گفته میشود چون زن از ارث کمتری برخوردار است لذا محترم نیست، در صورتی که به هنگام ‌مهاجرت پیامبر به مدینه، شتر حضرت در مقابل خانه کسی که از فقیرترین مردم مدینه بود خوابید ‌پس نداشتن مال، نقص نیست چه این که داشتن آن کمال نیست.‌ خطبه مبسوطی در نهج‌البلاغه است که حضرت علی علیه السلام می‌فرماید: نشانه این که ‌داشتن مال کمال نیست، آن است که همه انبیا از مال دنیا بهره‌ای نداشته‌اند - یا باید گفت داشتن ‌مال کمال نیست یا معاذاللَّه باید گفت که خدا این کمال را به انبیای خود نداده است - آنگاه قصه ‌موسی کلیم، عیسی مسیح، داود و خود رسول خدا - علیهم الصلاة وعلیهم السلام - را ذکر ‌می‌کند و می‌فرماید وضع زندگی اینها ساده بود، پس با این شواهد فراوان معلوم می‌شود کمال، در ‌فراوانی مال نیست.‌ مضافاً بر این که: اولاً، در بعضی از موارد زن و مرد همتای هم ارث می‌برند، در مواردی مرد ‌بیشتر ارث می‌برد و در مواردی هم زن بیشتر ارث می‌برد. ثانیاً، اگر ارث زن - دختر و خواهر میت - ‌کم است، در مقابل، تمام زندگی زن توسط مرد تأمین می‌شود و مهریه را نیز اضافه بر مخارج زندگی ‌در اختیار دارد. از لذتها و پوشیدنی‌ها و زیورآلات زن بهره می‌گیرد و تولید اینها، وظیفه مرد است یعنی بهره ‌مهم، از آنِ زن و تولید مهمّ مربوط به مرد است.‌ اینجا دو مسأله دقیق و کاملاً از هم جدا وجود دارد: حضرت علی علیه السلام نمی‌خواهد ‌بفرماید چون سهم ارث زن کم است او کم‌ارزش است، بلکه می‌فرماید همان مال را دین، به زن ‌می‌دهد اما با سرپرستی مرد، و به عنوان مهریه و نفقه به او می‌دهد، حق او را مستقیماً به خود او ‌نمی‌دهد، تا عهده‌دار دخل و خرج و زحمت تولید نباشد. ( آیةالله جوادی املی ،زن در آئینه جلال و جمال، صفحات 372 373.)‌
گفته میشود چون زن از ارث کمتری برخوردار است لذا محترم نیست، در صورتی که به هنگام مهاجرت پیامبر به مدینه، شتر حضرت در مقابل خانه کسی که از فقیرترین مردم مدینه بود خوابید پس نداشتن مال، نقص نیست چه این که داشتن آن کمال نیست.
خطبه مبسوطی در نهجالبلاغه است که حضرت علی علیه السلام میفرماید: نشانه این که داشتن مال کمال نیست، آن است که همه انبیا از مال دنیا بهرهای نداشتهاند - یا باید گفت داشتن مال کمال نیست یا معاذاللَّه باید گفت که خدا این کمال را به انبیای خود نداده است - آنگاه قصه موسی کلیم، عیسی مسیح، داود و خود رسول خدا - علیهم الصلاة وعلیهم السلام - را ذکر میکند و میفرماید وضع زندگی اینها ساده بود، پس با این شواهد فراوان معلوم میشود کمال، در فراوانی مال نیست.
مضافاً بر این که: اولاً، در بعضی از موارد زن و مرد همتای هم ارث میبرند، در مواردی مرد بیشتر ارث میبرد و در مواردی هم زن بیشتر ارث میبرد. ثانیاً، اگر ارث زن - دختر و خواهر میت - کم است، در مقابل، تمام زندگی زن توسط مرد تأمین میشود و مهریه را نیز اضافه بر مخارج زندگی در اختیار دارد.
از لذتها و پوشیدنیها و زیورآلات زن بهره میگیرد و تولید اینها، وظیفه مرد است یعنی بهره مهم، از آنِ زن و تولید مهمّ مربوط به مرد است.
اینجا دو مسأله دقیق و کاملاً از هم جدا وجود دارد: حضرت علی علیه السلام نمیخواهد بفرماید چون سهم ارث زن کم است او کمارزش است، بلکه میفرماید همان مال را دین، به زن میدهد اما با سرپرستی مرد، و به عنوان مهریه و نفقه به او میدهد، حق او را مستقیماً به خود او نمیدهد، تا عهدهدار دخل و خرج و زحمت تولید نباشد.
( آیةالله جوادی املی ،زن در آئینه جلال و جمال، صفحات 372 373.)
- [سایر] آیا مطرح نمودن برتری مردان نسبت به زنان در قرآن موجب تحقیر زن و فخر فروشی مرد نمیگردد؟
- [سایر] چرا در اسلام سهم ارث زن نصف سهم مرد است؟
- [سایر] چرا زن نصف سهم مرد، ارث میبرد؟
- [آیت الله مکارم شیرازی] در مورد تفاوتهای زن و مرد از لحاظ ارث، که چرا اسلام سهم مرد را دو برابر سهم زن قرار داده است، توضیح بفرمایید.
- [آیت الله مکارم شیرازی] در مورد تفاوتهای زن و مرد از لحاظ ارث، که چرا اسلام سهم مرد را دو برابر سهم زن قرار داده است، توضیح بفرمایید?
