اجزائ فرهنگ ملی: بر اساس نظرات جامعه شناسان، فرهنگ ملی از سه بخش تشکیل شده است: 1. شواهد و یافته‌های فرهنگی، 2. ساختارهای اجتماعی، 3. درون‌داده‌ها یا جان‌مایه‌های این سیستم. شواهد و یافته‌های فرهنگی عبارت از طرز تلقی‌ها، صفات، رفتارها و ارزش‌ها است. ساختارهای اجتماعی بر اساس مفاهیم فلسفی، اقتصادی و سیاسی در یک ساختار خاص اجتماعی شکل می‌گیرد. درون‌داده‌های سیستم نیز شامل هنر، مذهب و تعلیم و تربیت است. این مدل بیان می‌دارد که چگونه درون‌داده‌ها در ساختاری خاص از اجتماع و تحت تأثیر یک ایدئولوژی مشخص، به ساختن رفتارها و ارزش‌ها می‌پردازد. مجموع این فرآیند، فرهنگ ملی جامعه را می‌سازد. بنابر این نگرش، فرهنگ ملی، ساز و کاری علّی است که رفتارها و ارزش‌های مطلوب جامعه را شکل می‌دهد. بر این اساس نتیجة عملکرد درست فرهنگ ملی، مجموعه‌ای از معیارها و ارزش‌های پایدار است که شهروندان به آنها باور دارند و برای نگه داری آنها می‌کوشند. توضیح ساده‌تر اینکه فرهنگ ملی، دستگاهی منظم و ساختارمند است که مجموعة تحولات درونی آن، بر اساس مبانی مکتبی و فلسفی خاصی شکل می‌گیرد و ورودی‌های آن، متأثر از ارزش‌های نظام مکتبی، به ساختن ارزش‌ها و رفتارهای جامعه می‌پردازد. به بیان ساده‌تر، اگر موضوعی مانند هنر به دستگاه فرهنگ ملی وارد شود، متأثر از مبانی مکتبی، به هنر ارزشی تغییر می‌یابد. ارتقای فرهنگ ملی: رشد و تعالی فرهنگ ملی، بیش از هر چیز نیازمند تحول بینشی در مفاهیم مکتبی و فلسفی و ارزش‌ها است. جهان‌بینی اسلامی، پایه و اساس شکل‌گیری انقلاب اسلامی است و به همین جهت پس از انقلاب، تلاش بر این بود تا مجموعة نظام‌های سیاسی، اقتصادی و حقوقی، بر اساس مبانی مکتبی و فلسفی این نظام ارزشی پی‌ریزی شود. البته کلیات نظام فرهنگی جامعه، پس از پیروزی انقلاب بر اساس این مبانی پی‌ریزی شد لکن طراحی جامعی برای تحول فرهنگ ملی، مطابق ارزش‌های آن صورت نگرفت. گرچه در بخش ساختارهای اجتماعی، مفاهیم فلسفی، اقتصادی و سیاسی متناسب با درون‌داده‌ها، رشد نیافته است اما به لحاظ کمتر شدن فاصلة طبقاتی، رفتارها و ارزشها با سرعت بیشتری، در بستر جامعه نفوذ کرده است. پس از پیروزی انقلاب، این رفتارها و ارزش‌های فرهنگی، در جهت رشد و بالندگی انسان قرار گرفت و در نتیجه فرهنگ ملی در بستر غیر طبقاتی جدید خود، از درون‌داده‌های ارزشی بیشترین بهره را برد. در بخش ارزش‌ها نیز دیدگاه عمومی جامعه نسبت به ارزش‌ها تغییری مثبت پیداکرد و امور انسانی و معنوی، به عنوان ارزش‌هایی مقبول و واقعی مورد پذیرش قرار گرفت. انقلاب اسلامی علاوه بر ایجاد تحولی اساسی در نظام ارزشی