اشکال دارد
يعنی چنين كاری موجب اسقاط تكليف نيست و نمی‌شود به آن اكتفا كرد؛ ولی در اين مورد می‌توان به فتوای مجتهدی كه در رتبه‌ی بعدی است رجوع كرد. رجوع کنيد به: احتياط واجب
من دانشجو هستم، می خواستم بپرسم آیا علاقه به استاد و یا عشق به او از نظر شرعی، اشکال دارد؟ البته استادی که جنس مخالف است.
رابطه دوستی بین دختر و پسر: این نوع رابطه از نظر اسلام حرام است و قرآن از دوستی بین دختر و پسر و اینگونه روابط نهی کرده است زیرا عفت عمومی جامعه با اینگونه روابط آسیب جدی می بیند پایه های ازدواج و خانواده سست می شود و صدها مفسده اخلاقی برای دختر و پسر و جامعه دارد. دوست داشتن و عشق ورزیدن) اگر از مسیر معین، مشخص و صحیح استیفا نشود، ممکن است عوارض نامطلوبی را برای انسان ایجاد کند. شما خوب می‌دانید جاذبه بین دو جنس مخالف (زن و مرد) بسیار قوی است؛ مخصوصا در سنین جوانی، که این جاذبه و حساسیت در اوج خود می‌باشد، در نتیجه هر چند جوان بخواهد رعایت مسایل شرعی و عرفی را در دوستی با جنس مخالف بنماید، اما تمایلات نفسی و وسوسه‌های شیطانی قوی‌تر از آنند که انسان گرفتار خطرهای بزرگ نشود. به همین جهت عقل اقتضا می‌کند انسان خود را در معرض خطری که بسیاری از خوش باوران را گرفتار کرده قرار ندهد. روشن است که هر فرد خود بهتر می‌تواند تشخیص دهد که کجا از مرز فراتر رفته است قران انسان را از داشتن روابط دوستانه با جنس مخالف بر حذر داشته است و آن را مورد مذمت قرار داده است. آیه 25 سوره نساء به مردان می گوید با دخترانی که روابط دوستی مخفیانه ای با دیگران داشته اند ازدواج نکنید... (فانکحوهن باذن اهلهن و اتوهن اجورهن بالمعروف محصنات غیر مسافحات و لا متخذات اخدان) یعنی آنان را با اجازه خانواده هایشان به همسری خود در آورید و مهرشان را به طور پسندیده به آنان بدهید پاکدامن باشند و زناکار و دوست گیران پنهانی نباشند. در آیه 5 سوره مائده نیز به مردان خطاب می کند و می فرماید شما با زنان پاکدامن مسلمان ازدواج کنید و خود نیز پاکدامن باشید نه زناکار و نه آنکه زنان را در پنهانی دوست خود بگیرید(... ولا متخذی اخدان. ...) بنابراین برقراری روابط دوستانه با جنس مخالف از نظر اسلام، عملی است حرام و نامشروع، و زنان و مردان مسلمان لازم است از آن اجتنناب نمایند. علاوه بر این که این دوستی‌ها عوارض و پیامدهای بسیار ناگواری برای فرد در پی دارد. پیامدهای روابط دختر و پسر پیش از ازدواج از دو منظر روانشناسانه و جامعه شناسانه می‌توان به این امر پرداخت. به طور کلی روابط باز و آزاد دو جنس مخالف پیش از ازدواج، دارای آفت‌ها و آسیب‌های روانی و اجتماعی جبران ناپذیری است. در ذیل به چند نمونه از این آسیب‌ها اشاره می‌شود: 1. فقدان شناخت درست و واقع بینانه: معمولا ادّعا می‌شود این گونه روابط و دوستی‌ها به انگیزه ازدواج شکل می‌گیرد، ولی با کمی دقّت فهمیده می‌شود، روح حاکم بر این گونه دوستی‌ها، عشق‌ورزی کور است نه خردورزی. پای خرد و عقل در میدان عاشقی لنگ است. امام علی علیه السلام می‌فرمایند: (حبّ الشّیء یعمی و یصمّ)، دوست داشتن چیزی انسان را کور و کر می‌کند. در حالی که تصمیم‌گیری درست در مورد ازدواج با فرد خاص، تنها با تکیه بر عقلانیّت و خردورزی ممکن است. دوستی‌های قبل از گزینش همسر، راه عقل را مسدود و چشم واقع بین انسان را کور می‌سازد و اجازه نمی‌دهد تا یک تصمیم صحیح و پیراسته از اشتباه گرفته شود. این نوع انتخاب‌ها که در فضایی آکنده از احساسات و عواطف انجام می‌گیرد. به دلیل نبود شناخت عمیق و واقع‌بینانه، زندی مشترک را تلخ و آینده را تیره و تار می‌سازد. یک ازدواج موفق دائر مدار یک سلسله معیارهای اصلی و فرعی و همچنین یک سلسله آگاهی ها قبل و بعد از ازدواج می باشد. اگر انسان بر اساس آگاهی های صحیح آن معیارها را در فردی احراز کرد آنگاه باید اقدام به خواستگاری کند و مراحل بعدی را به تدریج انجام دهد تا ازدواج محقق شود. معمولا یکی از مشکلات انتخاب آگاهانه عشق و علاقه زود هنگام است. چه اینکه علاقه و عشق مفرط موجب می شود انسان نتواند بر اساس آگاهی به معیارهای صحیح همسر خود را انتخاب کند. البته خود علاقه یکی از چیزهائی است که برای اقدام اولیه لازم است والا هیچگاه انگیزه ای ایجاد نمی شود و اقدامی هم صورت نمی گیرد اما این علاقه نباید در حدی باشد که موجب نادیده گرفتن معیارهای مهم انتخاب همسر شود. 2. ایجاد جو بدبینی: این گونه دوستی ها نه تنها مشکلی را برای دختران و پسران حل نمی‌کند بلکه بر مشکلات آنان می‌افزاید. این گونه دوستی‌ها و روابط اگر به ازدواج بینجامد پس از مدتی از شکل‌گیری زندگی جو بدبینی و سوءظن را به دنبال خواهد داشت. پسر به خود می‌گوید این دختر وقتی به راحتی با من پیوند و رابطه نامشروع برقرار نمود، پس از اعتقاد و ایمان قوی برخوردار نیست. بنابر این از کجا معلوم پیش از ارتباط با من، با فرد دیگری طرح دوستی نریخته است. از کجا معلوم که در آینده با این که همسر من است با دیگری ارتباط برقرار نکند؟ دختر نیز همین تصور را نسبت به پسر دارد. بر این اساس این گونه ازدواج‌ها دارای پایه و اساسی سست و متزلزل است و تجربه نشان داده که در بسیاری موارد، سریعا منجر به طلاق و جدایی می‌گردد. بر اساس یک یافته پژوهشی در آمریکا، زوج‌هایی که پیش از ازدواج با یکدیگر زندگی می‌کنند زندگی زناشویی آنها با مشکلات عدیده‌ای رو به رو است و منجر به طلاق می‌شود. به گزارش ایسنا، دکتر (کاترین کوهان)، استاد دانشگاه ایالت پنسیلوانیا گفت: طبق آخرین تحقیقات، افرادی که پیش از ازدواج با یکدیگر رابطه داشته‌اند بعد از ازدواج در حلّ مشکلات خود عاجزند، چرا که نسبت به یکدیگر بسیار بدبین هستند. کوهان گفت: طبیعت ارتباطات آزاد این است که زوجین چندان انگیزه‌ای برای حل درگیری‌ها و حمایت از مهارت‌های خود ندارند. وی افزود: به نظر می‌رسد ارتباطات این افراد زودتر از افرادی که با یکدیگر دوست نبوده‌اند، سرد و منجرّ به طلاق می‌شود. وی در پایان گفت: می‌توانم بگویم رابطه قبل از ازدواج به هیچ وجه سبب دوام زندگی زناشویی نمی‌شود 3. افت تحصیلی یا رکود علمی: این گونه روابط باعث می‌شود که دو طرف تمام فکر و توجه و تمرکز خود را صرف دیدارها و ملاقات‌های حضوری و تلفنی خود بکنند و این بزرگ‌ترین مانع برای رشد و ترقی علمی است؛ زیرا تحصیل دانش نیازمند تمرکز نیروهای فکری وروحی است. دل‌مشغولی و اضطرابی که در اثر این گونه پیوندها پدید می‌آید بزرگ‌ترین سد راه تعالی علمی و تحصیلی است؛ لذا متصدیان امور علمی مدارس و دانشگاه‌ها توصیه می‌کنند. حتی ایام عقد و نامزدی جوانان در بحبوحه تحصیلات نباشد تا آنان بتوانند با تمرکز بیشتر فکر، در ادامه دروس و امتحانات موفق شوند. 4. عدم استقبال از تشکیل کانون خانواده: این گونه روابط و دوستی‌ها معمولا به انگیزه تفنّن و سرگرمی شکل می‌گیرد و در خلال آن از خود باوری و زودباوری دختران سوء استفاده می شود. متاسفانه در بسیاری موارد بین عشق و هوس تمییز داده نمی‌شود. عشق حقیقی و پاک با هوس‌های آلوده و زودگذر، تفاوت جوهری دارد. برخی از این روابط که مبتنی بر هوسرانی و سرگرمی است، پس از مدتی رو به سردی و افول می‌نهد. جاذبه و دل ربایی‌ها مربوط به روزها و ماه‌های اول دوستی است. ولی دیری نمی‌پاید که این روابط عادی شده و به جدایی می کشد. حس تنوع طلبی انسان از یک طرف و فقدان عامل بازدارنده از طرف دیگر باعث می‌شود برخی سراغ ازدواج و تشکیل خانواده نروند جامعه‌ای که از تشکیل کانون خانواده استقبال نکند هیچ‌گونه ضمانتی برای رشد و شکوفایی فضایل انسانی در آن وجود ندارد. عمده خوبی‌ها و کمالات والای انسانی در پرتو تشکیل خانواده‌ای سالم، به فعلیت می‌رسد. 5. اضطراب، تشویش و احساس نگرانی:در دوستی‌های موجود بین دختران و پسران، از آنجا که مقاومتی بسیار قوی از طرف پدر یا مادر یا جامعه برای ممانعت از برقراری این دوستی‌ها وجود دارد، این گونه دوستی‌ها با مخاطرات روانی گوناگونی از جمله اضطراب و تشویش همراه است. وجود افکار دیگری چون احساس گناه، نگرانی از تهدیداتی که توسط پسر برای فاش کردن روابطش با دختر صورت می‌گیرد، یک تعارض درونی و اضطراب مستمر را به دنبال خود دارد. بنابر این وجود چنین دلهره‌ها و اضطراب‌هایی که گاهی لطمه‌های جبران ناپذیری بر جسم و روان انسان دارد، از جمله آسیب‌های این گونه روابط است. 6. محرومیت از ازدواج پاک: هر انسانی در سرشت و نهاد خویش به دنبال پاکی‌ها و نجابت است. دخترانی که در پی این روابط آلوده هستند در حقیقت پشت پا به سرنوشت خود زده‌اند و این امر باعث می‌شود که آن‌ها به جرم آلودگی به این روابط شرایط ازدواج پاک را از دست بدهند. البته این گونه روابط ناسالم حتی در ازدواج پسران نیز تاخیر ایجاد شود و دختران بیش از پسران در معرض این آسیب قرار دارند. درآخر توصیه‌های زیر را ارائه می‌دهیم.سعی کنید با عمل به آنها خود را از این علاقه بدون پشتوانه عقلانی رها کنید. 1. به خودتان تلقین کنید که (من می‌توانم این علاقه غیر موجه را کنار بگذارم). 2. حتی المقدور از مکان‌هایی که احتمال مشاهده پسر مزبور وجود دارد، تردد نکنید. 3. از نگاه کردن به او یا حرف زدن با او جدّا بپرهیزید. 4. از فکر کردن به او جدا بپرهیزید و هر چیزی که او را به یاد شما می‌اندازد، از خود دور کنید. 5. احتمالاً چند نکته یا ویژگی منفی هم در او یافته‌اید یا مشاهده کرده‌اید؛ هرگاه ذهنتان به سوی او معطوف شد بلافاصله به ویژگی‌های منفی او فکر کنید و به خود بگوئید او به خاطر این اوصاف، مناسب و شایسته‌ من نیست. 6. هرگاه فکر او به ذهنتان آمد، موضوع یا موضوعات مختلفی را در ذهن یا در دفترچه یادداشت خود داشته باشید، به سراغ آن‌ها بروید و درباره‌ آن‌ها فکر کنید. 7. هرگاه متوجه شدید ذهنتان ناخودآگاه به یاد او مشغول شده است، به خود چنین تلقین کنید و بگوئید (بس است) و آهسته مشت خودتان را روی میز یا زمین بزنید. بدین ترتیب تغییر حالت به وجود آمده، فضای ذهنی‌تان را تغییر خواهد داد. 8. انجام یک کار مهم و جدی که در راستای تحصیلات و رشته درسی تان است را آغاز کنید. مثلا روی یک موضوع علمی به طوری جدی به تحقیق بپردازید. 9. روابط اجتماعی و دوستانه بیشتری با همسن و سالان و دختران همکلاس خود برقرار کنید. 10. حتی المقدور از تنها بودن در مکانی برای مدت زیاد اجتناب کنید تا فکر وی به ذهن شما وارد نشود. 11. حتی‌المقدور بیکار نباشید و اوقات فراغت خود را با فعالیت‌های مختلف به خصوص فعالیت‌های دسته‌جمعی پر کنید. 12. به امور مذهبی و عبادات به ویژه نماز اول وقت اهتمام بیشتری نشان دهید. 13. هر روز حداقل ده دقیقه قرآن (با توجه به معنا و ترجمه آن) تلاوت کنید. 14. با افراد مومن، موفق، با نشاط و اهل کار و فعالیت طرح دوستی بریزید که نقش بسیار زیادی در تقویت ایمان و اراده شما دارند. 15. در صورتی که موفق به ترک گناه شوید و توبه کنید, بخشش خداوند حتمی است و نباید در این مورد نگران باشید. امیدواریم با رعایت این نکات و هر نکته دیگری که می‌تواند ذهن شما را از فکر کردن به دختر مزبور به خود مشغول کند، در این کار توفیق یابید. برای مطالعه بیشتر کتاب ذیل مفید است. - روابط دختر و پسر نوشته محمد رضا احمدی انتشارات نهاد نمایندگی مقام معظم رهبری در دانشگاه ها porseman.org
