می‌توانید به جای تنبیه بدنی، از ساز و کارهای بازدارنده استفاده کنید: 1. محرومیت موقت: این شیوه برای کودکان خردسال (بیشتر، زیر 5 سال) مناسب است؛ بدین گونه که او را به ازای هر سال سن، یک دقیقه در اتاقی بدون امکانات (البته نه تاریک و ترسناک) قرار دهید؛ پس برای مثال، کودک 3 ساله را 3 دقیقه وامی‌دارید تا در اتاقی بماند و از فعالیت عادی(بازی، تلویزیون و...) محروم شود. اگر کودک شما مقاومت کرد، محرومیت او را دو برابر کنید. در مورد نوپایان می‌توان آن‌ها را روی صندلی نشاند و کنارشان ایستاد. 2. محرومیت: این شیوه برای همه‌ی سنین مناسب است؛ بدین گونه که کودک را از اسباب‌بازی، تلویزیون، رایانه، پول توجیبی و... به طور مقطعی و متناسب با رفتار نامطلوب، محروم می‌کنیم. 3. قهر: قهر، وسیله‌ی بسیار مؤثری برای اصلاح رفتار کودک و نوجوان است؛ البته نباید طولانی و در استفاده از آن زیاده‌روی شود. 4. تحریک عواطف و احساسات: برای اصلاح رفتار می‌توان احساس کودک و نوجوان را با جمله‌هایی عاطفی (برای این عمل تو غصه می‌خورم؛ از این کار تو رنجورم و...) تحریک کرد. توجه داشته باشید که استفاده‌ی پی در پی از این شیوه، آن را بی‌اثر می‌کند. برخی والدین (به ویژه مادر) در تحریک عاطفه‌ی کودک با جمله‌هایی از قبیل (تو با این رفتار مرا پیر می‌کنی؛ با این عمل باعث مرگ من خواهی شد و...) زیاده‌روی می‌کنند که ممکن است احساس فرزند را جریحه‌دار کند و آثار روحی بدی داشته باشد. 5. بده و بستان: فرزند، نیازهای فراوانی دارد. اگر به خواسته‌ی شما مبنی بر اصلاح رفتار خود بی‌توجهی می‌کند، منتظر باشید تا برای رفع نیاز خود نزد شما بیاید. در این هنگام به او بگویید: من هم خواسته‌ای دارم؛ خواسته‌ام را برآور (بده) تا به نیازت پاسخ گویم (بستان). 6. تهدید به تنبیه: در صورت عدم تأثیر ساز و کارهای پیش گفته، تهدید به تنبیه بدنی (البته به طور غیر مستقیم و با کنایه) می‌تواند مؤثر باشد (ر. ک: ص 95). منبع: کتاب نسیم مهر(1)، حجت الاسلام حسین دهنوی، انتشارات خادم الرضا(علیه السلام)
میتوانید به جای تنبیه بدنی، از ساز و کارهای بازدارنده استفاده کنید:
1. محرومیت موقت: این شیوه برای کودکان خردسال (بیشتر، زیر 5 سال) مناسب است؛ بدین گونه که او را به ازای هر سال سن، یک دقیقه در اتاقی بدون امکانات (البته نه تاریک و ترسناک) قرار دهید؛ پس برای مثال، کودک 3 ساله را 3 دقیقه وامیدارید تا در اتاقی بماند و از فعالیت عادی(بازی، تلویزیون و...) محروم شود.
اگر کودک شما مقاومت کرد، محرومیت او را دو برابر کنید. در مورد نوپایان میتوان آنها را روی صندلی نشاند و کنارشان ایستاد.
2. محرومیت: این شیوه برای همهی سنین مناسب است؛ بدین گونه که کودک را از اسباببازی، تلویزیون، رایانه، پول توجیبی و... به طور مقطعی و متناسب با رفتار نامطلوب، محروم میکنیم.
3. قهر: قهر، وسیلهی بسیار مؤثری برای اصلاح رفتار کودک و نوجوان است؛ البته نباید طولانی و در استفاده از آن زیادهروی شود.
4. تحریک عواطف و احساسات: برای اصلاح رفتار میتوان احساس کودک و نوجوان را با جملههایی عاطفی (برای این عمل تو غصه میخورم؛ از این کار تو رنجورم و...) تحریک کرد. توجه داشته باشید که استفادهی پی در پی از این شیوه، آن را بیاثر میکند.
برخی والدین (به ویژه مادر) در تحریک عاطفهی کودک با جملههایی از قبیل (تو با این رفتار مرا پیر میکنی؛ با این عمل باعث مرگ من خواهی شد و...) زیادهروی میکنند که ممکن است احساس فرزند را جریحهدار کند و آثار روحی بدی داشته باشد.
5. بده و بستان: فرزند، نیازهای فراوانی دارد. اگر به خواستهی شما مبنی بر اصلاح رفتار خود بیتوجهی میکند، منتظر باشید تا برای رفع نیاز خود نزد شما بیاید. در این هنگام به او بگویید: من هم خواستهای دارم؛ خواستهام را برآور (بده) تا به نیازت پاسخ گویم (بستان).
6. تهدید به تنبیه: در صورت عدم تأثیر ساز و کارهای پیش گفته، تهدید به تنبیه بدنی (البته به طور غیر مستقیم و با کنایه) میتواند مؤثر باشد (ر. ک: ص 95).