- [سایر] ارث زن در چه صورتی با مرد مساوی است؟ آیا در جامعه ای که زنان آن در صد بالایی از کارمندان را تشکیل دهند، ارث زن و مرد مساوی است؟
- [سایر] آیا مجلس شورای اسلامی میتواند نسبت به شرایط اجتماعی و زمانی قانون ارث را تغییر دهد و میزان ارث بین زن و مرد را برابر کند؟ یا دیه زن و مرد را برابر اعلام کند؟
- [سایر] آیا قیّم بودن شوهر موجب مردسالاری نمیگردد؟
- [سایر] آیا مطرح نمودن برتری مردان نسبت به زنان در قرآن موجب تحقیر زن و فخر فروشی مرد نمی گردد؟
- [سایر] چرا ارث زن نصف ارث مرد است؟
- [آیت الله نوری همدانی] اگر زن بخواهد در چیزی که از آن ارث نمی برد تصرّف کند ، باید از ورثة دیگر اجازه بگیرد . و نیز ورثه تا سهم زن را نداده اند ؛ نباید در بناء و چیزهائی که زن زا قیمت آنها ارث می برد بدون اجازة او تصرّف کنند و چنانچه پیش از دادن سهم زن ، اینها را بفروشد ، در صورتی که زن معامله را اجازه دهد ،صحیح وگرنه نسبت به سهم او باطل است .
- [امام خمینی] اگر زن بخواهد در چیزی که از آن ارث نمیبرد تصرف کند، باید از ورثه دیگر اجازه بگیرد. و نیر ورثه تا سهم زن را ندادهاند، بنا بر احتیاط واجب نباید در بنا و چیزهایی که زن از قیمت آنها ارث میبرد بدون اجازه او تصرف کنند و چنانچه پیش از دادن سهم زن اینها را بفروشند در صورتی که زن معامله را اجازه دهد، صحیح و گر نه نسبت به سهم او باطل است.
- [آیت الله سبحانی] اگر زن بخواهد در چیزی که از آن ارث نمی برد -مانند خانه مسکونی یا هوایی که از عین آن ارث نمی برد و از قیمت آن ارث می برد) تصرف کند، باید از ورثه دیگر اجازه بگیرد. ونیز ورثه تا سهم زن را نداده اند; نباید در چیزهائی که زن از عین و یا قیمت آنها ارث می برد، بدون اجازه او تصرف کنند. و چنانچه پیش از دادن سهم زن، اینها را بفروشند، در صورتی که زن معامله را اجازه دهد، صحیح وگرنه نسبت به سهم او باطل است.
- [آیت الله اردبیلی] بنابر این قول که زن از برخی از اموال شوهر ارث نمیبرد، اگر بخواهد در چیزهایی که از آنها ارث نمیبرد تصرّف کند، باید از ورثه دیگر اجازه بگیرد و نیز ورثه تا سهم زن را ندادهاند، بنابر احتیاط واجب نباید در بنا و چیزهایی که زن از قیمت آنها ارث میبرد، بدون اجازه او تصرّف کنند و چنانچه پیش از دادن سهم زن اینها را بفروشند، در صورتی که زن معامله را اجازه دهد، صحیح و گرنه نسبت به سهم او باطل است.
- [آیت الله مکارم شیرازی] هرگاه زن بخواهد در چیزی که از شوهرش ارث نمی برد (مانند زمین و بنای خانه) تصرف کند باید از ورثه دیگر اجازه بگیرد، همچنین ورثه دیگر تا سهم زن را از قیمت هوایی نداده اند (مانندبنای خانه) نباید بدون اجازه زن در آن تصرف کنند و چنانچه پیش از دادن سهم زن، آنها را بفروشند، در صورتی که زن معامله را اجازه دهد صحیح و گرنه نسبت به سهم او باطل است.
- [آیت الله شبیری زنجانی] اگر زن بخواهد در چیزهایی که از آنها ارث نمیبرد، مانند زمین و خانه مسکونی تصرّف کند، باید از ورثه دیگر اجازه بگیرد و نیز احتیاط آن است که ورثه تا سهم زن را ندادهاند، در چیزهایی که زن از قیمت آنها ارث میبرد، مانند بنا و درخت بدون اجازه او تصرّف نکنند و چنانچه پیش از دادن سهم زن، اینها را بفروشند، در صورتی که زن معامله را اجازه دهد، صحیح وگرنه بنا بر احتیاط نسبت به سهم زن باطل است و اگر خریدار از این موضوع آگاه نباشد، میتواند به خاطر این که تمام چیزی را که خریده به دستش نرسیده، معامله را به هم بزند.
- [آیت الله اردبیلی] در ازدواج موقّت بین زن و شوهر ارث نیست مگر این که در ضمن عقد شرط کنند که از یکدیگر ارث ببرند و یا فقط مرد از زن و یا فقط زن از مرد ارث ببرد؛ ولی فرزندی که از ازدواج موقّت به دنیا میآید، مانند فرزندان زن دائم ارث میبرد.
- [آیت الله فاضل لنکرانی] در کلیه مسائل سابق که سهم الارث زن بیان شد: الف: زن از اموال منقول شوهر ارث می برد. ب: زن از قیمت تاسیسات و ساختمان و درختان ارث می برد ولی از عین آنها ارث نمی برد. ج: زن از زمین های شوهر خود به طور کلی (نه از اصل ونه از قیمت) ارث نمی برد.
- [آیت الله فاضل لنکرانی] اگر زن طلاق خلع بگیرد یا مرد بر اثر دیگری غیر از بیماری مذکور بمیرد زن از او ارث نمیبرد. مسائل متفرقه ارث
- [آیت الله اردبیلی] اگر وارث، خُنْثای مشکل باشد به گونهای که با هیچ یک از نشانههای تعیین شده، مرد یا زن بودن او مشخّص نشود نصف ارث یک مرد و نصف ارث یک زن را به او میدهند.