رابطه دوستی بین دختر و پسر: این نوع رابطه از نظر اسلام حرام است و قرآن از دوستی بین دختر و پسر و اینگونه روابط نهی کرده است زیرا عفت عمومی جامعه با اینگونه روابط آسیب جدی می بیند پایه های ازدواج و خانواده سست می شود و صدها مفسده اخلاقی برای دختر و پسر و جامعه دارد. دوست داشتن و عشق ورزیدن) اگر از مسیر معین، مشخص و صحیح استیفا نشود، ممکن است عوارض نامطلوبی را برای انسان ایجاد کند. شما خوب می‌دانید جاذبه بین دو جنس مخالف (زن و مرد) بسیار قوی است؛ مخصوصا در سنین جوانی، که این جاذبه و حساسیت در اوج خود می‌باشد، در نتیجه هر چند جوان بخواهد رعایت مسایل شرعی و عرفی را در دوستی با جنس مخالف بنماید، اما تمایلات نفسی و وسوسه‌های شیطانی قوی‌تر از آنند که انسان گرفتار خطرهای بزرگ نشود. به همین جهت عقل اقتضا می‌کند انسان خود را در معرض خطری که بسیاری از خوش باوران را گرفتار کرده قرار ندهد. روشن است که هر فرد خود بهتر می‌تواند تشخیص دهد که کجا از مرز فراتر رفته است قران انسان را از داشتن روابط دوستانه با جنس مخالف بر حذر داشته است و آن را مورد مذمت قرار داده است. آیه 25 سوره نساء به مردان می گوید با دخترانی که روابط دوستی مخفیانه ای با دیگران داشته اند ازدواج نکنید... (فانکحوهن باذن اهلهن و اتوهن اجورهن بالمعروف محصنات غیر مسافحات و لا متخذات اخدان) یعنی آنان را با اجازه خانواده هایشان به همسری خود در آورید و مهرشان را به طور پسندیده به آنان بدهید پاکدامن باشند و زناکار و دوست گیران پنهانی نباشند. در آیه 5 سوره مائده نیز به مردان خطاب می کند و می فرماید شما با زنان پاکدامن مسلمان ازدواج کنید و خود نیز پاکدامن باشید نه زناکار و نه آنکه زنان را در پنهانی دوست خود بگیرید(... ولا متخذی اخدان. ...) بنابراین برقراری روابط دوستانه با جنس مخالف از نظر اسلام، عملی است حرام و نامشروع، و زنان و مردان مسلمان لازم است از آن اجتنناب نمایند. علاوه بر این که این دوستی‌ها عوارض و پیامدهای بسیار ناگواری برای فرد در پی دارد. پیامدهای روابط دختر و پسر پیش از ازدواج از دو منظر روانشناسانه و جامعه شناسانه می‌توان به این امر پرداخت. به طور کلی روابط باز و آزاد دو جنس مخالف پیش از ازدواج، دارای آفت‌ها و آسیب‌های روانی و اجتماعی جبران ناپذیری است. در ذیل به چند نمونه از این آسیب‌ها اشاره می‌شود: 1. فقدان شناخت درست و واقع بینانه: معمولا ادّعا می‌شود این گونه روابط و دوستی‌ها به انگیزه ازدواج شکل می‌گیرد، ولی با کمی دقّت فهمیده می‌شود، روح حاکم بر این گونه دوستی‌ها، عشق‌ورزی کور است نه خردورزی. پای خرد و عقل در میدان عاشقی لنگ است. امام علی علیه السلام می‌فرمایند: (حبّ الشّیء یعمی و یصمّ)، دوست داشتن چیزی انسان را کور و کر می‌کند. در حالی که تصمیم‌گیری درست در مورد ازدواج با فرد خاص، تنها با تکیه بر عقلانیّت و خردورزی ممکن است. دوستی‌های قبل از گزینش همسر، راه عقل را مسدود و چشم واقع بین انسان را کور می‌سازد و اجازه نمی‌دهد تا یک تصمیم صحیح و پیراسته از اشتباه گرفته شود. این نوع انتخاب‌ها که در فضایی آکنده از احساسات و عواطف انجام می‌گیرد. به دلیل نبود شناخت عمیق و واقع‌بینانه، زندی مشترک را تلخ و آینده را تیره و تار می‌سازد. یک ازدواج موفق دائر مدار یک سلسله معیارهای اصلی و فرعی و همچنین یک سلسله آگاهی ها قبل و بعد از ازدواج می باشد. اگر انسان بر اساس آگاهی های صحیح آن معیارها را در فردی احراز کرد آنگاه باید اقدام به خواستگاری کند و مراحل بعدی را به تدریج انجام دهد تا ازدواج محقق شود. معمولا یکی از مشکلات انتخاب آگاهانه عشق و علاقه زود هنگام است. چه اینکه علاقه و عشق مفرط موجب می شود انسان نتواند بر اساس آگاهی به معیارهای صحیح همسر خود را انتخاب کند. البته خود علاقه یکی از چیزهائی است که برای اقدام اولیه لازم است والا هیچگاه انگیزه ای ایجاد نمی شود و اقدامی هم صورت نمی گیرد اما این علاقه نباید در حدی باشد که موجب نادیده گرفتن معیارهای مهم انتخاب همسر شود. 2. ایجاد جو بدبینی: این گونه دوستی ها نه تنها مشکلی را برای دختران و پسران حل نمی‌کند بلکه بر مشکلات آنان می‌افزاید. این گونه دوستی‌ها و روابط اگر به ازدواج بینجامد پس از مدتی از شکل‌گیری زندگی جو بدبینی و سوءظن را به دنبال خواهد داشت. پسر به خود می‌گوید این دختر وقتی به راحتی با من پیوند و رابطه نامشروع برقرار نمود، پس از اعتقاد و ایمان قوی برخوردار نیست. بنابر این از کجا معلوم پیش از ارتباط با من، با فرد دیگری طرح دوستی نریخته است. از کجا معلوم که در آینده با این که همسر من است با دیگری ارتباط برقرار نکند؟ دختر نیز همین تصور را نسبت به پسر دارد. بر این اساس این گونه ازدواج‌ها دارای پایه و اساسی سست و متزلزل است و تجربه نشان داده که در بسیاری موارد، سریعا منجر به طلاق و جدایی می‌گردد. بر اساس یک یافته پژوهشی در آمریکا، زوج‌هایی که پیش از ازدواج با یکدیگر زندگی می‌کنند زندگی زناشویی آنها با مشکلات عدیده‌ای رو به رو است و منجر به طلاق می‌شود. به گزارش ایسنا، دکتر (کاترین کوهان)، استاد دانشگاه ایالت پنسیلوانیا گفت: طبق آخرین تحقیقات، افرادی که پیش از ازدواج با یکدیگر رابطه داشته‌اند بعد از ازدواج در حلّ مشکلات خود عاجزند، چرا که نسبت به یکدیگر بسیار بدبین هستند. کوهان گفت: طبیعت ارتباطات آزاد این است که زوجین چندان انگیزه‌ای برای حل درگیری‌ها و حمایت از مهارت‌های خود ندارند. وی افزود: به نظر می‌رسد ارتباطات این افراد زودتر از افرادی که با یکدیگر دوست نبوده‌اند، سرد و منجرّ به طلاق می‌شود. وی در پایان گفت: می‌توانم بگویم رابطه قبل از ازدواج به هیچ وجه سبب دوام زندگی زناشویی نمی‌شود 3. افت تحصیلی یا رکود علمی: این گونه روابط باعث می‌شود که دو طرف تمام فکر و توجه و تمرکز خود را صرف دیدارها و ملاقات‌های حضوری و تلفنی خود بکنند و این بزرگ‌ترین مانع برای رشد و ترقی علمی است؛ زیرا تحصیل دانش نیازمند تمرکز نیروهای فکری وروحی است. دل‌مشغولی و اضطرابی که در اثر این گونه پیوندها پدید می‌آید بزرگ‌ترین سد راه تعالی علمی و تحصیلی است؛ لذا متصدیان امور علمی مدارس و دانشگاه‌ها توصیه می‌کنند. حتی ایام عقد و نامزدی جوانان در بحبوحه تحصیلات نباشد تا آنان بتوانند با تمرکز بیشتر فکر، در ادامه دروس و امتحانات موفق شوند. 4. عدم استقبال از تشکیل کانون خانواده: این گونه روابط و دوستی‌ها معمولا به انگیزه تفنّن و سرگرمی شکل می‌گیرد و در خلال آن از خود باوری و زودباوری دختران سوء استفاده می شود. متاسفانه در بسیاری موارد بین عشق و هوس تمییز داده نمی‌شود. عشق حقیقی و پاک با هوس‌های آلوده و زودگذر، تفاوت جوهری دارد. برخی از این روابط که مبتنی بر هوسرانی و سرگرمی است، پس از مدتی رو به سردی و افول می‌نهد. جاذبه و دل ربایی‌ها مربوط به روزها و ماه‌های اول دوستی است. ولی دیری نمی‌پاید که این روابط عادی شده و به جدایی می کشد. حس تنوع طلبی انسان از یک طرف و فقدان عامل بازدارنده از طرف دیگر باعث می‌شود برخی سراغ ازدواج و تشکیل خانواده نروند جامعه‌ای که از تشکیل کانون خانواده استقبال نکند هیچ‌گونه ضمانتی برای رشد و شکوفایی فضایل انسانی در آن وجود ندارد. عمده خوبی‌ها و کمالات والای انسانی در پرتو تشکیل خانواده‌ای سالم، به فعلیت می‌رسد. 5. اضطراب، تشویش و احساس نگرانی:در دوستی‌های موجود بین دختران و پسران، از آنجا که مقاومتی بسیار قوی از طرف پدر یا مادر یا جامعه برای ممانعت از برقراری این دوستی‌ها وجود دارد، این گونه دوستی‌ها با مخاطرات روانی گوناگونی از جمله اضطراب و تشویش همراه است. وجود افکار دیگری چون احساس گناه، نگرانی از تهدیداتی که توسط پسر برای فاش کردن روابطش با دختر صورت می‌گیرد، یک تعارض درونی و اضطراب مستمر را به دنبال خود دارد. بنابر این وجود چنین دلهره‌ها و اضطراب‌هایی که گاهی لطمه‌های جبران ناپذیری بر جسم و روان انسان دارد، از جمله آسیب‌های این گونه روابط است. 6. محرومیت از ازدواج پاک: هر انسانی در سرشت و نهاد خویش به دنبال پاکی‌ها و نجابت است. دخترانی که در پی این روابط آلوده هستند در حقیقت پشت پا به سرنوشت خود زده‌اند و این امر باعث می‌شود که آن‌ها به جرم آلودگی به این روابط شرایط ازدواج پاک را از دست بدهند. البته این گونه روابط ناسالم حتی در ازدواج پسران نیز تاخیر ایجاد شود و دختران بیش از پسران در معرض این آسیب قرار دارند. درآخر توصیه‌های زیر را ارائه می‌دهیم.سعی کنید با عمل به آنها خود را از این علاقه بدون پشتوانه عقلانی رها کنید. 1. به خودتان تلقین کنید که (من می‌توانم این علاقه غیر موجه را کنار بگذارم). 2. حتی المقدور از مکان‌هایی که احتمال مشاهده پسر مزبور وجود دارد، تردد نکنید. 3. از نگاه کردن به او یا حرف زدن با او جدّا بپرهیزید. 4. از فکر کردن به او جدا بپرهیزید و هر چیزی که او را به یاد شما می‌اندازد، از خود دور کنید. 5. احتمالاً چند نکته یا ویژگی منفی هم در او یافته‌اید یا مشاهده کرده‌اید؛ هرگاه ذهنتان به سوی او معطوف شد بلافاصله به ویژگی‌های منفی او فکر کنید و به خود بگوئید او به خاطر این اوصاف، مناسب و شایسته‌ من نیست. 6. هرگاه فکر او به ذهنتان آمد، موضوع یا موضوعات مختلفی را در ذهن یا در دفترچه یادداشت خود داشته باشید، به سراغ آن‌ها بروید و درباره‌ آن‌ها فکر کنید. 7. هرگاه متوجه شدید ذهنتان ناخودآگاه به یاد او مشغول شده است، به خود چنین تلقین کنید و بگوئید (بس است) و آهسته مشت خودتان را روی میز یا زمین بزنید. بدین ترتیب تغییر حالت به وجود آمده، فضای ذهنی‌تان را تغییر خواهد داد. 8. انجام یک کار مهم و جدی که در راستای تحصیلات و رشته درسی تان است را آغاز کنید. مثلا روی یک موضوع علمی به طوری جدی به تحقیق بپردازید. 9. روابط اجتماعی و دوستانه بیشتری با همسن و سالان و دختران همکلاس خود برقرار کنید. 10. حتی المقدور از تنها بودن در مکانی برای مدت زیاد اجتناب کنید تا فکر وی به ذهن شما وارد نشود. 11. حتی‌المقدور بیکار نباشید و اوقات فراغت خود را با فعالیت‌های مختلف به خصوص فعالیت‌های دسته‌جمعی پر کنید. 12. به امور مذهبی و عبادات به ویژه نماز اول وقت اهتمام بیشتری نشان دهید. 13. هر روز حداقل ده دقیقه قرآن (با توجه به معنا و ترجمه آن) تلاوت کنید. 14. با افراد مومن، موفق، با نشاط و اهل کار و فعالیت طرح دوستی بریزید که نقش بسیار زیادی در تقویت ایمان و اراده شما دارند. 15. در صورتی که موفق به ترک گناه شوید و توبه کنید, بخشش خداوند حتمی است و نباید در این مورد نگران باشید. امیدواریم با رعایت این نکات و هر نکته دیگری که می‌تواند ذهن شما را از فکر کردن به دختر مزبور به خود مشغول کند، در این کار توفیق یابید. برای مطالعه بیشتر کتاب ذیل مفید است. - روابط دختر و پسر نوشته محمد رضا احمدی انتشارات نهاد نمایندگی مقام معظم رهبری در دانشگاه ها porseman.org
عنوان سوال:
من دانشجو هستم، می خواستم بپرسم آیا علاقه به استاد و یا عشق به او از نظر شرعی، اشکال دارد؟ البته استادی که جنس مخالف است.