منبع: کتاب نسیم مهر(1)، حجت الاسلام حسین دهنوی، انتشارات خادم الرضا(علیه السلام)
- [سایر] در چه صورتی میتوان برای تربیت فرزندان از تنبیه بدنی استفاده کرد؟
- [سایر] آیا تنبیه بدنی، شیوه مناسبی برای اصلاح رفتار نادرست کودکان است؟ لطفاً توضیح دهید تنبیه بدنی کودک، صحیح است یا اشتباه؟
- [سایر] آیا تنبیه بدنی به کودک یاد نمی دهد که رئیس کیست؟
- [سایر] آثار منفی تنبیه بدنی کدامند؟
- [سایر] آثار مخرّب تنبیه بدنی کودکان چیست؟
- [آیت الله نوری همدانی] تنبیه بدنی در چه حدّی جایز میباشد؟
- [سایر] پیامدهای منفی تنبیه بدنی کودکان چیست؟
- [سایر] نظر اسلام درباره تنبیه بدنی کودکان چیست؟
- [آیت الله علوی گرگانی] تنبیه بدنی در چه حدّی جایز میباشد؟
- [سایر] در رابطه با شیوه تنبیه تحریمی نه تنبیه بدنی توضیح دهید؟
- [آیت الله اردبیلی] اگر پدر یا مادر صلاحیّت نگهداری و تربیت کودک را نداشته و موجب فساد اخلاق و سوء تربیت دینی یا عدم سلامت جسمی فرزند شوند، حقّ حضانت از آنها ساقط میشود و در این صورت حقّ حضانت به ترتیب به افرادی که در مسأله 2997 گفته شد منتقل میشود.
- [آیت الله علوی گرگانی] شکستن نماز واجب از روی اختیار حرام است، ولی برای حفظ مال وجلوگیری از ضرر مالی یا بدنی مانعی ندارد.
- [آیت الله نوری همدانی] شکستن نماز از روی اختیار حرام است ، ولی برای حفظ مال و جلوگیری از ضرر مالی یا بدنی مانعی ندارد .
- [آیت الله اردبیلی] اگر در قسمتی از داخل دهان و بینی و مانند آنها که معمولاً دیده میشود، زخمی وجود داشته باشد و از آن زخم خونی به بدن یا لباس برسد، میتوان با آن نماز خواند و نیز با خون بَواسیری که دانههای آن بیرون است، میتوان نماز خواند؛ امّا در صورتی که زخمِ داخل دهان و بینی در قسمتی باشد که معمولاً دیده نمیشود و یا دانههای بواسیر در باطن باشند، احتیاط واجب آن است که با لباس یا بدنی که به این خون آلوده است، نماز خوانده نشود.
- [آیت الله جوادی آملی] .درمان کودک باید با اذن ولیّ او باشد.
- [آیت الله اردبیلی] اگر کسی وصیّت کند از یک سوم دارایی او خمس، زکات یا بدهی او را بدهند و برای نماز و روزه او اجیر بگیرند و نیز کارهای مستحبّی هم مثل اطعام به فقرا انجام دهند، باید اوّل به واجبات خواه مالی باشد یا بدنی عمل نمایند و در بین واجبات هم ترتیب معتبر نیست و اگر وصیّت او به ترتیب باشد، باید در واجبات به همان ترتیب عمل کنند و آنچه را مقدّم است اگرچه واجب بدنی باشد اوّل انجام دهند، پس اگر یک سوم دارایی او برای تمام آن کافی باشد، باید به تمام آن عمل شود و چنانچه کافی نباشد، اگر باقیمانده تماما یا قسمتی واجب مالی باشد، باید از اصل مال بدهند و اگر باقیمانده تماما یا قسمتی واجب بدنی باشد، لازم نیست به آن عمل کنند و در صورتی که وصیّت او به ترتیب نباشد، باز باید نخست واجبات مالی و بدنی را انجام دهند و بین واجبات هم ترتیب نیست و اگر ثلث مال از مقدار مورد نیاز واجبات مالی و بدنی کمتر باشد، ثلث را بین واجب مالی و بدنی به نسبت تقسیم کنند و باقیمانده واجب مالی را از اصل مال بدهند و باقیمانده واجب بدنی را لازم نیست عمل نمایند و در هر صورت عمل به مستحبّات هنگامی واجب است که ثلث، علاوه بر واجبات، برای آن هم وافی باشد.
- [آیت الله مکارم شیرازی] هر کودک نابالغی مالی را پیدا کند احتیاط واجب آن است که ولی او اعلان نماید و چنانچه تا یک سال صاحب آن پیدا نشد مطابق یکی از دستورهای چهارگانه گذشته، آنچه مطابق مصلحت کودک است عمل می نماید.
- [آیت الله اردبیلی] بر مادر واجب نیست که به نحو رایگان یا با دریافت مزد کودک را شیر دهد، ولی در صورتی که راه تغذیه منحصر به شیر مادر باشد و امکان استفاده از شیر غیر مادر وجود نداشته باشد و یا موجب ضرر و زیان برای کودک شود، بر خود مادر واجب است کودک را شیر بدهد.
- [آیت الله صافی گلپایگانی] . شکستن نماز واجب از روی اختیار حرام است، ولی برای حفظ مال و جلوگیری از ضرر مالی یا بدنی، مانعی ندارد.
- [آیت الله بروجردی] شکستن نماز واجب از روی اختیار حرام است، ولی برای حفظ جان و مال و جلوگیری از ضرر مالی یا بدنی مانعی ندارد.