http://rasekhoon.net

درباره اهمیت اعتکاف و چگونگی آن توضیح دهید؟
(و عهدنا إلی إبراهیم و إسماعیل أن طهِّرا بیتی للطَّائفین و العاکفین و الرُّکَّع السُّجود) (و ما به ابراهیم و اسماعیل امر کردیم که خانه مرا برای طواف‌کنندگان و مجاوران و رکوع کنندگان و سجده کنندگان، پاک و پاکیزه کنید).(1) اعتکاف، در لغت به معنای توقف در جایی است و در اصطلاح فقه، عبارت‌است از: (ماندن حداقل سه روز در مسجد، به قصد عبادت خداوند، با شرایطی خاص). مراسم اعتکاف، به زمان حضرت ابراهیم‌علیه السلام بر می‌گردد و بعد از او در بعضی از شریعت‌ها و در زندگی برخی از صالحان- از جمله حضرت مریم و زکریا- به چشم می‌خورد. با ظهور دین اسلام این امر، شکل تازه‌ای به خود گرفت و در میان مسلمانان به عنوان یک عبادت مستحب با آداب و شرایط خاص، رایج شد. اعتکاف عبادتی است که استحباب و فضیلت فراوان دارد و صفای خاصی به روح و جان می‌بخشد. پیامبراسلام‌صلی الله علیه وآله همه ساله در ماه رمضان- به ویژه دهه آخر آن- اعتکاف می‌کرد و دستور می‌داد رختخوابش را برچینند و چادری در مسجد بر پا کنند و همیشه می‌فرمود: (ده روز اعتکاف در ماه رمضان، برابر با دو حج و دو عمره است).(2) اعتکاف حکمت‌ها و فواید فراوانی دارد که بخشی از آنها عبارت است از: الف. ایجاد زمینه مناسب برای اندیشه و تفکر و خردورزی ب. فراهم آمدن زمینه توبه و بازگشت ج. فراهم شدن فرصت نیایش، نماز و تلاوت قرآن د. به وجود آمدن دوره‌ای کوتاه برای محاسبه نفس و خودسازی که حداقل سه روز طول می‌کشد و انسان را از حاکمیت غریزه‌ها، عادت‌ها و اشتغالات معمول زندگی آزاد می‌سازد. در زمینه اعتکاف توجّه به چند امر ضروری می‌نماید: 1. اصل اعتکاف مستحب است ولی گاهی به واسطه نذر، عهد، قسم و مانند آن واجب می‌شود. 2. اعتکاف باید در یکی از مساجد چهارگانه و یا در مسجد جامع شهر باشد و در غیر آن صحیح نیست.(3) 3. حداقل اعتکاف سه روز است و کمتر از آن صحیح نیست ولی بیش از آن اشکال ندارد. 4. این عبادت را می‌توان به نیابت از مردگان انجام داد. 5. اعتکاف زمان خاصی ندارد و در هر زمان که روزه صحیح باشد، اعتکاف نیز صحیح است. بنابراین کسی که نمی‌تواند روزه بگیرد (مانند مسافر، مریض، حائض و کسی که به عمد روزه گیرد) اعتکافش صحیح نیست. بهترین زمان برای انجام دادن آن، ماه رمضان و دهه آخر آن است. 6. اگر اعتکاف با حق شوهر منافات داشت، با اجازه او باشد. 7. اگر اعتکاف باعث اذیت و آزار پدر و مادر شود، با اجازه آن دو باشد. پی‌نوشت‌ (1) بقره (2)، آیه 521. (2)) اعتکاف عشرٍ فی شهر رمضان یعدل حجَّتین و عمرتین (: وسائل الشیعة، ج 10، ابواب الاعتکاف و اللمعة الدمشقیه، کتاب الاعتکاف. (3) مسجد جامع مسجدی است که اقشار مختلف مردم در آن شرکت می‌کنند و اختصاص به محله یا صنف خاصی ندارد. مساجد چهار گانه عبارت است از: مسجد الحرام، مسجد نبوی) مدینه (، مسجد کوفه و مسجد بصره.
عنوان سوال:

درباره اهمیت اعتکاف و چگونگی آن توضیح دهید؟


پاسخ:

(و عهدنا إلی إبراهیم و إسماعیل أن طهِّرا بیتی للطَّائفین و العاکفین و الرُّکَّع السُّجود) (و ما به ابراهیم و اسماعیل امر کردیم که خانه مرا برای طواف‌کنندگان و مجاوران و رکوع کنندگان و سجده کنندگان، پاک و پاکیزه کنید).(1)
اعتکاف، در لغت به معنای توقف در جایی است و در اصطلاح فقه، عبارت‌است از: (ماندن حداقل سه روز در مسجد، به قصد عبادت خداوند، با شرایطی خاص).
مراسم اعتکاف، به زمان حضرت ابراهیم‌علیه السلام بر می‌گردد و بعد از او در بعضی از شریعت‌ها و در زندگی برخی از صالحان- از جمله حضرت مریم و زکریا- به چشم می‌خورد. با ظهور دین اسلام این امر، شکل تازه‌ای به خود گرفت و در میان مسلمانان به عنوان یک عبادت مستحب با آداب و شرایط خاص، رایج شد.
اعتکاف عبادتی است که استحباب و فضیلت فراوان دارد و صفای خاصی به روح و جان می‌بخشد. پیامبراسلام‌صلی الله علیه وآله همه ساله در ماه رمضان- به ویژه دهه آخر آن- اعتکاف می‌کرد و دستور می‌داد رختخوابش را برچینند و چادری در مسجد بر پا کنند و همیشه می‌فرمود: (ده روز اعتکاف در ماه رمضان، برابر با دو حج و دو عمره است).(2)
اعتکاف حکمت‌ها و فواید فراوانی دارد که بخشی از آنها عبارت است از:
الف. ایجاد زمینه مناسب برای اندیشه و تفکر و خردورزی
ب. فراهم آمدن زمینه توبه و بازگشت
ج. فراهم شدن فرصت نیایش، نماز و تلاوت قرآن
د. به وجود آمدن دوره‌ای کوتاه برای محاسبه نفس و خودسازی که حداقل سه روز طول می‌کشد و انسان را از حاکمیت غریزه‌ها، عادت‌ها و اشتغالات معمول زندگی آزاد می‌سازد.
در زمینه اعتکاف توجّه به چند امر ضروری می‌نماید:
1. اصل اعتکاف مستحب است ولی گاهی به واسطه نذر، عهد، قسم و مانند آن واجب می‌شود.
2. اعتکاف باید در یکی از مساجد چهارگانه و یا در مسجد جامع شهر باشد و در غیر آن صحیح نیست.(3)
3. حداقل اعتکاف سه روز است و کمتر از آن صحیح نیست ولی بیش از آن اشکال ندارد.
4. این عبادت را می‌توان به نیابت از مردگان انجام داد.
5. اعتکاف زمان خاصی ندارد و در هر زمان که روزه صحیح باشد، اعتکاف نیز صحیح است. بنابراین کسی که نمی‌تواند روزه بگیرد (مانند مسافر، مریض، حائض و کسی که به عمد روزه گیرد) اعتکافش صحیح نیست. بهترین زمان برای انجام دادن آن، ماه رمضان و دهه آخر آن است.
6. اگر اعتکاف با حق شوهر منافات داشت، با اجازه او باشد.
7. اگر اعتکاف باعث اذیت و آزار پدر و مادر شود، با اجازه آن دو باشد.
پی‌نوشت‌
(1) بقره (2)، آیه 521.
(2)) اعتکاف عشرٍ فی شهر رمضان یعدل حجَّتین و عمرتین (: وسائل الشیعة، ج 10، ابواب الاعتکاف و اللمعة الدمشقیه، کتاب الاعتکاف.
(3) مسجد جامع مسجدی است که اقشار مختلف مردم در آن شرکت می‌کنند و اختصاص به محله یا صنف خاصی ندارد. مساجد چهار گانه عبارت است از: مسجد الحرام، مسجد نبوی) مدینه (، مسجد کوفه و مسجد بصره.





1396@ - موتور جستجوی پرسش و پاسخ امین