پاسخ:
رابطه دوستی بین دختر و پسر: این نوع رابطه از نظر اسلام حرام است و قرآن از دوستی بین دختر و پسر و اینگونه روابط نهی کرده است زیرا عفت عمومی جامعه با اینگونه روابط آسیب جدی می بیند پایه های ازدواج و خانواده سست می شود و صدها مفسده اخلاقی برای دختر و پسر و جامعه دارد. دوست داشتن و عشق ورزیدن) اگر از مسیر معین، مشخص و صحیح استیفا نشود، ممکن است عوارض نامطلوبی را برای انسان ایجاد کند. شما خوب می‌دانید جاذبه بین دو جنس مخالف (زن و مرد) بسیار قوی است؛ مخصوصا در سنین جوانی، که این جاذبه و حساسیت در اوج خود می‌باشد، در نتیجه هر چند جوان بخواهد رعایت مسایل شرعی و عرفی را در دوستی با جنس مخالف بنماید، اما تمایلات نفسی و وسوسه‌های شیطانی قوی‌تر از آنند که انسان گرفتار خطرهای بزرگ نشود. به همین جهت عقل اقتضا می‌کند انسان خود را در معرض خطری که بسیاری از خوش باوران را گرفتار کرده قرار ندهد. روشن است که هر فرد خود بهتر می‌تواند تشخیص دهد که کجا از مرز فراتر رفته است قران انسان را از داشتن روابط دوستانه با جنس مخالف بر حذر داشته است و آن را مورد مذمت قرار داده است. آیه 25 سوره نساء به مردان می گوید با دخترانی که روابط دوستی مخفیانه ای با دیگران داشته اند ازدواج نکنید... (فانکحوهن باذن اهلهن و اتوهن اجورهن بالمعروف محصنات غیر مسافحات و لا متخذات اخدان) یعنی آنان را با اجازه خانواده هایشان به همسری خود در آورید و مهرشان را به طور پسندیده به آنان بدهید پاکدامن باشند و زناکار و دوست گیران پنهانی نباشند. در آیه 5 سوره مائده نیز به مردان خطاب می کند و می فرماید شما با زنان پاکدامن مسلمان ازدواج کنید و خود نیز پاکدامن باشید نه زناکار و نه آنکه زنان را در پنهانی دوست خود بگیرید(... ولا متخذی اخدان. ...) بنابراین برقراری روابط دوستانه با جنس مخالف از نظر اسلام، عملی است حرام و نامشروع، و زنان و مردان مسلمان لازم است از آن اجتنناب نمایند. علاوه بر این که این دوستی‌ها عوارض و پیامدهای بسیار ناگواری برای فرد در پی دارد. پیامدهای روابط دختر و پسر پیش از ازدواج از دو منظر روانشناسانه و جامعه شناسانه می‌توان به این امر پرداخت. به طور کلی روابط باز و آزاد دو جنس مخالف پیش از ازدواج، دارای آفت‌ها و آسیب‌های روانی و اجتماعی جبران ناپذیری است. در ذیل به چند نمونه از این آسیب‌ها اشاره می‌شود: 1. فقدان شناخت درست و واقع بینانه: معمولا ادّعا می‌شود این گونه روابط و دوستی‌ها به انگیزه ازدواج شکل می‌گیرد، ولی با کمی دقّت فهمیده می‌شود، روح حاکم بر این گونه دوستی‌ها، عشق‌ورزی کور است نه خردورزی. پای خرد و عقل در میدان عاشقی لنگ است. امام علی علیه السلام می‌فرمایند: (حبّ الشّیء یعمی و یصمّ)، دوست داشتن چیزی انسان را کور و کر می‌کند. در حالی که تصمیم‌گیری درست در مورد ازدواج با فرد خاص، تنها با تکیه بر عقلانیّت و خردورزی ممکن است. دوستی‌های قبل از گزینش همسر، راه عقل را مسدود و چشم واقع بین انسان را کور می‌سازد و اجازه نمی‌دهد تا یک تصمیم صحیح و پیراسته از اشتباه گرفته شود. این نوع انتخاب‌ها که در فضایی آکنده از احساسات و عواطف انجام می‌گیرد. به دلیل نبود شناخت عمیق و واقع‌بینانه، زندی مشترک را تلخ و آینده را تیره و تار می‌سازد. یک ازدواج موفق دائر مدار یک سلسله معیارهای اصلی و فرعی و همچنین یک سلسله آگاهی ها قبل و بعد از ازدواج می باشد. اگر انسان بر اساس آگاهی های صحیح آن معیارها را در فردی احراز کرد آنگاه باید اقدام به خواستگاری کند و مراحل بعدی را به تدریج انجام دهد تا ازدواج محقق شود. معمولا یکی از مشکلات انتخاب آگاهانه عشق و علاقه زود هنگام است. چه اینکه علاقه و عشق مفرط موجب می شود انسان نتواند بر اساس آگاهی به معیارهای صحیح همسر خود را انتخاب کند. البته خود علاقه یکی از چیزهائی است که برای اقدام اولیه لازم است والا هیچگاه انگیزه ای ایجاد نمی شود و اقدامی هم صورت نمی گیرد اما این علاقه نباید در حدی باشد که موجب نادیده گرفتن معیارهای مهم انتخاب همسر شود. 2. ایجاد جو بدبینی: این گونه دوستی ها نه تنها مشکلی را برای دختران و پسران حل نمی‌کند بلکه بر مشکلات آنان می‌افزاید. این گونه دوستی‌ها و روابط اگر به ازدواج بینجامد پس از مدتی از شکل‌گیری زندگی جو بدبینی و سوءظن را به دنبال خواهد داشت. پسر به خود می‌گوید این دختر وقتی به راحتی با من پیوند و رابطه نامشروع برقرار نمود، پس از اعتقاد و ایمان قوی برخوردار نیست. بنابر این از کجا معلوم پیش از ارتباط با من، با فرد دیگری طرح دوستی نریخته است. از کجا معلوم که در آینده با این که همسر من است با دیگری ارتباط برقرار نکند؟ دختر نیز همین تصور را نسبت به پسر دارد. بر این اساس این گونه ازدواج‌ها دارای پایه و اساسی سست و متزلزل است و تجربه نشان داده که در بسیاری موارد، سریعا منجر به طلاق و جدایی می‌گردد. بر اساس یک یافته پژوهشی در آمریکا، زوج‌هایی که پیش از ازدواج با یکدیگر زندگی می‌کنند زندگی زناشویی آنها با مشکلات عدیده‌ای رو به رو است و منجر به طلاق می‌شود. به گزارش ایسنا، دکتر (کاترین کوهان)، استاد دانشگاه ایالت پنسیلوانیا گفت: طبق آخرین تحقیقات، افرادی که پیش از ازدواج با یکدیگر رابطه داشته‌اند بعد از ازدواج در حلّ مشکلات خود عاجزند، چرا که نسبت به یکدیگر بسیار بدبین هستند. کوهان گفت: طبیعت ارتباطات آزاد این است که زوجین چندان انگیزه‌ای برای حل درگیری‌ها و حمایت از مهارت‌های خود ندارند. وی افزود: به نظر می‌رسد ارتباطات این افراد زودتر از افرادی که با یکدیگر دوست نبوده‌اند، سرد و منجرّ به طلاق می‌شود. وی در پایان گفت: می‌توانم بگویم رابطه قبل از ازدواج به هیچ وجه سبب دوام زندگی زناشویی نمی‌شود 3. افت تحصیلی یا رکود علمی: این گونه روابط باعث می‌شود که دو طرف تمام فکر و توجه و تمرکز خود را صرف دیدارها و ملاقات‌های حضوری و تلفنی