جامعه، تودة مردم را متحوّل ساخت و برخلاف حکومت پهلوی که سعی در تغییر ارزش‌ها از جایگاهی آمرانه و فرادست داشت تحول ارزشی را در بستری مردمی به ثمر رساند. تغییر نظام ارزشی، نظام فرهنگی جامعه را نیز متحوّل ساخت لکن برای ایجاد یک فرهنگ ملی کارآمد، به زمان بیشتری نیاز است. انتظار ایجاد تغییر در فرهنگ عمومی در یک فاصلة زمانی، هنگامی معقول خواهد بود که زمان مورد نظر به دقت تبیین شود. فاصلة زمانی معقول برای تغییر فرهنگ ملی کشوری که پنجاه سال مورد تهاجم فرهنگ غرب قرار گرفته و دچار نوعی خودباختگی فرهنگی شده است، در حدود پنجاه سال خواهد بود. فرهنگ به آرامی تغییر می‌یابد و تحولات فرهنگی، کند و آرام است. با توجه به اینکه جهت‌گیری کلی فرهنگ ملی، پس از انقلاب، متناسب با ارزش‌های انسانی و معنوی است برای دستیابی به تحولات اساسی در این حوزه، باید سال‌ها کار مستمر و پر دامنه صورت پذیرد. بر اساس سیاست‌گذاری‌ها و برنامه‌های کنونی که در جهت اصلاح فضای عمومی جامعه صورت پذیرفته و می‌توان ادعا کرد انقلاب اسلامی، به جهت توجه به ارتقای درون‌داده‌های سیستم و نظام اجتماعی، موجب ایجاد تحولی کلی در فرهنگ ملی شده است. پرسمان
فرهنگ ملی از چه بخشهایی تشکیل شده وانقلاب اسلامی چه تاثیری برهریک داشته است؟
اجزائ فرهنگ ملی:
بر اساس نظرات جامعه شناسان، فرهنگ ملی از سه بخش تشکیل شده است:
1. شواهد و یافتههای فرهنگی، 2. ساختارهای اجتماعی، 3. دروندادهها یا جانمایههای این سیستم.
شواهد و یافتههای فرهنگی عبارت از طرز تلقیها، صفات، رفتارها و ارزشها است. ساختارهای اجتماعی بر اساس مفاهیم فلسفی، اقتصادی و سیاسی در یک ساختار خاص اجتماعی شکل میگیرد. دروندادههای سیستم نیز شامل هنر، مذهب و تعلیم و تربیت است. این مدل بیان میدارد که چگونه دروندادهها در ساختاری خاص از اجتماع و تحت تأثیر یک ایدئولوژی مشخص، به ساختن رفتارها و ارزشها میپردازد. مجموع این فرآیند، فرهنگ ملی جامعه را میسازد.
بنابر این نگرش، فرهنگ ملی، ساز و کاری علّی است که رفتارها و ارزشهای مطلوب جامعه را شکل میدهد.
بر این اساس نتیجة عملکرد درست فرهنگ ملی، مجموعهای از معیارها و ارزشهای پایدار است که شهروندان به آنها باور دارند و برای نگه داری آنها میکوشند.
توضیح سادهتر اینکه فرهنگ ملی، دستگاهی منظم و ساختارمند است که مجموعة تحولات درونی آن، بر اساس مبانی مکتبی و فلسفی خاصی شکل میگیرد و ورودیهای آن، متأثر از ارزشهای نظام مکتبی، به ساختن ارزشها و رفتارهای جامعه میپردازد.
به بیان سادهتر، اگر موضوعی مانند هنر به دستگاه فرهنگ ملی وارد شود، متأثر از مبانی مکتبی، به هنر ارزشی تغییر مییابد.
