اثرات لقمه حلال و حرام در ایمان قلبی و نفاق قلبی چیست؟

غذائی که انسان می‌خورد به منزلة بذری است که در زمین ریخته می‌شود و اگر حلال و پاکیزه باشد اثرش در قلب که به منزلة سلطان بدن است ظاهر خواهد شد و قلبی مملو از صفا خواهد داشت و از اعضاء و جوارحش جز خیر و نیکی تراوش نخواهد کرد، لکن اگر آن خوراک پلید و حرام باشد قلب را کدر و تیره خواهد نمود.
اما آثار معنوی مال حلال:
همانطور که گفته شد به طور حتم غذا، هم روی جسم اثر دارد و هم روح انسان را تحت تأثیر قرار می‌دهد و اسلام هر دو موضوع را مورد دقت و کنکاش قرار داده و در موارد زیادی انسان‌ها را امر می‌کند تا غذای طیب و حلال میل کنند و به عنوان نمونه خداوند فرموده است(ای مردم از آنچه در زمین حلال و پاکیزه است بخورید و پیرو برنامه‌های شیطان نشوید که البته به شما دشمن آشکاری است)[1].
و همچنین از خوردن مال حرام انسان را برحذر می‌دارد آنجا که می‌فرماید: (آنان که ربا می‌خورند بر نخیزند مگر مانند آن که به وسوسه و فریب شیطان، دیوانه و بی‌عقل شده و اینان به این علت در مال حرام غوطه‌ورند که می‌گویند فرقی میان معامله و ربا نیست، و حال آن که خداوند تجارت و داد و ستد را حلال و ربا را حرام کرده، هر کس پس از آن که پند و اندرز کتاب خدا به او برسد از این عمل حرام دست بردارد، خدا از گذشته او درگذرد و عاقبت کارش با خدا است، و کسانی که از این عمل زشت دست نکشند اهل جهنم‌اند و در آنجا همیشگی جاوید خواهد ماند.[2]
1 تأثیر مال حلال بر رشد معنوی انسانها
قرآن مجید در سوره قصص وقتی داستان کودکی موسی (ع) را بیان می‌کند و می‌فرماید: (ما از قبل شیر همه زنان شیرده را بر او حرام کرده بودیم، خواهرش گفت: آیا می‌خواهید شما را به خاندانی راهنمایی کنم که سرپرست این کودک باشند؟ خانواده‌ای که خیرخواه این کودکند.[3]
این آیه کریمه گر چه به ظاهر می‌خواهد بفرماید ما شیر زنان شیرده را بر موسی (ع) حرام کردیم تا از این طریق او را به مادرش برگردانیم، ولی پیام باطنی دیگری هم دارد و آن این که جناب موسی (ع) اگر باید در آینده صاحب ید بیضا گردد و بساط فرعون و فراعنه را برچیند، و با خدای خود در کوه طور سخن بگوید، باید از سینة پاکی شیر خورده باشد، و از همان ابتدا لقمه حلال در دهانش گذاشته شود.
2 ایجاد نورانیت در قلب
لقمه حلال در درون انسان نورانیت ایجاد می‌کند و بر اثر نورانیت قلب خود به دنبال کارهای خیر می‌رود و همین باعث سعادت و خوشبختی او در دنیا و آخرت می‌گردد. در این خصوص پیامبر اکرم (ص) فرمودند: (هر کس از دست رنج خود و مال حلال بخورد خداوند درهای بهشت را به رویش می‌گشاید تا از هر دری که می‌خواهد وارد شود و در شمار پیامبران خواهد بود و اجر و مزد ایشان را خواهد گرفت.[4]
3 استغفار ملائکه
کسانی که مال حلال می‌خورند مشمول استغفار ملائکه آسمانی قرار می‌گیرند پیامبر اکرم (ص) فرمودند: ( کسی که طعام حلالی بخورد ملکی بالای سرش ایستاده وبرایش استغفار می‌کند تا از خوردن طعام فارغ شود).[5]
اما اثرات لقمه حرام:
قبل از بیان روایات اسلامی بد نیست اشعاری را که منسوب به شیخ بهایی و بیانگر اثرات شوم غذای حرام است بیان کنیم. شیخ بهایی (ره) می‌فرماید:
لقمه نانی که باشد شبهه ناک در حریم کعبه ابراهیم پاک
گر به دست خود فشاندی تخم او وربگاو چرخ کردی شخم او
ور مه نو در حصادش داس کرد ور زسنگ کعبه‌اش دستاس کرد
ور به آب زمزمش کردی عجین مریم آیین پیکری از حور عین
ور بدی از شاخ طوبی آتشش ور شدی روح القدس هیزم کشش
ور تنور نوح بندد مریمش ور دم عیسی بود آتش دمش
ور تو برخوانی هزاران بسمله بر سر آن لقمه پر ولوله
عاقبت خاصیتش ظاهر شود نفس از آن لقمه ترا قاهر شود
در ره طاعت تو را بی جان کند خانه دین ترا ویران کند
درد دینت گر بود ای مرد راه چاره خود کن که شد دینت تباه[6]
1 حرام خواری برکت را از بین می‌برد.