خود بکنند و این بزرگترین مانع برای رشد و ترقی علمی است؛ زیرا تحصیل دانش نیازمند تمرکز نیروهای فکری وروحی است. دل‌مشغولی و اضطرابی که در اثر این گونه پیوندها پدید می‌آید بزرگترین سد راه تعالی علمی و تحصیلی است؛ لذا متصدیان امور علمی مدارس و دانشگاه‌ها توصیه می‌کنند. حتی ایام عقد و نامزدی جوانان در بحبوحه تحصیلات نباشد تا آنان بتوانند با تمرکز بیشتر فکر، در ادامه دروس و امتحانات موفق شوند. 4. عدم استقبال از تشکیل کانون خانواده: این گونه روابط و دوستی‌ها معمولا به انگیزه تفنّن و سرگرمی شکل می‌گیرد و در خلال آن از خود باوری و زودباوری دختران سوء استفاده می شود. متاسفانه در بسیاری موارد بین عشق و هوس تمییز داده نمی‌شود. عشق حقیقی و پاک با هوس‌های آلوده و زودگذر، تفاوت جوهری دارد. برخی از این روابط که مبتنی بر هوسرانی و سرگرمی است، پس از مدتی رو به سردی و افول می‌نهد. جاذبه و دل ربایی‌ها مربوط به روزها و ماه‌های اول دوستی است. ولی دیری نمی‌پاید که این روابط عادی شده و به جدایی می کشد. حس تنوع طلبی انسان از یک طرف و فقدان عامل بازدارنده از طرف دیگر باعث می‌شود برخی سراغ ازدواج و تشکیل خانواده نروند جامعه‌ای که از تشکیل کانون خانواده استقبال نکند هیچ‌گونه ضمانتی برای رشد و شکوفایی فضایل انسانی در آن وجود ندارد. عمده خوبی‌ها و کمالات والای انسانی در پرتو تشکیل خانواده‌ای سالم، به فعلیت می‌رسد. 5. اضطراب، تشویش و احساس نگرانی:در دوستی‌های موجود بین دختران و پسران، از آنجا که مقاومتی بسیار قوی از طرف پدر یا مادر یا جامعه برای ممانعت از برقراری این دوستی‌ها وجود دارد، این گونه دوستی‌ها با مخاطرات روانی گوناگونی از جمله اضطراب و تشویش همراه است. وجود افکار دیگری چون احساس گناه، نگرانی از تهدیداتی که توسط پسر برای فاش کردن روابطش با دختر صورت می‌گیرد، یک تعارض درونی و اضطراب مستمر را به دنبال خود دارد. بنابر این وجود چنین دلهره‌ها و اضطراب‌هایی که گاهی لطمه‌های جبران ناپذیری بر جسم و روان انسان دارد، از جمله آسیب‌های این گونه روابط است. 6. محرومیت از ازدواج پاک: هر انسانی در سرشت و نهاد خویش به دنبال پاکی‌ها و نجابت است. دخترانی که در پی این روابط آلوده هستند در حقیقت پشت پا به سرنوشت خود زده‌اند و این امر باعث می‌شود که آنها به جرم آلودگی به این روابط شرایط ازدواج پاک را از دست بدهند. البته این گونه روابط ناسالم حتی در ازدواج پسران نیز تاخیر ایجاد شود و دختران بیش از پسران در معرض این آسیب قرار دارند. درآخر توصیه‌های زیر را ارائه می‌دهیم.سعی کنید با عمل به آنها خود را از این علاقه بدون پشتوانه عقلانی رها کنید. 1. به خودتان تلقین کنید که (من می‌توانم این علاقه غیر موجه را کنار بگذارم). 2. حتی المقدور از مکان‌هایی که احتمال مشاهده پسر مزبور وجود دارد، تردد نکنید. 3. از نگاه کردن به او یا حرف زدن با او جدّا بپرهیزید. 4. از فکر کردن به او جدا بپرهیزید و هر چیزی که او را به یاد شما می‌اندازد، از خود دور کنید. 5. احتمالاً چند نکته یا ویژگی منفی هم در او یافته‌اید یا مشاهده کرده‌اید؛ هرگاه ذهنتان به سوی او معطوف شد بلافاصله به ویژگی‌های منفی او فکر کنید و به خود بگوئید او به خاطر این اوصاف، مناسب و شایسته من نیست. 6. هرگاه فکر او به ذهنتان آمد، موضوع یا موضوعات مختلفی را در ذهن یا در دفترچه یادداشت خود داشته باشید، به سراغ آنها بروید و درباره آنها فکر کنید. 7. هرگاه متوجه شدید ذهنتان ناخودآگاه به یاد او مشغول شده است، به خود چنین تلقین کنید و بگوئید (بس است) و آهسته مشت خودتان را روی میز یا زمین بزنید. بدین ترتیب تغییر حالت به وجود آمده، فضای ذهنی‌تان را تغییر خواهد داد. 8. انجام یک کار مهم و جدی که در راستای تحصیلات و رشته درسی تان است را آغاز کنید. مثلا روی یک موضوع علمی به طوری جدی به تحقیق بپردازید. 9. روابط اجتماعی و دوستانه بیشتری با همسن و سالان و دختران همکلاس خود برقرار کنید. 10. حتی المقدور از تنها بودن در مکانی برای مدت زیاد اجتناب کنید تا فکر وی به ذهن شما وارد نشود. 11. حتی‌المقدور بیکار نباشید و اوقات فراغت خود را با فعالیت‌های مختلف به خصوص فعالیت‌های دسته‌جمعی پر کنید. 12. به امور مذهبی و عبادات به ویژه نماز اول وقت اهتمام بیشتری نشان دهید. 13. هر روز حداقل ده دقیقه قرآن (با توجه به معنا و ترجمه آن) تلاوت کنید. 14. با افراد مومن، موفق، با نشاط و اهل کار و فعالیت طرح دوستی بریزید که نقش بسیار زیادی در تقویت ایمان و اراده شما دارند. 15. در صورتی که موفق به ترک گناه شوید و توبه کنید, بخشش خداوند حتمی است و نباید در این مورد نگران باشید. امیدواریم با رعایت این نکات و هر نکته دیگری که می‌تواند ذهن شما را از فکر کردن به دختر مزبور به خود مشغول کند، در این کار توفیق یابید. برای مطالعه بیشتر کتاب ذیل مفید است. - روابط دختر و پسر نوشته محمد رضا احمدی انتشارات نهاد نمایندگی مقام معظم رهبری در دانشگاه ها
porseman.org
- [سایر] چرا می گویند: علاقة شدید بین دو جنس مخالف سبب پدید آمدن عشق و شهوت است؟
- [سایر] دیدگاه قرآن نسبت به عشق و علاقه بین دو جنس مخالف چیست؟
- [آیت الله اردبیلی] آیا داشتن دوست از جنس مخالف (فقط در حد دیدن و صحبت کردن نه لمس و بیشتر از لمس) از نظر شرعی اشکال دارد؟
- [آیت الله اردبیلی] آیا داشتن دوست از جنس مخالف (فقط در حد دیدن و صحبت کردن نه لمس و بیشتر از لمس) از نظر شرعی اشکال دارد؟
- [سایر] راهکار اسلام برای کنترل عشق به جنس موافق و مخالف چیست؟
- [سایر] با سلام من خواستم بپرسم که آیا سرکوب کردن عشق به جنس مخالف و نداشتن رابطه عاطفی با آن ها عوارضی چون افسردگی و یا غیره به همرا خواهد داشت؟؟؟؟ و من معتقدم اول عشق به خدا بعد خانواده و بعد همسر اما در سن 15 سالگی از نظر من یک فرد باید به درس و کار و خداوند فکر کند نه یک عشق کاذب .