ارتقای فرهنگ ملی:
رشد و تعالی فرهنگ ملی، بیش از هر چیز نیازمند تحول بینشی در مفاهیم مکتبی و فلسفی و ارزشها است. جهانبینی اسلامی، پایه و اساس شکلگیری انقلاب اسلامی است و به همین جهت پس از انقلاب، تلاش بر این بود تا مجموعة نظامهای سیاسی، اقتصادی و حقوقی، بر اساس مبانی مکتبی و فلسفی این نظام ارزشی پیریزی شود. البته کلیات نظام فرهنگی جامعه، پس از پیروزی انقلاب بر اساس این مبانی پیریزی شد لکن طراحی جامعی برای تحول فرهنگ ملی، مطابق ارزشهای آن صورت نگرفت.
گرچه در بخش ساختارهای اجتماعی، مفاهیم فلسفی، اقتصادی و سیاسی متناسب با دروندادهها، رشد نیافته است اما به لحاظ کمتر شدن فاصلة طبقاتی، رفتارها و ارزشها با سرعت بیشتری، در بستر جامعه نفوذ کرده است. پس از پیروزی انقلاب، این رفتارها و ارزشهای فرهنگی، در جهت رشد و بالندگی انسان قرار گرفت و در نتیجه فرهنگ ملی در بستر غیر طبقاتی جدید خود، از دروندادههای ارزشی بیشترین بهره را برد.
در بخش ارزشها نیز دیدگاه عمومی جامعه نسبت به ارزشها تغییری مثبت پیداکرد و امور انسانی و معنوی، به عنوان ارزشهایی مقبول و واقعی مورد پذیرش قرار گرفت.
انقلاب اسلامی علاوه بر ایجاد تحولی اساسی در نظام ارزشی جامعه، تودة مردم را متحوّل ساخت و برخلاف حکومت پهلوی که سعی در تغییر ارزشها از جایگاهی آمرانه و فرادست داشت تحول ارزشی را در بستری مردمی به ثمر رساند.
تغییر نظام ارزشی، نظام فرهنگی جامعه را نیز متحوّل ساخت لکن برای ایجاد یک فرهنگ ملی کارآمد، به زمان بیشتری نیاز است. انتظار ایجاد تغییر در فرهنگ عمومی در یک فاصلة زمانی، هنگامی معقول خواهد بود که زمان مورد نظر به دقت تبیین شود. فاصلة زمانی معقول برای تغییر فرهنگ ملی کشوری که پنجاه سال مورد تهاجم فرهنگ غرب قرار گرفته و دچار نوعی خودباختگی فرهنگی شده است، در حدود پنجاه سال خواهد بود. فرهنگ به آرامی تغییر مییابد و تحولات فرهنگی، کند و آرام است. با توجه به اینکه جهتگیری کلی فرهنگ ملی، پس از انقلاب، متناسب با ارزشهای انسانی و معنوی است برای دستیابی به تحولات اساسی در این حوزه، باید سالها کار مستمر و پر دامنه صورت پذیرد. بر اساس سیاستگذاریها و برنامههای کنونی که در جهت اصلاح فضای عمومی جامعه صورت پذیرفته و میتوان ادعا کرد انقلاب اسلامی، به جهت توجه به ارتقای دروندادههای سیستم و نظام اجتماعی، موجب ایجاد تحولی کلی در فرهنگ ملی شده است.
پرسمان
- [سایر] دو فرهنگ و تمدن اسلامی و فرهنگ وتمدن غربی ، چه تاثیری بر یکدیگر داشته اند؟
- [سایر] با توجه به تشکیل نظام اسلامی در ایران چگونه می توان شعائر اسلامی را به یک فرهنگ تبدیل کرد؟
- [سایر] آیا تشکیل حکومت اسلامی تاثیری در رشد و تعالی انسان ها دارد؟
- [سایر] چگونه کشور باستانی ایران با فرهنگ ملّی و اسلامی قدرتمند، دستخوشِ هجوم فرهنگی شده، و چه زمینه ها و عواملی باعث آن گردیده است؟
- [آیت الله بهجت] حفظ فرهنگ ملی چه حکمی دارد؟
- [سایر] چگونه کشور تاریخی و باستانی ایران با فرهنگ ملّی و اسلامی قدرتمند، دست خوشِ هجوم فرهنگی شده، و چه زمینه ها و عواملی باعث آن گردیده است؟
- [سایر] حفظ فرهنگ ملی را از دیدگاه مذهب بنویسید؟
- [سایر] فرهنگ اسلامی یعنی چه ؟ ویژگیهای فرهنگ اسلامی کدام است؟
- [سایر] فرهنگ های بیگانه چه تأثیری در ایجاد و شیوع آموزه ی تثلیث داشت؟
- [سایر] جایگاه پوشش در فرهنگ اسلامی چیست؟
- [آیت الله مظاهری] در صورت تشکیل حکومت اسلامی قاضی باید از طرف حاکم وقت منصوب باشد و اگر منصوب نباشد نباید قضاوت نماید.
