعال در این مورد میفرماید: (گفتند ما مسیح را کشتیم در صورتی که او را نه کشتند و نه به دار کشیدند، بلکه بر آنها امر مشتبه شد و همانا آنان که دربارة او عقاید مختلف اظهار داشتند از روی شک و تردید سخن گفتند و عالم به او نبودند و به طور یقین مسیح را نکشتند).[10] همانطور که مشاهده میشود در این آیه شریفه خداوند صراحتاً با کشته شدن مسیح مخالفت میکند و آن را نفی مینماید. گرچه مسیحیان معتقدند که سه روز پس از کشته شدن، مسیح زنده شد و در زنده بودن فعلی با مسلمانان هم عقیدهاند.
انجیل در قرآن
خداوند متعال انجیل را در قرآن کریم یکی از کتابهای آسمانی که به حضرت عیسی علیه السّلام عطا کرده است[11] معرفی میکند.
در مورد محتویات کتاب حضرت عیسی خداوند عزوجل چنین میفرماید: (انجیل کتابی است که در آن هدایت و نور و تصدیق کننده تورات است و آن هدایت و موعظهای برای متقین میباشد.)[12]
امّا مسیحیان انجیل را آن چنان که میبایست رعایت نکردند.[13]
انحراف مسیحیان
دین مسیحیت نیز مانند دین یهود بعد از مدتی که حضرت عیسی علیه السّلام به آسمان عروج کرد، دستخوش تحریف و انحراف شد و مسیحیان دارای عقاید فاسد و گمراه شدند از جمله آنها میتوان به موارد زیر اشاره کرد:
1. آنها قائل به الوهیت حضرت مسیح و مادر گرامیش شدند. (مائده، 17، 72 و 116)
2. آنها مسیح را فرزند خداوند انگاشتند.
3. شریک برای خداوند قائل شدند. (نساء، 171، مائده، 73)
4. در دینشان غلو کردند. (نساء، 171)
5. خود را فرزندان خداوند معرفی کردند. (مائده، 18)
6. احبار و راهبان را شریک خداوند قرار دادند. (توبه، 31)
7. رهبانیت و ترک دنیا را به صورت بدعتی در دین قرار دادند. (حدید، 27)
مسیحیان واقعی
اما مسیحیان واقعی به چه کسانی میگویند؟ در جواب این سؤال خداوند متعال میفرماید: (ای اهل کتاب شما ارزشی ندارید تا آن که به دستورات تورات و انجیل و قرآن عمل کنید).[14] پس با توجه به این آیه شریفه میتوان گفت که مسیحی واقعی کسی است که اولاً سه کتاب آسمانی تورات، انجیل و قرآن را قبول داشته باشد و در مرحله دوم به دستورات آنها عمل کند. در نهایت میتوان چنین گفت که از دیدگاه اسلام دین مسیحیت یکی از ادیان الهی بود که توسط حضرت عیسی علیه السّلام و برای هدایت مردم در آن دوران فرستاده شده بود، ولی بعد از عروج حضرت عیسی علیه السّلام کم کم توسط گمراهان تحریف شده و حق و باطل در هم آمیخته شد تا این که خداوند دین اسلام را توسط پیامبر اسلام فرستاد تا راهی برای رسیدن به سعادت دنیوی و اخروی باشد و با آمدن این دین تمام ادیان قبلی منسوخ شده و پیروی از آنها موجب رستگاری و هدایت نخواهد شد، چنان که خداوند میفرماید و لن یقبل غیر اسلام دیناً؛ یعنی غیر از اسلام دین دیگری پذیرفته نیست.
[1] . آل عمران/35 و 36.
[2] . آل عمران/37.
[3] . آل عمران/45.
[4] . نساء/171.
[5] . مریم/30.
[6] . کلینی، محمد، کافی، دارالکتب الاسلامیه، 1365ش، ج 1، ص 382، باب حالات الائمة فی السّنّ، حدیث 1.
[7] . مائده/110.
[8] . مائده/110.
[9] . مائده/46.
[10] . نساء/157.
[11] . مائده/46.
[12] . مائده/46.
[13] . حدید/27.
[14] . مائده/68.