- [آیت الله سبحانی] با توجه به مقام استاد چنانچه استادی بر خلاف موازین شرعی و اخلاقی رفتار نماید وظیفه شاگردان چیست؟
- [سایر] اگر کسی در دلش به جنس مخالف گرایش و علاقه داشته باشد گناه کرده ؟
- [سایر] عشق ورزیدن به شخصیتهای معنوی و دینی جنس مخالف و دوست داشتن آنها از روی محبت الهی چه حکمی دارد؟
- [سایر] پسر جوانی میل جنسی اش به سوی همجنس است و علاقه ی فراوانی به همجنس دارد و به جنس مخالف علاقه ندارد؛ راه درمان چیست؟
- [آیت الله اردبیلی] وکالت برای دفاع از متّهم در دادگاه اشکال ندارد، ولی چنانچه وکیل یقین به مُحِق نبودن شخص متّهم از نظر شرعی داشته باشد، وکالت برای دفاع از او جایز نیست، مگر این که به نحوی به حقوق او تجاوز شده باشد که در این صورت دفاع از حقوق مشروع او اشکال ندارد، بلکه در بعضی از موارد واجب می‌باشد.
- [آیت الله شبیری زنجانی] معامله سلف شش شرط دارد: اوّل: خصوصیاتی را که جنس به واسطه آنها فرق می‌کند معیّن نمایند، ولی دقّت زیاد لازم نیست، همین قدر که مردم بگویند خصوصیات آن معلوم شده کافی است. دوم: پیش از آن که خریدار و فروشنده از هم جدا شوند، خریدار تمام قیمت را به فروشنده بدهد، یا به مقدار پول آن از فروشنده طلبکار باشد و طلب خود را بابت قیمت جنس حساب کند و او قبول نماید و چنانچه مقداری از قیمت آن را بدهد، اگر چه معامله به آن مقدار صحیح است، ولی فروشنده می‌تواند معامله همان مقدار را به هم بزند. سوم: مدّت را کاملاً معلوم کنند و اگر مثلاً بگوید: تا اوّل خرمن جنس را تحویل میدهم، چون مدّت کاملاً معلوم نشده، معامله باطل است. چهارم: زمانی را برای تحویل جنس معیّن کنند که فروشنده بتواند در آن زمان جنس را تحویل دهد، البتّه اگر در هنگام معامله فروشنده میتوانسته با فراهم کردن مقدّمات کار، جنس مورد نظر را در زمان تعیین شده تحویل دهد، ولی در اثر تأخیر در فراهم کردن مقدّمات، پس از معامله قدرت خود را بر تحویل جنس در زمان تعیین شده از دست دهد معامله صحیح است، ولی خریدار می‌تواند معامله را به هم بزند. گفتنیست که اگر فروشنده در هنگام معامله نمیتوانسته جنس را تحویل دهد ولی مثلاً به اندازه همان جنس از دیگری طلب داشته باشد، همین که خریدار بتواند جنس را از بدهکار تحویل بگیرد، کفایت می‌کند در این که معامله سلف صحیح باشد. پنجم: جای تحویل جنس را معیّن نماید، ولی اگر از حرفهای آنان جای آن معلوم باشد، لازم نیست اسم آنجا را ببرند. ششم: وزن یا پیمانه یا طول یا مساحت آن را معیّن کنند و جنسی را هم که معمولاً با دیدن معامله می‌کنند اگر سلف بفروشند اشکال ندارد، ولی باید مثل بعضی از اقسام گردو و تخممرغ تفاوت افراد آن به قدری کم باشد که مردم به آن اهمیّت ندهند.
- [آیت الله بهجت] اگر بخواهد در پولی که از بانکها گرفته تصرف کند و با آن معامله نماید، بعد از آنکه جایز بودن اصل معامله و گرفتن پول از بانک، از نظر شرعی ثابت شده باشد، در مورد تعیین آن قسمت از پول که مخلوط با غیر شده است باید از مجتهد جامعالشرایط اجازه گرفته شود، و اگر در این فرض بانک مبلغی بهعنوان اضافه به او بدهد، اشکال ندارد.
- [آیت الله بهجت] جنسی که میفروشند و چیزی که عوض آن میگیرند پنج شرط دارد: 1 مقدار آن با وزن یا پیمانه یا عدد و مانند اینها معلوم باشد.؛ 2 بتواند آن را تحویل دهد، بنابراین فروختن اسبی که فرار کرده است، صحیح نیست؛ 3 خصوصیاتی را که در جنس و عوض هست و بهواسطه آنها میل مردم به معامله فرق می‌کند، معین نماید؛ 4 مال در رهن یا گرو نباشد، مگر اینکه از مالک آن اجازه فروش داشته باشد؛ 5 خود جنس را بفروشد نه منفعت آن را، پس اگر مثلاً منفعت یک ساله خانه را بفروشد، صحیح نیست؛ ولی چنانچه خریدار به جای پول، منفعت ملک خود را بدهد، مثلاً فرشی را از کسی بخرد و عوض آن منفعت یک سال خانه خود را به او واگذار کند، اشکال ندارد، و احکام اینها در مسائل آینده گفته خواهد شد.
- [آیت الله نوری همدانی] جنسی که می فروشد و چیزی که عوض آن می گیرند پنج شرط دارد : اوّل : آنکه مقدار آن وزن یا پیمانه یا شماره و مانند اینها معلوم باشد . دوّم : آنکه بتوانند آن را تحویل دهند ، بنابراین فروختن اسبی که فرار کرده صحیح نیست . سوّم : خصوصیّاتی را که در جنس و عوض هست و به واسطة آنها میل مردم به معامله فرق می کند معیّن نماید . چهارم : کسی درجنس ، یا در عوض آن حقّی نداشته باشد ؛ پس مالی را که انسان پیش کسی گرو گذاشته ، بدون اجازة او نمی تواند بفروشد . پنجم : آنکه خود جنس را بفروشد به منفعت آن را ، پس اگر مثلاً منفعت یک سالة خانه را بفروشد صحیح نیست ولی چنانچه خریدار بجای پول منفعت ملک خود را بدهد ، مثلاً فرشی را از کسی بخرد و عوض آن یک سالة خانة خود را به او واگذار کند اشکال ندارد و احکام اینها د رمسائل آینده گفته خواهد شد .
- [آیت الله فاضل لنکرانی] جنسی که می فروشند و چیزی که عوض آن می گیرند پنج شرط دارد: اول: مقدار آن با وزن یا پیمانه یا شماره و مانند اینها معلوم باشد. دوم: بتوانند آن را تحویل دهند، بنابر این فروختن اسبی که فرار کرده صحیح نیست، ولی اگر بنده ای را که فرار کرده باچیزی که می تواند تحویل دهد مثلا با یک فرش بفروشد، اگر چه آن بنده پیدا نشود، معامله صحیح است و در غیر بنده مشکل است. امّا اگر بنده فراری را برای آزاد کردن خریداری کند معامله صحیح است و نیاز به ضمیمه ندارد. سوم: خصوصیاتی را که در جنس و عوض هست و بواسطه آنها میل مردم به معامله فرق می کند معین نماید. چهارم: کسی در جنس، یا در عوض آن حقی نداشته باشد، پس مالی را که انسان پیش کسی گرو گذاشته، بدون اجازه او نمی تواند بفروشد. پنجم: خود جنس را بفروشد نه منفعت آن را، پس اگر مثلا منفعت یک ساله خانه را بفروشد محلّ اشکال است و چنانچه خریدار به جای پول: منفعت ملک خود را بدهد، مثلا فرشی را از کسی بخرد و عوض آن منفعت یک ساله خانه خود را به او واگذار کند اشکال ندارد، و احکام اینها در مسائل آینده گفته خواهد شد.
