در مورد قرار دادن انگشتر در انگشت اشاره و وسط، دو دسته روایت نقل شده است: 1. روایاتی که ما را از این عمل باز میدارند؛ پیامبر اسلام(ص) فرمود: (امّتم را از قرار دادن انگشتر در انگشت وسط و اشاره نهی میکنم).[1] و فرمود: (یا علی! انگشتر در انگشت وسط و اشاره قرار نده ... و انگشت کوچک را خالی از انگشتر نگذار).[2] 2. روایاتی نقل شده که نشان میدهند شخص پیامبر اکرم(ص) در انگشتان اشاره و وسط، انگشتر قرار میدادند؛ مانند حدیث: (و بسیار بود که پیامبر(ص) انگشتر را به انگشت وسط در مفصل قرار میداد، و گاه به همین نحو در انگشت شست قرار میداد).[3] در اینگونه موارد که در ظاهر بین روایات تعارض وجود دارد، باید آنها را با هم جمع نمود؛ با توجه به روایات نهی چنین به دست میآید که نهی از قرار دادن انگشتر در انگشت شست و وسط، در صورتی است که انگشترها فقط در این دو انگشت باشند، امّا اگر انگشت کوچک و انگشت کناری آن، انگشتر داشته باشند در این صورت انگشتر داشتن سایر انگشتان اشکال ندارد؛ مانند اینکه در روایات آمده، انگشتر به انگشتان دست راست کردن از نشانههای مؤمن است،[4] که اگر انگشتر در دست راست باشد و علاوه بر آن بر دست چپ هم باشد اشکال ندارد. همچنانکه برخی از بزرگان فرمودند: نهی در اینجا نهی تنزیهی و کراهتی است، نه نهی تحریمی؛[5] یعنی مکروه است که در دو انگشت وسط و اشاره انگشتر قرار داده شود. پی نوشت: [1]. شیخ حرّ عاملی، وسائل الشیعة، ج 5، ص 97، مؤسسه آل البیت(ع)، قم، چاپ اول، 1409ق. [2]. همان. [3]. طبرسی، حسن بن فضل، مکارم الاخلاق، ص 37، شریف رضی، قم، چاپ چهارم، 1412ق. [4]. (روی عن الصادق(ع) أنه قال علامات المؤمن خمس صلاة إحدی و خمسین و تعفیر الجبین و التختم بالیمین و زیارة الأربعین و الجهر ب بِسْمِ اللَّهِ الرَّحْمنِ الرَّحِیمِ‌)؛ احسائی، ابن ابی جمهور، عوالی ‌اللآلی، ج 4، ص 37، انتشارات سید الشهداء (ع)، قم، 1405ق. [5]. سبزواری، سید عبد الأعلی، مهذّب الأحکام فی بیان الحلال و الحرام، ج 5، ص 366، مؤسسه المنار (دفتر حضرت آیة الله)، قم، چاپ چهارم، 1413ق.
در مورد قرار دادن انگشتر در انگشت اشاره و وسط، دو دسته روایت نقل شده است:
1. روایاتی که ما را از این عمل باز میدارند؛ پیامبر اسلام(ص) فرمود: (امّتم را از قرار دادن انگشتر در انگشت وسط و اشاره نهی میکنم).[1] و فرمود: (یا علی! انگشتر در انگشت وسط و اشاره قرار نده ... و انگشت کوچک را خالی از انگشتر نگذار).[2]
2. روایاتی نقل شده که نشان میدهند شخص پیامبر اکرم(ص) در انگشتان اشاره و وسط، انگشتر قرار میدادند؛ مانند حدیث: (و بسیار بود که پیامبر(ص) انگشتر را به انگشت وسط در مفصل قرار میداد، و گاه به همین نحو در انگشت شست قرار میداد).[3]
در اینگونه موارد که در ظاهر بین روایات تعارض وجود دارد، باید آنها را با هم جمع نمود؛ با توجه به روایات نهی چنین به دست میآید که نهی از قرار دادن انگشتر در انگشت شست و وسط، در صورتی است که انگشترها فقط در این دو انگشت باشند، امّا اگر انگشت کوچک و انگشت کناری آن، انگشتر داشته باشند در این صورت انگشتر داشتن سایر انگشتان اشکال ندارد؛ مانند اینکه در روایات آمده، انگشتر به انگشتان دست راست کردن از نشانههای مؤمن است،[4] که اگر انگشتر در دست راست باشد و علاوه بر آن بر دست چپ هم باشد اشکال ندارد.
همچنانکه برخی از بزرگان فرمودند: نهی در اینجا نهی تنزیهی و کراهتی است، نه نهی تحریمی؛[5] یعنی مکروه است که در دو انگشت وسط و اشاره انگشتر قرار داده شود.
پی نوشت:
[1]. شیخ حرّ عاملی، وسائل الشیعة، ج 5، ص 97، مؤسسه آل البیت(ع)، قم، چاپ اول، 1409ق.
[2]. همان.
[3]. طبرسی، حسن بن فضل، مکارم الاخلاق، ص 37، شریف رضی، قم، چاپ چهارم، 1412ق.
[4]. (روی عن الصادق(ع) أنه قال علامات المؤمن خمس صلاة إحدی و خمسین و تعفیر الجبین و التختم بالیمین و زیارة الأربعین و الجهر ب بِسْمِ اللَّهِ الرَّحْمنِ الرَّحِیمِ)؛ احسائی، ابن ابی جمهور، عوالی اللآلی، ج 4، ص 37، انتشارات سید الشهداء (ع)، قم، 1405ق.