2- لقمه حرام علاوه بر این که بر قلب انسان تاثیر منفی دارد اولاً نمی‌گذارد انسان با خدای خود راز و نیاز کند و اگر هم موفق شد مورد قبول الهی قرار نمی‌گیرد. چنان که پیامبر اکرم (ص) فرمودند: (عبادت کردن باحرام‌خواری مانند بنا کردن ساختمان روی شن‌زار است)[7]یعنی چنان چه بناء بدون شالوده محکم خراب می‌شود و بنا کننده از آن بی‌بهره است عبادت کسی که از حرام پرهیز نمی‌کند نیز برایش فایده‌ای ندارد.
3- دعای فرد حرام‌خوار مستجاب نمی‌شود .
یکی از علتهای مهم قبول نشدن دعاها لقمه حرام است، همانطور که پیامبر اکرم (ص) فرمودند: (کسی که یک لقمه حرام بخورد تا چهل شبانه روز نمازش قبول نمی‌شود و تا چهل روز دعایش مستجاب نمی‌گردد.)[8]
4- یکی از آثار مهم لقمه حرام، قساوت قلب و سیاهی دل است. پند و اندرز در او اثر نمی‌کند، سخت‌ترین مناظر رقت‌بار او را متأثر نمی‌کند. در تاریخ عاشورا می‌خوانیم که امام حسین (ع) به لشکر عمر سعد فرمودند: (شکمهایتان از حرام پر شده و بر دلهایتان مهر خورده دیگر حق را نمی‌پذیرید و به آن گوش نمی‌دهید)[9]
و این نکته تاریخی گویای آن است که؛ لقمه حرام قلب را تیره و تار می‌کند. آنگاه از پذیرفتن حق و تسلیم در برابر آن خودداری می‌کند و هیچ اندرزی در او تاثیر ندارد و از هیچ جنایتی روی گردان نیست.
5- یکی از عوامل مهم در وقوع جرم‌ها و گناهان لقمه حرام است که نورانیت دل را از بین می‌برد و انسان را بر انجام جرایم جری می‌سازد، و اگر در جامعه ناهنجاریهای اجتماعی، و لنگاری و معصیت خدا را می‌بینیم شاید ریشه‌اش در لقمه‌هایی است که از راه غیر مشروع، عده‌ای خورده‌اند.
منابع برای مطالعه بیشتر:
1- گناه و ناهنجاری، عوامل و زمینه‌های آن، تالیف سید مجتبی حسنی.
2- گناه شناسی، نوشته محسن قرائتی.
3- تربیت فرزند از دیدگاه اسلام، تالیف حسین مظاهری.
--------------------------------------------------------------------------------
[1] - سورة بقره، آیة 168.
[2] - سورة بقره، آیة 275.
[3] - سورة قصص، آیة 12.
[4] - مجلسی، محمد باقر، بحار الانوار، تهران، دارالکتب الاسلامیه، ج 23، ص 6.
[5] - قمی، عباس، سفینه البحار، تهران، انتشارات فراهانی، ج 10، ص 298.
[6] - نقل از کتاب کفایه الواعظین، تألیف ابی الفضل الحسینی، قم، انتشلرات کتابفروشی مصطفوی، ج 1، ص 51.
[7]- قمی، عباس، سفینه البحار، تهران، انتشارات فراهانی، ج 1، ص 299.
[8]- همان منبع، ص 24.
[9]- قمی، عباس، نفس المهموم، قم، مکتبه بصیرتی، ص 245.