قرب الاهی چیست؟ اقسام آن کدام است؟ و چگونه حاصل می‌گردد؟

"قرب" در لغت به معنای نزدیکی یک شی‌ء به شی‌ء دیگر است. این نزدیکی گاه از جهت مکانی و گاه از بعد زمانی است. بنابراین، قرب یا مکانی است و یا زمانی. در عرف عام نیز، قرب استعمال دیگر ی هم دارد که همان داشتن ارزش و منزلت و مکانت در نزد دیگری است.
اقسام قرب از دیدگاه فلسفی:
قرب از دیدگاه فلسفی بر سه قسم است: قرب مکانی و (زمانی)، قرب ماهوی، قرب وجودی. اما قرب مکانی و زمانی اختصاص به اجزای عالم جسم و جسمانی دارد. چون خداوند مبرّای از جسمانیت است در مورد او صادق نیست. اما قرب ما هوی؛ مثل قرب زید و عمرو در ماهیت انسانی و اشتراک آنها در حیوانیت و ناطقیت. اما خدای بزرگ، چون وجود بی نهایت و مطلق است، ماهیت ندارد و لذا این گونه قرب نیز در مورد او صادق نیست.
اما قرب وجودی، چون خداوند معطی و مبدأ هر وجود است و انفکاک علت تامه از معلولش ممکن نیست. و معلول، ربط محض نسبت به علت است. از این رو قرب حق تعالی به اشیا، از جهت قرب وجودی حضرتش به اشیا است.
قرب حق تعالی به اشیا:
در باب نزدیک بودن خداوند به ما، آیات قرآن چهار دسته‌اند:
الف. دسته‌ای از آیات دلالت بر اصل قرب می‌کند، که خداوند با ما نزدیک است.
ب. دسته دوم، آیاتی که دلالت بر این دارند که خداوند از دیگران به ما نزدیک تر است.
ج. دسته سوم، آیاتی که دلالت می‌کنند بر این که خدای بزرگ از رگ حیات (گردن) به انسان نزدیک تر است.
د. دسته چهارم، آیاتی که دلالت دارند بر این که خداوند به انسان از خودش هم نزدیک تر است. در باب بیان دسته چهارم آیات باید گفت: انسان موجودی درون پر نیست، بلکه مانند سایر موجودات امکانی اجوف است. از این رو بین انسان و خودش، احاطۀ وجودی حق فاصله است.
طریقۀ قرب به حق تعالی از منظر فلسفی:
روشن است که خداوند را سمت و سویی نیست تا از آن طریق به درگاهش نزدیک شد. بلکه قرب الاهی، بواسطۀ تقویت آثار وجودی انسان حاصل می‌گردد، تا آن جا که بتواند مظهر اسما و صفات الاهی باشد و در طریق سعادت مندی، هر چه کمالات وجودی انسان بیشتر، درجات قرب او به خداوند افزون تر است.
قرب الاهی و کیفیت آن از دیدگاه آیات و روایات: چون خدای بزرگ به همه چیز نزدیک است، انسان باید سعی کند که با انجام اعمال شایسته، قرب الاهی را تحصیل نماید و در این طریق، اعمال به دو قسم
فریضه و نافله تقسیم می‌گردد. اعمالی که نقش محوری و کلیدی را در باب قرب ایفا می‌کنند، معرفت و اخلاص در عمل است و بقیۀ اعمال، از قبیل: تواضع و حسن خلق و نیکی و احسان و امثال آن، حکم نافله را دارند.

منبع: http://farsi.islamquest.net