[5]. سبزواری، سید عبد الأعلی، مهذّب الأحکام فی بیان الحلال و الحرام، ج 5، ص 366، مؤسسه المنار (دفتر حضرت آیة الله)، قم، چاپ چهارم، 1413ق.
- [آیت الله خوئی] مراد از تحویل انگشتر که در روایت ذکر شده چیست اگر بوده باشد آن روایت صحیح؟
- [سایر] روایاتی که به حدیث ثقلین اشاره میکنند؟
- [سایر] کشتاری که در روایات مهدویت به آن اشاره شده به چه وقتی اشاره دارد؟
- [سایر] آیا به علوم طبیعی در روایات اشاره شده است؟
- [آیت الله سبحانی] در برخی روایات نقل شده که ائمه ی اطهار انگشتر را در دست چپ می کردند، آیا می توان به این روایت عمل کرد؟
- [سایر] آیا قرآن و روایات به تعداد امامان اشاره ای دارند؟
- [سایر] آیا منابع اهل سنت به حدیث کساء اشاره کرده اند؟
- [سایر] لطفاً چند حدیث که در آنها به اهمیت تاریخ و تاریخ نویسی اشاره شده است را به همراه متن عربی حدیث و منبع (کتاب) آن احادیث بنویسید.
- [سایر] ظاهراً در برخی روایات و ادعیه اشاره شده که (انگشتر عقیق را بگردان تا نگینش به سمت کف دست باشد). آیا منبعی که این گونه اشارات شده باشد سراغ دارید؟ و ملاک تعیین این که در چه شرایطی چنین بکنیم چیست؟
- [آیت الله خوئی] در کتاب وسائل باب 61 از کتاب صلاة دارد جایز برگرداندن انگشتر برای یادآوری حاجت، و روایت است از امام صادق علیه السلام فرمودند: که شرک مخفیتر است از راه رفتن مورچه، و فرمودند از آن است برگرداندن انگشتر برای یادآوری حاجت و امثال اینها، آیا این روایت صحیح است؟
- [آیت الله بروجردی] مستحب است در قنوت دستها را مقابل صورت و کف آنها را رو به آسمان و پهلوی هم نگه دارد و غیر شست انگشتهای دیگر را به هم بچسباند و به کف دستها نگاه کند.
- [آیت الله بهجت] در زمین سراشیب که سراشیبی آن درست معلوم نیست، باید جای پیشانی نماز گزار از جای انگشتهای پا بیش از چهار انگشت بسته بلندتر نباشد و بنابر احتیاط باید پایینتر نیز نباشد.
- [آیت الله فاضل لنکرانی] عاریه دادن چیزی برای استفاده حرام از آن جایز نیست بنابراین عاریه دادن انگشتر طلای مردانه به مرد جایز نیست. بلی اگر همین انگشتر را برای کاری غیر از زینت کردن مرد بگیرد مانعی ندارد.
- [آیت الله مکارم شیرازی] سلام کردن از مستحبات مؤکد است و در قرآن مجید و روایات اسلامی روی آن تأکید فراوان شده است و سزاوار است که سواره به پیاده و ایستاده به نشسته و کوچکتر به بزرگتر سلام کند.
- [آیت الله جوادی آملی] .کسی که نمیتواند بنشیند, باید ایستاده نیّت سجده نماید و با اشاره سر و اگر ممکن نبود, با اشاره چشمها و اگر ممکن نبود, به نیت قلبی اکتفا نماید و احتیاط لازم, اشاره کردن با دست و مانند آن است.
- [آیت الله نوری همدانی] کسی که نمی تواند حرف بزند ، اگر با اشاره حرف بزند ، اگر با اشاره حرف بزند ، اگر با اشاره بفهماند که ملک را اجاره داده ، یا اجاره کرده ، صحیح است .
- [آیت الله میرزا جواد تبریزی] کسی که هیچ نمی تواند سجده نماید باید برای سجده با سر اشاره کند و اگر نتواند؛ باید با چشمها اشاره نماید و اگر با چشمها هم نمی تواند اشاره کند بنا بر احتیاط مستحب با دست و مانند آن برای سجده اشاره کند و در قلب نیز نیت سجده نماید.
- [آیت الله خوئی] کسی که هیچ نمیتواند سجده نماید باید برای سجده با سر اشاره کند و اگر نتواند باید با چشمها اشاره نماید، اگر با چشمها هم نمیتواند اشاره کند بنابر احتیاط مستحب با دست و مانند آن برای سجده اشاره کند و در قلب نیز نیت سجده نماید.
- [آیت الله سیستانی] کسی که هیچ نمیتواند سجده نماید ، و مقداری که میتواند خم شود بر آن سجده صدق نمیکند ، باید برای سجده با سر اشاره کند ، و اگر نتواند باید با چشمها اشاره نماید ، و اگر با چشمها هم نمیتواند اشاره کند باید در قلب نیت سجده کند و بنابر احتیاط لازم با دست و مانند آن برای سجده اشاره کند ، و ذکر واجب را بگوید .
- [آیت الله فاضل لنکرانی] اگر انگشتر یا زنجیر طلا و مانند آن در جیب مرد باشد اشکال ندارد و نماز را باطل نمی کند.