- [آیت الله سبحانی] معامله سلف شش شرط دارد: اول : خصوصیاتی را که قیمت جنس به واسطه آنها فرق می کند معین نمایند. ولی دقت زیاد هم لازم نیست، همین قدر که مردم بگویند خصوصیات آن معلوم شده کافی است، پس معامله سلف در نان و گوشت و پوست حیوان و مانند اینها در صورتی که نشود خصوصیاتشان را به طوری معین کنند که برای مشتری مجهول نباشد و معامله غرری باشد باطل است. دوم: پیش از آنکه خریدار و فروشنده از هم جدا شوند، خریدار تمام قیمت را بفروشنده بدهد، یا به مقدار پول آن از فروشنده طلبکار باشد که در این صورت بهتر آن است که فروشنده پول جنس را به ذمه مشتری قرار دهد پس از آن مشتری طلبی را که از فروشنده دارد بابت پول جنسی که به ذمه اوست حساب کند به شرط این که وقت طلب رسیده باشد. سوم: مدت را کاملاً معین کنند، و اگر مثلاً بگوید تا اول خرمن جنس را تحویل می دهم چون مدت کاملاً معلوم نشده معامله باطل است. چهارم : وقتی را برای تحویل جنس معین کنند که در آن وقت، به قدری از آن جنس وجود داشته باشد که اطمینان داشته باشند که نایاب نخواهد بود. پنجم: بنابر احتیاط واجب اگر اختلاف جاها موجب خسارت باشد جای تحویل جنس را معین نماید، ولی اگر از حرف های آنان جای آن معلوم باشد; لازم نیست اسم آنجا را ببرند. ششم: وزن یا پیمانه یا شماره آن را معین کنند و جنسی را هم که معمولاً با دیدن معامله می کنند اگر سلف بفروشند اشکال ندارد، ولی باید مثل بعضی از اقسام گردو و تخم مرغ تفاوت افراد آن به قدری کم باشد که مردم به آن اهمیت ندهند. احکام معامله سلف:
- [آیت الله نوری همدانی] معاملة سلف شش شرط دارد : اوّل : خصوصیاتی را که قیمت جنس به واسطة آنها فرق می کند معیّن نمایند . ولی دقّت زیاد هم لازم نیست ، همین قدر که مردم بگویند خصوصیات آن معلوم شده کافی است ، پس معاملة سلف در نان و گوشت و پوست حیوان و مانند اینها در صورتی که نشود خصوصّیاتشان را بطوری معّین کنند که برای مشتری مجهول نباشد و معامله غَرَری باشد ، باطل است . دوّم : پیش از انکه خریدار وفروشنده از هم جدا شوند ، خریدارتمام قیمت را به فروشنده بدهد ،یا به مقدار پول ان از فروشنده طلبکار باشد که در این صورت بهتر آن است که فروشنده پول جنس را به ذمّه مشتری قرار دهد پس از آن مشتری طلبی را که فروشنده دارد بابت پول جنسی که به ذمّه او است حساب کند وچنانچه مقداری از قیمت ان را بدهد اگر چه معامله به آن مقدار صحیح است ، ولی فروشنده می‌تواند معاملة همان مقدار را به هم بزند . سوّم :مدّت را کاملاً معین کنند ،ولی اگر مثلاً بگوید تا اوّل خرمن جنس را تحویل می دهم چون مدّت کاملاً معلوم نشده معامله باطل است .چهارم : وقتی را برای تحویل جنس معیّن کنند که در آن وقت ،به قدری از آن جنس وجود داشته باشد که اطمینان داشته باشند که نایاب نخواهد بود . پنجم : بنابر احتیاط واجب جای تحویل جنس را معیّن نماید ، ولی اگر از حرفهای آنان جای آن معلوم باشد ؛ لازم نیست اسم آنجا را ببرند . ششم : وزن یا پیمانة آن را معّین کنند وجنسی را هم که معمولاً با دیدن معامله می کنند اگر سلف بفروشند اشکال ندارد ، ولی باید مثل بعضی از اقسام گردو وتخم مرغ تفاوت افراد ان به قدری کم باشد که مردم به آن اهمیّت ندهند. احکام معاملة سلف
- [آیت الله سبحانی] جنسی که می فروشند و چیزی که عوض آن می گیرند پنج شرط دارد: اول: آنکه مقدار آن با وزن یا پیمانه یا شماره و مانند اینها معلوم باشد. دوم: آنکه بتوانند آن را تحویل دهند، بنابر این فروختن اتومبیل دزد برده و یا اسبی که فرار کرده صحیح نیست مگر این که مشتری توان پیدا کردن آن را داشته باشد. سوم: خصوصیاتی را که در جنس و عوض هست و به واسطه آنها میل مردم به معامله فرق می کند، بیان کند. چهارم: کسی در جنس، یا در عوض آن حقی نداشته باشد; پس مالی را که انسان پیش کسی گرو گذاشته، بدون اجازه او نمی تواند بفروشد. پنجم: آنکه خود جنس را بفروشد نه منفعت آن را پس اگر مثلاً منفعت یک ساله خانه را بفروشد صحیح نیست، ولی چنانچه خریدار به جای پول، منفعت ملک خود را بدهد، مثلاً فرشی را از کسی بخرد و عوض آن منفعت یک ساله خانه خود را به او واگذار کند اشکال ندارد و احکام اینها در مسائل آینده گفته خواهد شد.
- [آیت الله صافی گلپایگانی] . جنسی که میفروشند و چیزی که عوض آن میگیرند پنج شرط دارد: اول آن که مقدار آن با وزن یا پیمانه یا شماره و مانند اینها معلوم باشد. دوم آن که بتوانند آن را تحویل دهند. بنابراین فروختن اسبی که فرار کرده صحیح نیست، ولی اگر اسبی را که فرار کرده با چیزی که می‌تواند تحویل دهد، مثلاً با یک فرش بفروشد، اگر چه آن اسب پیدا نشود، معامله صحیح است. سوم آن که خصوصیاتی را که در جنس و عوض هست و به واسطه آنها میل مردم به معامله فرق می‌کند، معین نمایند. چهارم آن که کسی در جنس، یا در عوض آن حقی نداشته باشد. پس مالی را که انسان پیش کسی گرو گذاشته، بدون اجازه او نمیتواند بفروشد. پنجم آن که خود جنس را بفروشد نه منفعت آن را. پس اگر مثلاً منفعت یک سال خانه را بفروشد، صحیح نیست، ولی چنانچه خریدار به جای پول، منفعت ملک خود را بدهد، مثلاً فرشی را از کسی بخرد و عوض آن، منفعت یک ساله خانه خود را به او واگذار کند اشکال ندارد، و احکام اینها در مسائل آینده گفته خواهد شد.