( اندیشه قم )
- [سایر] انحرافات در دین مسیحیت چگونه است؟
- [سایر] چرا می گویند دین مسیحیت دین رحمت و بخشش است ولی اسلام چنین نیست؟
- [سایر] علل دین گرایی و دین گریزی در ادیان اسلام مسیحیت زرتشت . یهود چیست؟ کدام یک از اعتقادات دینی موجب دین گریزی و یا دین گرایی می شود؟
- [سایر] اگر در دین مسیحیت حجاب وجود ندارد پس چرا در کلیسا خانمهای راهبه کاملا پوشیده اند؟
- [سایر] بت پرستی در دین مسیحیت به چه شکل بوده و یا هست؟
- [سایر] اگر در دین مسیحیت حجاب وجود ندارد پس چرا در کلیسا خانمهای راهبه کاملا پوشیده اند؟
- [سایر] اگر در دین مسیحیت حجاب وجود ندارد پس چرا در کلیسا خانمهای راهبه کاملا پوشیده اند؟
- [سایر] دین مسیحیت راجع به مکان وزمان فراگیری علم بااسلام چه تفاوتی دارد؟
- [سایر] میخواستم اطلاعاتی درباره دین مسیحیت و مسائل مهمی که برای این دین در طول تاریخ بوجود آمده و بعدا دچار انحراف شده را برای من توضیح دهید؟
- [سایر] چرا در دین مسیحیت حضرت عیسی را فرزند خدا میدانند آیا به خلقت آدم و حوا اعتقادی ندارند؟
- [آیت الله صافی گلپایگانی] . اعانت ظلمه و کسانی که با دین و احکام دین، ضدیت و معاندت دارند و همراهی نمودن با آنها در ظلم و ستم، تجاوز به حریم دین و حرام است.
- [آیت الله اردبیلی] ابراء ذمّه میت از دَین صحیح است.
- [آیت الله اردبیلی] برای یاد دادن واجبات یا مستحبات نماز میتوان مزد گرفت.
- [آیت الله مکارم شیرازی] هرگاه کسی که بدهکار است و زراعتی نیز دارد فوت کند و ورثه پیش از آن که زکات زراعت واجب شود دین او را از اموال دیگری بدهند، هرکدام از ورثه سهمش به اندازه زکات برسد باید زکات را بدهد اما اگر دین او را قبل از واجب شدن زکات نپردازند، چنانچه مال میت فقط به اندازه دین است زکات واجب نمی شود.
- [آیت الله اردبیلی] نمایشهای متداول چنانچه مستلزم نظر و لمس نامحرم یا موجب اشاعه فساد و تهییج شهوت و یا توهین به مقدّسات مذهب و اولیای دین و دروغ و باطل نباشد، اشکال ندارد. همچنین بازیهای مختلف اگر در آنها آلات قمار و برد و باخت و ضرر جسمی یا روحی و یا اِتلاف و اِسراف مال در بین نباشد، اشکال ندارد.
- [آیت الله وحید خراسانی] امر به معروف و نهی از منکر در مواردی که برای امر کننده و نهی کننده موجب حرج و مشقت غیر قابل تحمل از نظر عرف باشد واجب نیست مگر در اموری که اهمیت انها در شرع مقدس به مرتبه ای باشد که تکلیف به انها به واسطه حرج رفع نشود مانند حفظ دین و نفوس مسلمین
- [آیت الله علوی گرگانی] مسلمانی که منکر خدا یا پیغمبر شود یا حکم ضروری دین یعنیحکمی را که مسلمانان جز دین اسلام میدانند مثل واجب بودن نماز وروزه را انکار کند در صورتی که بداند آن حکم ضروری دین است مرتدّ میشود.
- [آیت الله وحید خراسانی] بر هر مسلمانی واجب است از بدعت گذاران در دین و کسانی که موجب افساد در دین و تزلزل عقاید حقه هستند اظهار برایت و بیزاری کند و دیگران را از فتنه و فساد انان بر حذر دارد
- [آیت الله صافی گلپایگانی] . مسلمانی که منکر خدا یا پیغمبر شود، یا حکم ضروری دین، یعنی حکمی را که مسلمانان جزء دین اسلام میدانند، مثلاً واجببودن نماز و روزه را انکار کند، در صورتی که بداند آن حکم ضروری دین است مرتد میشود.
- [آیت الله فاضل لنکرانی] مرتدّ از لحاظ نجس و پاکی حکم گروهی را دارد که به دین آنها در آمده است بنابراین اگر مشرک شده باشد نجس و اگر به دین یهودی و نصرانی گرویده باشد محکوم به طهارت است.