شبهه: شیعه معیار قابل قبولی برای حجیت احادیث ندارد.

فقهای شیعه معتقدند آنچه لازمه حیات بشر بوده در قرآن، روایات پیامبر و ائمه اطهار (علیه السلام) به صورت کلی و یا جزئی آمده و بیش از 35 هزار حدیث رسیده از آنها این حقیقت را ثابت می سازد.
حالا باید دید آیا فقهای شیعه این روایات را بدون چون و چرا می پذیرند یا پس از بحث و بررسی دقیق، احکام را از آنها استنباط می نمایند اساساً از چه راهی ثابت می شود حدیثی حجت است و حدیث دیگر حجت نیست .
برای روشن شدن جواب ناگزیریم مطلب را در سه بخش مورد بررسی قرار دهیم.
1- اصل صدور 2- جهت صدور 3- کشف دلالت حدیث
توضیح: هر سخنی که از شخصی برای ما نقل شود و متضمن دستوراتی باشد به آن ترتیب اثر نمی دهیم مگر اینکه
اولا برای محرز شود که انتساب سخن به آن شخص واقعیت دارد (اصل صدور) و ثانیاً مطمئن شویم که این دستورات را از روی ترس و اجبار یا مزاح یا سایر جهات صادر نکرده باشد (جهت صدور) و ثالثاً معنا و دلالت آن سخنانی که نقل شده بر مطلب، واضح و بدون ابهام باشد (جهت دلالت)، و این هر سه در مورد احادیثی که از معصومین (علیه السلام) نقل شده نیز صدق می کند.
1- اصل صدور:
برای اینکه مسلم باشد این اخبار و سنن از پیامبر و ائمه (علیهم السلام) رسیده، باید بررسی و تحقیقاتی انجام شود.
برای تحقیق در این باره علومی همچون علم رجال و علم درایه و جرح و تعدیل تأسیس شده است.
به کمک علم رجال راویان احادیث شناسایی می شوند و همه مطالبی که به نوعی در خصوص اعتماد یا عدم اعتماد به نقل آنها مؤثر است (مثل مذهب، عدالت، وثاقت، تجرّد رفقه و حدیث و قوت یا ضعف حافظه و...) در حدّ امکان جمع آوری می شود.
و در علم درایه و جرح و تعدیل، به بررسی رتبه و درجه حدیث (از حیث اعتبار و عدم اعتبار) می پردازند و این ارزش گذاری دارای ملاک های متعددی از جمله: (اعتبار و عدم اعتبار راویان حدیث، قلت و کثرت وسایط و راویان در سلسله سند، وحدت یا تعدّد سند، اتصال یا عدم اتصال سلسله سند و... می باشد که بر اساس این ملاکها، احادیث به انواع متعددی تقسیم می شود. و بالاخره در این دو علم (رجال و درایه) مباحث دقیقی وجود دارد که به کمک آن معلوم می شود که به قول کدام راوی می توان اعتماد کرد و یک حدیث در چه رتبه ای باید قرار گیرد تا بتوان به آن عمل کرد.
2- جهت صدور:
در جهت صدور، این معنی مورد بحث واقع می شود که سخن معصوم برای بیان حکم واقعی و عمومی صادر شده یا به جهتی دیگر، زیرا این مطلب مورد اتفاق همه متخصصان در این فن می باشد که معصومین (علیهم السلام) گاهی مطلبی را از روی تقیّه گفته اند و یا گاهی یک حکم مربوط به زمان یا شرائط خاصی بوده است، بنابراین برای پی بردن به اینکه حدیثی که از امام معصوم صادر شده به منظور بیان یک حقیقت عام و کلّی (برای همه افراد و همه زمانها) بوده یا نه باید به اموری که می توانند به نحوی در کشف این مطلب ما را یاری کنند توجه کنیم از آن جمله:
1- زمان صدور (عصر امویان عباسیان و...).
2- مکان صدور (منطقه بیان حکم: مدینه، مکه و...).
3- حالت بیان حدیث (منبر، پاسخ به سؤال و...).
4- حاضران مجلس.
5- شرایط ذهنی سؤال کننده.
3- دلالت حدیث:
پس از تحقیق در اصل صدور و روشن شدن اینکه حدیث از معصوم صادر شده، و پس از روشن شدن اینکه حدیث به جهت بیان حکم صادر گردیده نوبت به بررسی متن و الفاظ حدیث می رسد که آیا جملات حدیث بر چه مطلبی دلالت دارند و دلالت آن از چه نوع (دلاله عموم، یا اطلاق یا ظاهر و یا نصّ و...)می باشد؟ و برای فهم این مسائل، (عم اصول فقه) تدوین شده است.
و بالاخره بعد از طی این مراحل است که می توان بر اساس یک حدیث , حکمی از احکام الهی را استنباط کرد.
www.andisheqom.com