- [آیت الله اردبیلی] اگر بیگانگان از راههای مختلف مانند فرستادن امواج رادیویی یا تلویزیونی یا ماهوارهای و مانند آن در صدد ضربه زدن به اعتقادات و فرهنگ مسلمانان باشند، دفاع از فرهنگ و اعتقادات اسلامی بر هر مسلمانی واجب است و شایسته است از راه تقویت فرهنگ و اعتقادات مسلمانان واستفاده از فراوردههای علمی، از ضربه زدن دشمن به آن جلوگیری شود و از راههای دیگر مگر در موارد ضرورت استفاده نشود.
- [آیت الله مظاهری] تشکیل مراسم مذهبی نظیر سوگواریها و جشنها در مسجد اشکال ندارد.
- [آیت الله مکارم شیرازی] هرگاه زراعت با آب باران و نهر مشروب شود و احتیاجی به آب چاه نداشته باشد اما با آن نیز آبیاری گردد و این کار تاثیری در محصول نداشته باشد زکات آن ده یک است و اگر بعکس با آب چاه آبیاری شود و آب باران بر آن ببارد اما تأثیری نگذارد زکات آن بیست یک است.
- [آیت الله مکارم شیرازی] هرگاه یکی از شریک ها بمیرد یا دیوانه یا سفیه شود شریک های دیگر نمی توانند در مال شرکت تصرف کنند، ولی بیهوشی موقت تأثیری ندارد.
- [آیت الله صافی گلپایگانی] . تعزیه و شبیه خوانی اگر مشتمل بر آلات لهو از قبیل طبل و شیپور و صنج نباشد و اشعار دروغ و غنا نخوانند و مرد لباس زن نپوشد و اجتماع مرد و زن در یک جا نباشد، اشکال ندارد. ولی سزاوار است که به تعزیه خوانی تنها اکتفا نکنند و مجالس روضه که در آنها علاوه بر ذکر مصائب حضرت خامس آل عبا علیه السلام ، معارف و عقاید اسلامی و تفسیر آیات و احادیث و احکام شرعیه بیان می شود نیز تشکیل دهند.
- [آیت الله مظاهری] معادن گرچه در ملک شخصی کسی پیدا شود ملک حکومت اسلامی است و در صورت ممانعت حکومت اسلامی، کسی حقّ تصرّف در آنها را ندارد.
- [آیت الله مظاهری] کار (زراعت، صنعت، تجارت و مانند آن) برای تأمین احتیاجات جامعه اسلامی واجب کفایی است، و هر کسی در فراخور حالش باید احتیاجات جامعه اسلامی را تأمین کند.
- [آیت الله مظاهری] ربا گرفتن از بانکهای کشورهای غیر اسلامی اشکال ندارد.
- [آیت الله شبیری زنجانی] خرید و فروش گوشت و پیه و چرمی که از ممالک غیر اسلامی میآورند، باطل است، ولی اگر انسان نشانه معتبری داشته باشد که آنها از حیوانیست که به دستور شرع کشته شده یا از بازار مسلمانان یا سرزمین اسلامی به ممالک غیر اسلامی منتقل شده، خرید و فروش آنها اشکال ندارد، چنانچه در مسأله 95 و 96 گذشت.